Ահաբեկչությունից 23 տարի անց․ ինչպես «զավթվեցին» ամերիկյան երկնաքերերը

2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ին ԱՄՆ-ում տեղի ունեցավ պատմության մեջ ամենամեծ ահաբեկչությունը։ 23 տարի է անցել, բայց ամերիկյան վերքերը դեռ թաց են:

2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ին Ալ-Քաիդայի ահաբեկիչները՝ Ուսամա բեն Լադենի գլխավորությամբ, առևանգեցին չորս մարդատար ինքնաթիռ և օգտագործեցին ինքնաթիռները որպես կառավարվող ռումբեր՝ Նյու Յորքի և Վաշինգտոնի վրա հարձակվելու համար: Աննախադեպ հարձակումների հետևանքով զոհվել է գրեթե երեք հազար մարդ։

Հենց դրաից հետո Միացյալ Նահանգները սկսեց այսպես կոչված «ահաբեկչության դեմ պատերազմը», որի ընթացքում ներխուժեց Աֆղանստան և Իրաք։

Ամերիկացիների մի ամբողջ սերունդ հստակ հիշում է, թե որտեղ էին և ինչ էին անում, երբ լսեցին այդ օրը հարձակումների մասին:

Ի՞նչ թիրախներ են խոցվել

Առևանգողների փոքր խմբերը միաժամանակ չորս մարդատար ինքնաթիռներ են առևանգել ԱՄՆ-ի արևելյան ափի օդում։

Երկու ինքնաթիռներ բախվել են Նյու Յորքի Առևտրի համաշխարհային կենտրոնի զույգ աշտարակներին։ Առաջինը մխրճվել է Հյուսիսային աշտարակի մեջ տեղական ժամանակով առավոտյան 08:46-ին: Երկրորդը Հարավային աշտարակի մեջ է մխրճվել ժամը 09:03-ին:

Աշտարակներում հրդեհ է բռնկվել՝ վերին հարկերում գտնվող մարդկանց փախուստի ճանապարհը փակելով։ Երկու ժամ չանցած երկու 110 հարկանի երկնաքերերն էլ փլուզվեցին։

Առավոտյան ժամը 09:37-ին երրորդ ինքնաթիռը մխրճվել է Պենտագոնի արևմտյան ճակատին՝ մայրաքաղաք Վաշինգտոնի մոտակայքում գտնվող ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության հսկայական շենքին:

Չորրորդ ինքնաթիռում ուղեւորները դիմադրել են առեւանգողներին, իսկ ժամը 10:03-ին այն բախվել է Փենսիլվանիայի դաշտին։ Ենթադրվում է, որ այս ինքնաթիռը պետք է խոցեր Վաշինգտոնի Կապիտոլիումի շենքը։

Որքան մարդ է տուժել

Զոհվել է 2977 մարդ (չհաշված 19 առևանգողները), որոնց մեծ մասը զոհվել էին Նյու Յորքի երկվորյակ աշտարակներում։

Չորս ինքնաթիռում ընդհանուր առմամբ եղել է 246 ուղևոր և անձնակազմի անդամ: Բոլորը մահացել են։

Երկվորյակ աշտարակներում 2606 մարդ մահացել է ակնթարթորեն կամ մահացել է վերքերից։

Պենտագոնի շենքում մահացել է 125 մարդ։

Մահացածներից ամենաերիտասարդը երկու տարեկան Քրիստին Լի Հանսոնն էր, ով ինքնաթիռներից մեկում էր հոր և մոր՝ Փիթերի և Սյուի հետ։

Ամենատարեցը 82-ամյա Ռոբերտ Նորթոնն էր. նա և նրա կինը՝ Ժակլինը, նույնպես եղել են ինքնաթիռներից մեկի ուղևորները:

Շենքերին բախվելու պահին Առևտրի համաշխարհային կենտրոնի աշտարակների ներսում մոտավորապես 17,400 մարդ կար: Հյուսիսային աշտարակում հարվածի վայրից բարձր հարկերում գտնվողներից ոչ մեկը չի փրկվել: Հարավային աշտարակում 18 մարդ կարողացել է փախչել հարվածի վայրից բարձր հարկերից:

Մահացածների թվում կան 77 երկրների քաղաքացիներ։ Նյու Յորք քաղաքը կորցրել է 441 փրկարար աշտարակների փլուզման հետևանքով:

Հարձակման հետևանքով հազարավոր մարդիկ վիրավորվել են:

Ովքեր էին ահաբեկչության կազմակերպիչները

Աֆղանստանում գտնվելու ժամանակ ակցիան պլանավորվել էր իսլամական ծայրահեղականների «Ալ-Քաիդա» ցանցային կազմակերպության ղեկավարների կողմից: Այդ ժամանակ Աֆղանստանը գտնվում էր թալիբների վերահսկողության տակ (Ալ-Քաիդան և Թալիբանը ճանաչված են որպես ահաբեկչական կազմակերպություններ և արգելված են Ռուսաստանում):

Ուսամա բեն Լադենի գլխավորած Ալ-Քաիդան մեղադրել է ԱՄՆ-ին և նրա դաշնակիցներին իսլամական աշխարհում հակամարտություններ հրահրելու մեջ:

Անմիջական կատարողները 19 հոգի էին. երեք խումբ հինգ հոգուց և մեկ խումբ չորս հոգուց (Փենսիլվանիայում վթարի ենթարկված ինքնաթիռի վրա):

Յուրաքանչյուր խումբ ուներ մի մարդ, ով գիտեր, թե ինչպես վարել ինքնաթիռ: Նրանք բոլորն էլ վերապատրաստման դասընթացներ են անցել ԱՄՆ-ի մասնավոր թռիչքային դպրոցներում։

19 հանցագործներից 15-ը բեն Լադենի սաուդցիներ էին, երկուսը Արաբական Միացյալ Էմիրություններից էին, մեկը՝ Եգիպտոսից, մեկը՝ Լիբանանից։

Սեպտեմբերի 11-ից ամբողջ աշխարհում օդային անվտանգության կանոնակարգերը խստացվել են։

Երկվորյակ աշտարակների տեղում փլատակների մաքրման համար պահանջվել է ութ ամիս: Արդեն 2006-2013 թվականներին այնտեղ կառուցվել է Առևտրի համաշխարհային կենտրոնի նոր աշտարակ, որը շատ ավելի բարձր է, քան զույգ աշտարակները (541-ը՝ 415 մետրի փոխարեն) և այժմ ամենաբարձր շենքն է ԱՄՆ-ում:

Բացի այդ, այս վայրում կառուցվել է հուշահամալիր և թանգարան։

Պենտագոնի ավերված հատվածի վերականգնումը տեւել է ընդամենը մեկ տարի։

Էմմա Միքայելյան