ԿԱՎԱՍԱԿԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋԻՆ ԴԵՊՔԸ

ՀՀ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը հայտնում է, որ Հայաստանում արձանագրվել է Կավասակիի սինդրոմի առաջին դեպքը 4 տարեկան երեխայի մոտ, ով ունեցել է անախտանիշ կորոնավիրուսային հիվանդություն:

Ի՞նչ է Կավասակի հիվանդությունը

Այս հիվանդությունը առաջին անգամ անգլիական բժշկական գրականությունում նկարագրվել է 1967թ.-ին ճապոնացի մանկաբույժ Տոմիսակու Կավասակիի կողմից (հիվանդությունը կոչվել է նրա անունով): Նա նկարագրեց մի խումբ երեխաների, որոնք ունեին ջերմություն, մաշկի ցան, կոնյուկտիվիտ (կարմիր աչքեր), էնանթեմա (բկանցքի եւ բերանի խոռոչի կարմրություն), ձեռքերի եւ ոտնաթաթերի այտուցվածություն, պարանոցային ավշահանգույցների մեծացում: Սկզբից այս հիվանդությունը կոչվել է մաշկա-լորձաթաղանթային եւ ավշային հանգույցների համախտանիշ: Մի քանի տարի անց նկարագրվեցին սրտի կողմից բարդություններ՝ կորոնար զարկերակների անեւրիզմաների ձեւով (սիրտն արյունամատակարարող անոթների լայնացումներ): Կավասակիի հիվանդությունը սուր համակարգային վասկուլիտ է, այսինքն՝ այն արյունատար անոթների պատերի բորբոքում է, որն էլ կարող է հանգեցնել մարմնի ցանկացած միջին չափի, հիմնականում կորոնար զարկերակների լայնացումների՝ անեւրիզմաների առաջացմանը: Ինչեւէ, երեխաների մեծամասնությունը ունենում է հիվանդության միայն սուր շրջանի նշաններ, առանց սրտային բարդությունների:

Ի՞նչ հաճախականությամբ է այն հանդիպում:

ԿՀ հազվադեպ հանդիպող հիվանդություն է, սակայն Հենոխ-Շոնլայնի պուրպուրայի հետ միասին այն մանկական տարիքում ամենահաճախ հանդիպող վասկուլիտն է: Կավասակի հիվանդությունը նկարագրվում է ամբողջ աշխարհում, բայց Ճապոնիայում առավել հաճախ: Այն գրեթե բացառապես վաղ տարիքի երեխաների հիվանդություն է: Կավասակի հիվանդությամբ երեխաների մոտավորապես 85%-ը 5 տարեկանից ցածր են, առավել հաճախ հանդիպող տարիքը 18-24 ամսականն է։ 3 ամսականից ցածր եւ 5 տարեկանից բարձր տարիքի երեխաները հիվանդանում են ավելի հազվադեպ, բայց այս դեպքում բարձրացնում է կորոնար զարկերակների անեւրիզմայի զարգացման ռիսկը: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է տղաների, քան աղջիկների մոտ: Չնայած ԿՀ-ի դեպքերը ախտորոշվում են ամբողջ տարվա ընթացքում, կարող է որոշակի սեզոնային տարբերություն նկատվել՝ ուշ ձմռանը եւ գարնանը հանդիպման հաճախականությունը ավելանում է:

Որո՞նք են հիվանդության պատճառները

ԿՀ պատճառը մնում է անհայտ, չնայած կա ենթադրություն, որ ինֆեկցիան հանդիսանում է խթանիչ գործոն: Ժառանգական նախադրամադրվածություն ունեցող անձի մոտ գերզգայունությունը կամ ոչ նորմալ իմուն պատասխան ռեակցիան, հնարավոր է, թողարկվելով որեւէ ինֆեկցիոն ագենտի՝ վիրուսի կամ բակտերիային կողմից, առաջացնում են արյունատար անոթների պատերի բորբոքում ու վնասում: Այս հիվանդությունը ժառանգակա՞ն է: Ի՞նչու իմ երեխան ունի այս հիվանդությունը: Հնարավո՞ր է կանխել դրա առաջացումը: Իսկ այն վարակի՞չ է: ԿՀ ժառանգական հիվանդություն չէ, սակայն առկա է գենետիկ նախատրամադրվածությունը: Շատ հազվադեպ է այս հիվանդությունը հանդիպում ընտանիքի անդամներին մեկից ավելիի մոտ: Այն վարակիչ չէ, եւ այն չի փոխանցվում մեկ երեխայից մյուսին։ Ներկայումս հիվանդության կանխարգելումը հայտնի չէ: Շատ հազվադեպ նույն հիվանդի մոտ հնարավոր է նաեւ հիվանդության երկրորդ դրվագի առաջացումը:

Որո՞նք են գլխավոր սիմպտոմները

Հիվանդությունը սկսվում է անբացատրելի բարձր ջերմությամբ: Երեխաները սովորաբար շատ դյուրագրգիռ են դառնում: Տենդը կարող է ուղեկցվել կամ հաջորդող զարգացնել կոնյուկտիվաների ինֆեկցիա (երկու աչքերում կարմրություն), առանց թարախային կամ այլ արտադրության: Երեխաները կարող են ունենալ տարբեր տեսակի մաշկային ցան, ինչպես, օրինակ, կարմրուկի կամ քութեշի ցանի նման, ինչպես նաեւ եղնջացան, պապուլաներ եւ այլն: Մաշկային ցանը տեղակայվում է իրանին եւ վերջույթներին, հաճախ նաեւ տակդիրների տակ, արտահայտված է լինում մաշկի կարմրությունը եւ թեփոտումը: Բերանի ախտահարումը ներառում է ալ կարմիր, ճաքճքված շուրթեր, կարմիր լեզու (սովորաբար կոչվում է մորենման լեզու) եւ բկանցքի կարմրություն: Ձեռքերը եւ ոտքերը նույնպես ախտահարվում են՝ ափերի եւ ներբանների այտուցի եւ կարմրության տեսքով: Ձեռքերի եւ ոտքերի մատները նույնպես այտուցվում են: Այս նշաններն ուղեկցվում են ձեռքի եւ ոտքի մատների ծայրերի բնորոշ թեփոտումով (մոտավորապես հիվանդության երկրորդ եւ երրորդ շաբաթում): Հիվանդների կեսից ավելին ունենում են պարանոցային ավշահանգույցների մեծացում, հաճախ միայն մեկ ավշահանգույցի, եւ նվազագույնը 1.5սմ: Երբեմն արտահայտվում են այլ սիմպտոմներ եւս, ինչպիսիք են հոդացավը եւ/կամ հոդերի այտուցը, որովայնացավը, լուծը, գրգռվածությունը եւ գլխացավը: Երկրներում, որտեղ կատարվում են ԲՑԺ պատվաստում, ավելի փոքր երեխաների մոտ կարող է առաջանալ ԲՑԺ-ի սպիի շրջանում կարմրություն: Սրտի ախտահարումը հանդիսանում է ԿՀ-ի ամենալուրջ դրսեւորումը, քանի որ այն կարող է մնայուն հետեւանքներ թողնել: Կարող են հայտնաբերվել սրտում աղմուկ, ռիթմի խանգարումներ, ուլտրաձայնային քննությամբ այլ շեղումներ: Սրտի տարբեր շերտերը կարող են որոշ չափով բորբոքված լինել, այսինքն՝ կարող է լինել պերիկարդիտ՝ սիրտը արտաքինից պատող թաղանթի բորբոքում, միոկարդիտ՝ սրտամկանի բորբոքում, ինչպես նաեւ փականների ախտահարում: Սակայն այս հիվանդության գլխավոր նշանը կորոնար զարկերակների անեւրիզմայի զարգացումն է:

Բոլոր երեխաների մոտ հիվանդության ընթացքը նու՞յնն է։

Հիվանդության ծանրությունը տարբեր երեխաների մոտ տարբեր է: Ոչ բոլոր երեխաներն են ունենում բոլոր կլինիկական արտահայտությունները, եւ հիվանդների մեծ մասի մոտ չի զարգանում սրտի ախտահարում: Անեւրիզմա զարգանում է բուժում ստացած 100 երեխայից միայն 2-6-ի մոտ: Որոշ երեխաներ (մասնավորապես 1 տարեկանից ցածր) ունենում են հիվանդության ոչ լրիվ ձեւը, այսինքն՝ նրանք չեն ունենում հիվանդության բոլոր կլինիկական արտահայտությունները, ինչը դժվարացնում է հիվանդության ախտորոշումը: Այս երեխաներից ոմանց մոտ հետագայում զարգանում են անեւրիզմաներ: Նրանք ախտորոշվում են որպես ատիպիկ ԿՀ:

Ն.Պ.