ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ. Եթե անգամ սահմանագծում տեղի ունենա, ադրբեջանցիները ՀՀ-ից դուրս չեն գալու. ԱԱԾ նախկին պաշտոնյա

«Ժողովուրդ» օրաթերթը զրուցել է ՀՀ ԱԱԾ Սահմանապահ զորքերի նախկին հրամանատար Արմեն Աբրահամյանի հետ՝ հասկանալու, թե ինչ գործընթաց են ենթադրում հայ-ադրբեջանական սահմանագծման ու սահմանազատման աշպատանքները:

-Դեմարկացիայի ու դելիմիտացիայի հարցի մասին քննարկումները կարծես նորից ակտիվանում են: Այդ մասին հայտարարություններ են հնչում թե՚ հայկական, թե՛ ադրբեջանական կողմից: Ձեր գնահատմամբ՝ Փաշինյանի ու Ադրբեջանի ԱԳԾ ծառաայության ղեկավար Աբդուլաևայի օրեր առաջ արած հայտարարությունները սահմանագծման ու սահմանգծման աշխատանքների մեկնարկի մասի՞ն են վկայում:

-Նախ ես ասեմ, որ հարցն առաջացել է, երբ ադրբեջանական զինված ուժերն ներխուժել են ՀՀ-ի տարածք՝ Վարդենիսի, Գորիսի տարածաշրջաններում, Սյունիքի մարզում ընդհանրապես, եւ բոլորի հույսը սահմանազատման, սահմանագծման աշխատանքներն են, որի վարատից հետո պետք է ադրբեջանական զինված ուժերը լքեն Հայաստանի տարածքը: Բայց սահմանազատման ու սահմանագծման աշխատանքները սկսելու համար կա մի չգրված նախապայման՝ դա փոխվստահություններ է երկու երկրների կողմից: Օրինակ բերեմ հայ- վրացական հարաբերությունները, որոնք բարի դրացիական են, բայց սահմանազատման ու սահմանագծման աշխատանքները շարունակվում են արդեն 26-27 տարի, ու ոչ մի առաջծաղացում չկա: Իսկ այն մարդիկ, որոնք հայտարարում են, թե հայ-վրացական սահմանի աշխատանքների 70 տոկոսը համաձայնեցված է, մնացել է 30 տոկոս, դա իրականությանը չի համապատասխանում: Քանի որ տերմինաբանության պրոբլեմներ կան. նախնական համաձայնությունն ու համաձայնեցվածը տարբեր բաներ են: Պետական սահմանին մի այսպիսի շատ կարեւոր հարց կա՝ մինչեւ լրիվ համաձայնեցված չէ, ոչինչ համաձայնեցված չէ: դա ես ասում եմ իմ աշխատանքային փորձից, երկար տարիներ աշխատել եմ հայ-վրացական պետական սահմանի սահմանազատման ու սահմանագծման աշխատանքներում:

Հիմա մոտավորապես ասեմ, թե ինչ կլինի, երբ սկսեն հայ-ադրբեջանական հանձնաժողովի աշխատանքները: Առաջինը՝ ամենակարեւորը, սա կտեւի շատ երկար ժամանակ, եւ այն հույսը որ այդ աշխատանքը ավարտելուց ադրբեջանական զինված ուժերը դուրս կգան, դա կարող է լինել 20-30 տարի հետո: Այսինքն այդ աշխատանքները սկսելուց մենք համաձայնում ենք, որ նրանք մեր տարածքում մնան շատ երկար ժամանակ: Առաջինը չկա միմյանց հետ փոխվստահություն, հետո ամենակարեւոր փաստերից մեկը պետք է համաձայնության գան, թե ոշր թվի քարտեզն են ընդունելու, որը շատ երկար, ծանր պրոցես է: Մի կողմը պետք է գնա զիջուների, որպեսզի արագանա պրոցեսը: Ընդհանրապես եթե ուզում ես այս աշխատանքն արագ ավարտել կողմերից մեկը մեկ անընդհատ զիջումների գնա, որպեսզի շուտ ավարտվի: Թե չէ, եթե Վրաստանի հետ գնում է 27 տարի, երբ դու պրոբլեմ չունես, նորմալ հարաբերություններ ունես: Ադրբեջանի հետ պրոցեսը տեւելու է մի 50 տարի, սա չի ավարտվելու: Ես չեմ հավատում, որ հայ-ադրբեջանական ներկայիս փոխհարաբերությունների պայմաններում դա կարող են անել:

-Հիմա մենք ունե՞նք այնպիսի պաշտոնյաներ, մասնագետներ, որոնք պատրաստ են հայկական շահը առաջ տանել: Այսինքն այնպես աշխատել, որ զիջողի դերում, երբեք, մենք չլինենք: Դուք տեսնո՞ւմ եք նման քաղաքականություն:

-Ընդհանրապես այդ հանձնաժողովը գլխավորում է արտաքին գործերը, արտաքին գործերի նախարարներ, փոխնախարարներ: Շատ են խոսում, որ մեր բանակը կգնա, այսպես կանի եւ յալն: Բանակը սահմանազատման ու սահմանագծման աշխատանքների հետ ընդհանրապես որեւիցէ առնչություն չունի: Դա անում է մեր դիվանագիտական կորպուսը, որը դրա մեջ մտցնում է գեոդեզիայի մասնագետներին: Գեոդեզիայի ինստիտուտն էլ են փակել, չգիտեմ ովքեր կլինեն այդ մասնագետները: Թե ում են դնելու դրանով զբաղվելու համար, ինձ համար հանելուկ է: Հույսները դրել են զինվորականների վրա, բայց զինվորականները մասնակցում են այդ աշխատանքները որպես փորձագետ: Նրանք ձայնի իրավունք չունեն, ուղակի փորձագետներ են, ամեն մեկն իր երկրի պատվիրակությանն ինչ-որ խորհուրդներ կարող է տալ:

Մանրամասները՝ ArmLur.am-ի տեսանյութում

Սևակ Վարդումյան, Սյունէ Համբարձումյան