Նորածնային սկրինինգները կանխարգելում են ծանր հիվանդություններ

Մեր երկրում իրականացվում է նորածնային 5սկրինինգ ծրագիր`  բնածինհիպոթիրեոզի, ֆենիլկետոնուրիայի, լսողության բնածին խանգարումների, անհասության ռետինոպաթիայի և կոնքազդրային հոդի բնածին հոդախախտի վաղ հայտնաբերմանն ուղղված հետազոտություններ։

Վերջին10 տարվաընթացքումայս սկրինինգների շրջանակում իրականացվածհետազոտություններիարդյունքումշուրջ 750նորածնիմոտ հայտնաբերվելէծանրախտաբանություն։ Կանխելով հիվանդություններիհետագազարգացումը` հաջողվել է խուսափել այդ երեխաների հաշմանդամությունից ևմահվանհնարավորելքից:

2005-2016թթ. 354 897  հետազոտված նորածնից124-ի մոտ հայտնաբերվելէբնածինհիպոթիրեոզ։ Նրանք գտնվում են դիսպանսեր հսկողության ներքո և ապահովվում անվճարդեղորայքով։

2008-2016թթ. հետազոտված 236 750նորածնից 45-ի մոտ հայտնաբերվել է Ֆենիլկետոնուրիա։Այդ երեխաներըպետությանկողմիցապահովվում են անվճար հատուկսննդով։ Այն կենտրոնացված գնումներովձեռք բերելու համար տարեկան հատկացվում է շուրջ 50 մլն ՀՀ դրամ:Պետական բյուջեիմիջոցներով  ամբողջ հանրապետությունումիրականացվող այս երկու սկրինինգի շնորհիվ 169 երեխայի մոտ կանխվել է մտավոր խոր հետամնացության դրսևորումներով ծանր հաշմանդամությունը։

2008-2016թթ. լսողությաննորածնայինսկրինինգի շրջանակում հետազոտված123 480երեխայից  134-ի մոտ հայտնաբերվելէլսողության բնածին խանգարումներ։ Նրանցտրամադրվել էլսողականսարքկամ տեղադրվելէկոխլեարիմպլանտ։ Այս ծրագիրն իրականացվում է«Հավատ» վատ լսող երեխաների մայրերի ՀԿ-ի և միջազգային կազմակերպությունների աջակցությամբ։

Անհասության ռետինոպաթիայիսկրինինգի շրջանակում 2010-2016թթ. 4442 երեխայի մոտկատարվել է 14.055 հետազոտություն, հայտնաբերվել է շուրջ 250 հիվանդ երեխա։ Նրանցից  177-ի մոտ կուրությունը կանխարգելվել էլազերայինվիրահատության, 97-ի մոտ` դեղորայքայինբուժման, իսկ 29-ի մոտ`վիտրեոռետինալ վիրահատության շնորհիվ: Սկրինիգը մինչև 2016թ. իրականացվել է Հայկական ակնաբուժական նախագծի կողմից,նորածինների 80%-ի շրջանում: 2017 թվականից սկրինինգային այս ծրագիրն ամբողջությամբ իրականացվում է պետական բյուջեի միջոցներով։

Կոնքազդրի բնածին հոդախախտի ուլտրաձայնային սկրինինգն իրականացվում է 2010թվականից Ջինիշյան հիշատակի հիմնադրամի աջակցությամբ, նորածինների 30%-ի շրջանում: 2015թ. իրականացված 7820 հետազոտվածներից 174 նորածնիմոտ հայտնաբերվել է հոդի դիսպլազիա, 22-ի մոտ` հոդախախտ: Ձեռնարկված միջոցառումների շնորհիվ այդ փոքրիկների մոտ կանխարգելվել է կաղությունը։

Նշենք, որ Հայաստանում իրականացվող ծրագրերի շրջանակում հիվանդության հայտնաբերման հաճախականությունը համընկնում է միջազգային միջինին։ Սա խոսում է սկրինինգների կազմակերպման և իրականացման բարձր արդյունավետության ու ճշգրտության մասին:

Նորածնային սկրինինգների ռեգիստրը վարվում է «Արաբկիր» ԲՀ-ԵԴԱԻ-ի կողմից։

Այս ծրագրերի շնորհիվ բազմաթիվ երեխաներխուսափում են ֆիզիկական և մտավոր ունակությունների զարգացման խնդիրներից, կուրությունից և խլությունից, իսկ նրանց ընտանիքները`մեծ հոգսերից։

Միաժամանակ, հաշվարկները վկայում են, որ այդ հիվանդությունները ժամանակին չհայտնաբերելու և կանխարգելիչ միջոցառումներ չձեռնարկելու դեպքում անհրաժեշտ բուժական, խնամքի և այլ ծախսերն առնվազն 10 անգամավելին կլինեին, քան սկրինինգային հետազոտությունների համար կատարվածմիջոցներն են։