Արցախում շարունակվող մշակութային վանդալիզմը կարող է ազդել մարդկանց հոգեկան վիճակի վրա․ Արցախի ԿԳՄՍ նախկին նախարար

Արցախցիները բռնի տեղահանման հետևանքով մի շարք խնդիրների առաջ են կանգնել։ Վերջին դեպքերը կարող են բացասական ազդեցություն ունենալ նաև մարդկանց առողջական վիճակի վրա։ Տեղի ունեցածը և այսօր էլ շարունակվող դեպքերը, այդ թվում՝ Արցախում շարունակվող մշակութային վանդալիզմը, որոնց մինչ օրս ականատեսն ենք լինում, կարող է ազդել մարդկանց հոգեկան վիճակի վրա։

ArmLur.am-ը հեռախոսազրույց է ունեցել Արցախի Հանրապետության նախագահի նախկին խորհրդական, կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախկին նախարար Լուսինե Ղահրամանյանի հետ․

-Արցախից տեղահանված ուսուցիչները Հայաստանում ապահովվե՞լ են աշխատանքով։

-«Ես վիճակագրական ստույգ տվյալների չեմ տիրապետում, երևի այս մասին տեղեկացված կլինի Արցախի կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը, բայց գիտեմ, որ Հայաստանի կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը շատ ընդարձակ և հետաքրքիր ծրագրեր է սկսել ուսուցիչների համար՝ հատկապես սահմանային դպրոցների, ուսանողների ուսման վարձավճարների, դիպլոմների կրկնօրինակների տրման ևայլն։ Ծանոթների, բարեկամների շրջանում տեղյակ եմ, որ մեր ուսուցիչներից շատերը մտել են Հայաստանի հանրակրթական դպրոցներ»։

-Վերջին իրադարձությունները ի՞նչ հոգեբանական ազդեցություն կարող են ունենալ։

-«Մենք ապրում ենք ազգային ողբերգություն, և կորստի զգացումը, ապրումը ունեն բոլորը։ Խոսքը միայն սեփական տան, ինչքի, ունեցվածքի կորուստը չէ․ ֆիզիկական և հոգևոր հայրենիքի մասին է խոսքը։ Սա ծանր հարված է հասցնելու՝ ընդհուպ մինչև մարդկանց ֆիզիոլոգիական դաշտ։ Միայն հոգեբանական դաշտում չէ, որ վատ փոփոխություններ կան՝ կոլափսաին, փակուղային։ Ամիսներ հետո երևալու է, թե ինչպես է Արցախի կորուստը կազմալուծում մարդկանց հոգեկան և ֆիզիկական առողջությունը»։

-Արցախում իրականցավող մշակութային վանդալիզմից տեղեկություններ ունե՞ք։

-«Արցախում վերացվում է հայկական հետքը՝ այլափոխվում են հուշարձանները, խաչերը հանվում են՝ աղվանացման թեզի տակ։ Որոշները կաթոլիկացվում են և մահմեդականցվում։ Այս ուղղությամբ պետք է հատուկ ծրագրեր մշակվեն։ Կան իհարկե առանձին անհատներ, կազմակերպություններ, որոնք հետևողական աշխատանքներ են անում, բայց բոլոր հարթակներում պետք է կոնկրետ ծրագրերով պայքար սկսվի Արցախի պատմամշակությաին ժառանգության պահպանման համար, որովհետև դա մեր ինքնությունն է, անցյալը, ներկան ու ապագան է։ Ամեն ինչ պետք է արվի այն փրկելու համար։ Այժմ մշակվում է Արցախի պատմամշակութային ժառանգության փաստագրման ծրագիր, որն անում են Արցախի պատմաբանները, բայց սրանք փոքր քայլեր են, մշակույթը պետք է քաղաքականացվի։ Մեր մշակութային ինքնավստահության մակարդակը շատ բարձր է, որովհետև շատ հարուստ է Արցախի մշակույթը։ Չնայած մշակույթը պահպանելը ճիշտ է սեփական հողի վրա, հեռուներում մշակույթ չեն պահում, մշակույթը կոնկրետ հողի վրա են պահում, որտեղ այն կա»։

Հայկ Ավանեսյան