Կարևոր է հասկանալ հարակից 7 տարածքները վերադարձնելու հարցը` հանած միջանցքը. Ջ. Հեֆերն. asekose.am

Asekose.am-ը ներկայացրել է ԱՄՆ անկախության տոնի առթիվ Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Ջոն Հեֆֆերնի հետ հարզացրույցը, որում դեսպանն անդրադարձել է ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմանը, քաղաքացիական հասարակություն-ոստիկանություն չդադարող տարաձայնությանը, կենսաթոշակային համակարգին, Մաքսային միությանը Հայաստանի անդամակցությանը և ոչ միայն:

-Պարոն դեսպան, օրեր առաջ հայտնի դարձավ, որ ՀՀ նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը նշանակվել է ԱՄՆ-ում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան: Սակայն նոր նշանակման վերաբերյալ կարծիքները միանշանակ չեն: Որոշ մարդկանց պնդմամբ վերջինս երբեք էլ չի թաքցրել իր արևմտամետությունը, իսկ ՄՄ-ին անդամակցելու վերաբերյալ արված նրա քաղաքական հայտարարության համար Ռուսաստանը նրան այդպես էլ չի ներել: Տիգրան Սարգսյանի նշանակումն ըստ Ձեզ կապ ունի՞ նրա քաղաքական դիրքորոշման հետ:

-Մենք ողջունում ենք նախկին վարչապետի նշանակումը Միացյալ Նահանգներում` որպես դեսպան: Դա ցույց է տալիս, թե ՀՀ կառավարության և ՀՀ նախագահի համար որքան են կարևորվում հարաբերությունները Միացյալ Նահանգների հետ: Վարչապետի պաշտոնավարման ընթացքում սերտորեն համագործակցել ենք նրա հետ: Մեր և միջազգային հանրության համար Տիգրան Սարգսյանը եղել է լավ գործընկեր: Ուրախ ենք տեսնել նրան Վաշինգտոնում և այդ առումով որևէ վերապահում չունեմ:

-Սակայն հակառակ բևեռից հնչում են նաև կարծիքներ, որ պետք է հաշվի առնվեր նաև այն հանգամանքը, որ Տիգրան Սարգսյանի անվան շուրջ գրեթե միշտ տարատեսակ աղմուկներ են բարձրացել և այդ տեսանկյունից նրա նշանակումն այդքան էլ տեղին չէ: Ըստ Ձեզ սա փոխկապակցվա՞ծ է:

-Այդ հարցերը ներքին խնդիրներ են, որոնք պիտի Հայաստանի կառավարության և ժողովրդի կողմից հստակցվեն և որոշվեն: Մեզ համար Տիգրան Սարգսյանը եղել է որպես գործընկեր և նրան շարունակում ենք դիտարկել որպես այդպիսին:

-Իսկ արդյո՞ք Տիգրան Սարգսյանին նոր նշանակման կապակցությամբ հասցրել եք շնորհավորել:

-Անշուշտ:

-Ի տարբերություն Տիգրան Սարգսյանի, ով դեռ նոր պետք է ծավալի իր գործունեությունը որպես դեսպան, Դուք արդեն կարող եք ամփոփել Հայաստանում Ձեր անցկացրած տարիները: Կասեք, թե ինչպիսի՞ն էր Ձեր առաջին տպավորությունը մեր երկրից և արդյ՞ոք այն ժամանակի ընթացքում փոխվել է:

-Ես այս տարածաշրջանի հարցերով չէի զբաղվել և փորձագետ չէի: 2011 թվ-ի հոկտեմբերին նշանակվեցի և եկա այստեղ: Մինչ գալս չգիտեի, թե ինչ պետք է ակնկալեի: Սակայն ես և կինս, այստեղ ժամանելով, հայտնաբերեցինք, որ Հայաստանը նախ գեղեցիկ երկիր է, մայրաքաղաքը շատ աշխույժ և գունեղ, իսկ մարդիկ էլ ջերմ են և տաղանդաշատ: Հայաստանը, անշուշտ, դժվարություններ ունի, սակայն մարդկանց ջերմությունը և տաղանդն այն գործոններն են, որոնք թույլ կտան հաղթահարել այդ դժվարությունները: Հայաստանում ճանապարհորդելով` տեսանք Հայաստանի մշակութային և գեղատեսիլ վայրերը, ինչպես նաև նկատեցինք, որ գյուղական բնակավայրերն ունեն խնդիրներ: Կա տարբերություն Երևանի տնտեսական կայունության և մարզերի, գյուղական համայքների տնտեսության առումով: Եվ դա է պատճառը, որ ներկայումս մեր շատ աշխատանքներ ուղղված են գյուղական բնակավայրերի զարգացմանը և այդ միտումը նաև կպահպանվի առաջիկա ժամանակներում:

-Եթե փորձենք նաև անդրադառնալ Հայաստանի մյուս խնդիրներին, ապա որո՞նք են դրանցից առաջնային լուծում պահանջում և արդյո՞ք այդ առումով տեսլական ունեք:

-Հայաստանի առջև ծառացած է տարածաշրջանային մարտահրավերը: Միացյալ Նահանգները որպես գործընկեր և բարեկամ պետություն ցանկանում է աջակցել հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանը: Դա լավ է Հայաստանի և Թուրքիայի համար: Եվ նաև Լեռնային Ղարաբաղի հարցում մենք որպես Մինսկի խմբի համանախագահ պետություն ցանկանում ենք աջակցել խնդրի խաղաղ բանակցային կարգավորմանը: Իսկ որպես ներքին ամենահրատապ խնդիր, որի շուրջ միջազգային հանրությունը պատրաստ է աջակցել` հավասար խաղի պայմանների ապահովումն է Հայաստանի քաղաքական և տնտեսական դաշտում:

-Պետք է փաստենք, որ վերջին տարիներին ներքին խնդիրներին զուգահեռ Հայաստանում ձևավորվել է քաղաքացիական հասարակությունը, սակայն այս շերտի և ոստիկանության հարաբերությունները դժվար է քաղաքակիրթ անվանելը: Վերջին օրերի իրադարձություններն ասվածի վառ ապացույցն են, քանի որ ոստիկանական բռնությունն ակնհայտ էր: Ինչպե՞ս պետք է կարգավորվել այս դաշտը:

-Հայաստանի բարեկամները և գործընկերներն աշխատում են երկու ոլորտներում էլ` և ոստիկանական, և քաղաքացիական հասարակության: Քաղաքացիական հասարակության ոլորտում տեսել ենք դրական զարգացումներ, հասարակական կազմակերպություններն օրեցօր հզոր են դառնում: Նախորդ շաբաթ տեղի է ունեցել մրցանակաբաշխություն, որի ժամանակ Հայաստանի միջազգային գործընկերները` 5-6 կառույց, միասին մրցանակներ են հանձնել քաղաքացիական հասարակության, հ/կ-ների, ակտիվիստների, լրատվամիջոցների շրջանում իրենց գործունեությամբ աչքի ընկած մարդկանց: Ուստի կարող ենք ասել, որ քաղաքացիական հասարակության ոլորտում հաջողություններ կան:

Ոստիկանական համակարգի բարեփոխումների հետ կապված կարող եմ ասել, որ այստեղ գտնվելու երեք տարիների ընթացքում նկատել եմ, որ հանրահավաքների անցկացման ոլորտում դրական տեղաշարժեր են եղել: Եթե համեմատենք 2013 թվ-ի հետընտրական ժամանակահատվածը 2007 թվ-ի հետ, ապա կտեսնենք, որ հանրահավաքների ազատության առումով շատ մեծ դրական տեղաշարժ է տեղի ունեցել: Հիշենք թեկուզ Մաշտոցի պուրակը, «Վճարում ենք 100 դրամ» ակցիան, որոնք նույնպես իրագործվել են: Իսկ խնդիրներ դեռ կան և մենք տեսնում ենք դեպքեր, երբ առանձին ոստիկաններ անցել են արհեստավարժության շեմը և իրենց ճիշտ չեն դրսևորել: Ուստի` մենք շարունակելու ենք աշխատել ոստիկանության հետ` բողոքների դեպքում նրանց գործողությունների կազմակերպման և արհեստավարժության մեծացման համար:

-Բազմիցս անդրադարձել եք Հայաստանում իրականացվող կենսաթոշակային բարեփոխումներին և այս համակարգի ներդրումը կարևորել եք` ասելով , որ այն հնարավորություն կտա աշխատողներին ձևավորելու իրենց կենսաթոշակը և անձամբ կուտակել կենսաթոշակային խնայողություններ: Այդ դեպքում ի՞նչը խանգարեց քաղաքացիական հասարակությանը տեսնել և արժևորել բարեփոխման նպատակահարմարություն:

-Մենք և միջազային այլ կառույցներ աշխատում ենք Հայաստանի մի շարք նախարարությունների և գերատեսչությունների հետ` այդ բարեփոխումների նախնական ձևավորման շուրջ: Մենք դեռ հավատացած ենք, որ այն նախնական ծրագիրը հավասարակշռված կենսաթոշակային ծրագիր է: Գործընթացի ժամանակահատվածում հորդորում էինք իրականացնել իրազեկման աշխատանքներ, որպեսզի քաղաքացիները, ընկերություններն իմանային, թե ինչ պետք է ակնկալեին, որովհետև այդ բարեփոխումը հիմնարար բնույթ ուներ: Խնդիրը նաև նրանում էր, որ այստեղ կար նաև վստահության պակաս պետական գերատեսչությունների, մարդկանց և տարբեր խմբերի նկատմամբ: Երբ բարեփոխումների մասին հայտարարվեց, տեսաք, թե ինչպիսի արձագանք եղավ: Ներկայիս կառավարությունն աշխատում է կողմերի և ընդդիմադիր դաշտի ներկայացուցիչների հետ, որպեսզի հասկանան, թե այդ նախնական ծրագրին ինչն է պակասում և ինչը փոփոխման կարիք ունի: Սա ներքին գործընթաց, որի ընթացքում Հայաստանի կառավարությունը և հասարակությունը կկարողանա ընդհանուր հայտարարի գալ: Այս պահին այդ հարցում Հայաստանի միջազգային գործընկերները ներգրաված չեն, սա ներքին քաղաքական խնդիր է, որի վերաբերյալ որոշումն պետք է կայացվի Հայաստանի կառավարության կողմից` խորհրդակցելով բոլոր շահագրգիռ կողմերի հետ: Իմ վերջին նկատառումս այն է, ընթացիկ համակարգը երկարաժամկետ կայունություն չի կարող ապահովել, ուստի անհրաժեշտ է, որպեսզի ստեղծվի կենսաթոշակային ապահովման որևէ մեխանիզմ:

-Այնուամենայնիվ, ԴԵՄ ԵՄ շարժման անդամների պայքարի արդյունքում որոշակի օրենսդրական փոփոխություններ եղան, մասնավորապես` Պարտադիր կուտակային համակարգը դարձավ Նպատակային սոցիալական վճար: Սակայն բողոքող կողմը պնդում է, որ ըստ էության միայն անվանումն է փոխվել: Սա իրականում անվանման փոփոխությո՞ւն է, թե՞ քաղաքացիներին ընդառաջ գնալու քայլ:

-Սա իմ երկիրը չէ, ես չեմ կարող ասել, թե ինչպիսին պետք է լինի լուծումն այս հարցի վերաբերյալ: Երկրում հարցի շուրջ քաղաքական ներքին գործընթաց կա, որը ընթացքի մեջ է: Հուսամ, որ լավագույն լուծում կտրվի այս իրավիճակին, իսկ Հայաստանի միջազգային գործընկերներն ու բարեկամները կփորձեն աջակցել այն ոլորտներում, որտեղ ՀՀ կառավարությունն աջակցության կարիք ունի:

-Անցում կատարենք հակամարտության կարգավորման խնդրին: Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները շարունակում են լարված մնալ: Ադրբեջանը, անընդհատ դիվերսիոն գործողություններ իրականացնելով, խախտում է հրադադարի ռեժիմը, ժնևյան կոնվենցիան: Այդ գործողությունների հետևանքով մենք անընդհատ կորուստներ ենք ունենում, օրեր առաջ մահացավ Ադրբեջանում խոշտանգումների ենթարկված 77-ամյա Մամիկոն Խոջոյանը: Դուք կարևորում եք խաղաղ բանակցությունը, սակայն այս ամենից հետո դա իրատեսակա՞ն է:

-Պետք է խնդրին խաղաղ լուծում տրվի և այդ հարցի վերաբերյալ որևէ այլընտրանք չկա: Մինսկի խումբը ձգտում է ամեն ինչ անել, որպեսզի ի վերջո խնդիրը խաղաղ կարգավորում ստանա: Միացյալ Նահանգները և մյուս համանախագահները խստագույնս դատապարտել են այս տեսակ հրադարի խախտումները և մարդկային կորուստների դեպքում ցավակցություն են հայտնել: Այդ միջադեպերը հաշվի առնելով պետք է բոլոր կողմերն անհրաժեշտ ճկունություն և ստեղծարար մոտեցում ցուցաբերեն, որպեսզի կարողանանք խաղաղ լուծում գտնել հակամարտությանը, որն այսքան երկար խաթարում է ժողովուրդների հարաբերությունները:

-Խոսեցիք Մինսկի խմբից և չենք կարող չհիշատակել Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Ջեյմ Ուորլիքի աղմկահարույց հայտարարությունը, որը Հայաստանում բավական քննադատվել էր: Ի՞նչ եք կարծում նման տեսակ հայտարարությունները չեն խանգարում Ձեր իսկ կողմից մատնանշած հարցի խաղաղ կարգավորմանը:

-Ինքս տեսել եմ քննադատություններ, քանի որ «Twitter»-ում շատ ակտիվ եմ: Կուզեի նաև կոչ անել, որ Ձեր ընթերցողները մեզ միանային. բոլոր քննարկումները կարող ենք շարունակել նաև այդ հարթակում: Ինչ վերաբերում է ելույթին` այլ կարծիք ունեմ այս հարցի վերաբերյալ: Ելույթի հետ կապված նշեմ, որ այն երկու նպատակ է ունեցել: Առաջինը` հանրային բանավեճի ձևավորում: Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման համար մատնանշված 6 կետերը վաղուց ի վեր հայտնի են, բայց Ուորլիքը հավատացած էր, որ անհրաժեշտ է, որ այդ սկզբունքերը հասարակությանը ներկայացվեն, որպեսզի դրանք ի վերջո հաջողություն ունենան: Ես և Ադրբեջանում մեր դեսպանը համակարծիք ենք, որ թեման այնքան է սառեցված եղել, որ հասարակության մեջ այդ սկզբունքների վերաբերյալ ընդհանուր ընկալումը բացակայում էր: Ուորլիքը ցանկացել էր իր ելույթով հանրային բանավեճ ձևավորել: Կարծում եմ, որ նա այդ հարցում հաջողության հասել է: Երկրորդ նպատակն այն էր, որ խաղաղության հետ կապված ցանկացած բանակցությունների հիմքում անհրաժեշտ է տարբերակում` բուն Լեռնային Ղարաբաղի և դրան շրջապատող տարածքների միջև: Ես և Ուորլիքն այն զգացողությունն ունենք, որ երկու կողմերն էլ այդ երկու տարածքները դիտարկում են որպես մեկ ամբողջություն: Եթե երկու կողմերն էլ այդ ընկալմամբ առաջնորդվեն, ապա կարգավորում չի լինի: Կարևոր է բոլորին հասկանալ, որ համաձայնության համար, կապված բուն ԼՂՀ հարցի կարգավորման հետ, կպահանջվի վերադարձնել հարակից 7 տարածքները` հանած միջանցքը. Եվ եթե հակամարտության կողմերից որևէ մեկը չի պատկերացնում լուծումն այդ տարբերակով. ապա դրա համար շատ երկար ժամանակ կպահանջվի, հակամարտությունն էլ շատ երկար կտևի:

-Ներկայումս ամբողջ աշխարհը շարունակում է հետևել Ուկրաիանայում ընթացող գործընթացներին, որոնք ըստ էության ծագել են Մաքսային միության և Եվրամիություն երկըտրանքի ճանապարհին: Մեր իշխանությունները որդեգրել են Մաքսային միությանն անդամակցության քաղաքականությունը: Որքանո՞վ է հայկական կողմի այս դիրքորոշումն ընդունելի Ձեզ համար:

-Նորից ասեմ, որ սա իմ երկիրը չէ և չեմ կարծում, որ իմ կարծիքը որևէ բան փոխում է: Մի քանի տարի Հայաստանն ընթանում էր Եվրամիության հետ ասոցացման, ազատ առևտրային համաձայնագրի ուղղությամբ: Մենք և միջազգային գործընկերները պաշտպանում էինք այդ ուղղությունը` կարծելով, որ այն Հայաստանի համար լավ ճանապարհ է: Ողջունում ենք, որ ներկայումս Ուկրաինան, Վրաստանը, Մոլդովան ստորագրել են ասոցացման համաձայնագրերը, սակայն Հայաստանն ինքնիշխան պետություն է և ամեն երկիր իրավասու է առանց որևէ ճնշումների որոշումներ:

-Մաքսային միությանն անդամակցության ճանապարհին չի բացառվում, որ «խաղից դուրս» վիճակում կարող է հայտնվել ԼՂՀ-ն: Ինչն էլ իր հերթին Հայաստանում շատերի զայրույթն է առաջացնում, ի՞նչ եք կարծում սա հիմք կհանդիսանա ուկրաինական սցենարի հայաստանյան կրկնությանը:

-Ապագան թույլ տվեք չկանխատեսել, ենթադրական հարցերին չպատասխանել, Ես հայ չեմ, Մաքսային միության կազմում չեմ և նպատակահարմար չէ, որ դրա վերաբերյալ կարծիքներ հայտնեմ:

Մանրամասները՝ սկզբնաղբյուր կայքում: