«ԴԱՌՆԱԼՈՒ ԵՆ ԿՈԿՈՐԴԻԼՈՍ, ՓԻՂ ՈՒՏՈՂ»

«Սասուն» ազգագրական երգի-պարի համույթի ղեկավար Անդրանիկ սարկավագ Մանուկյանն անցնող տարում շատ ծրագրեր եւ նպատակներ է ունեցել, որոնց մի մասը չի կարողացել իրականացնել սահմանափակ հնարավորությունների ու նաեւ հոգեկան անդորրը կորցնելու պատճառով։ Իսկ ի՞նչ է հասցրել անել։

-26 հոգով եղել ենք Արեւմտյան Հայաստանում, նկարահանել «Տեր ողորմեա» ֆիլմը, արդեն պատրաստ են մեկ ժամ տեւողությամբ հայերեն, անգլերեն, ռուսերեն տարբերակները։ Արխիվներից հանել եմ պատմական փաստեր 1915 թվից մինչ մեր օրերը հայ ազգի ծագումնաբանության մասին եւ ուզում եմ, որ գիրք տպագրվի էլի երեք լեզվով, գուցե նաեւ թուրքերեն։ Նախատեսված հարյուրին հասնող միջնադարյան հոգեւոր, գեղջուկ, կարոտի երգերից մի քսանն արդեն ձայնագրել եմ` ակապելլա եւ մի փոքր էլ՝ բնական գործիքավորմամբ։ «Սասուն» խմբի հետ 50 ավանդական պար-երգերի փորձեր ենք անում, որպեսզի կարողանամ Աստծո հաջողությամբ դրանք նկարահանել։ Տարբեր միջոցառումների ենք մասնակցել…
-Ի՞նչ չհասցրիք անել։
-Մոռացա նշել, որ թողարկվեց «Հայոց աշխարհ» վերնագրված տեսաերիզ, ձայներիզ ու նաեւ գիրք, որտեղ երեք լեզվով մեկնաբանվում են երգերը, պարերը։ Չեմ հասցրել շատ աշխատել Արեւմտյան Հայաստանի մասին ֆիլմի վրա. դրան խանգարեց Սայաթ-Նովայի 10 հասցեում նախատեսված շինարարությունը, որը խախտեց իմ ու շատերի հոգեկան աշխարհը։
-Ի՞նչ կմաղթեք Ամանորի, Սուրբ Ծնունդի առթիվ։
-Ամբողջ աշխարհին մաղթում եմ խաղաղություն, մարդկությանը՝ շատ բերք ու բարիք, որպեսզի չարությունը մարդկանց միջից դուրս գա, եւ նրանք բավարարվեն Աստծու տված լույսով ու բարիքով, որպեսզի ցանկացած ազգ կամ ազգություն մյուսի հետ խնդիր չունենա` բացի բարին կամենալուց։
-Իսկ ինչպե՞ս եք նշում Ամանորը։
-Ես սովորաբար այն նշում եմ իմ խմբերի հետ։ Հավաքվում ենք մի հետաքրքիր միջավայրում եւ բոլորով միասին նշում ավանդական ձեւով՝ ինչքան որ հնարավորություն ունենք կամ ինչ կարողանում ենք ձեռք բերել։ Երբեմն էլ խմբով այցելում ենք ամեն մեկի օջախը, երգում, պարում, հղում մեր բարի մաղթանքները, մեր աղոթքներն առ Աստված։
-Ճոխ սեղանների մասին ի՞նչ կարծիքի եք։
-Կուզենայի, որ հայ ազգը հասկանա քրիստոնեության խորհուրդը Նոր տարվա, Ամանորի շեմին, Պահուց շրջանի, Պասի իմաստը… Կուզենամ, որ կտրվենք առօրյա սարքովի կյանքից, ապրենք մեր բնականի մեջ, մնանք բնության կերակուրի մեջ։ Եվ եթե ընդունում ենք այդ բնության օրենքը, Պասը, Պահոց շրջանը, քրիստոնեության ծնունդն ու ներկայությունը, կարողանանք այդ ամենը ճիշտ ներկայացնել եւ ճիշտ ապրել։ Իսկ Ծննդյան օրը, խնդրեմ, կարող են ճոխ սեղաններ մատուցել…
-Ու կարող են նույնիսկ կոկորդիլոսի մի՞ս ուտել։
-Մեկս մյուսիս զարմացնելով՝ ուզում ենք ցույց տալ, որ կոկորդիլո՞ս էլ կարող ենք դնել սեղանին… Մենք ջնջում, վերացնում ենք մեր քրիստոնյա վիճակը (ես նկատի ունեմ հայ մարդու սովորույթները), վերացնում ենք թե՛ ուսուցողական առումով, թե՛ կենցաղային, թե՛ իրական դաշտում։ Այդ ազգային սովորույթները կտրվում, հեռանում են մեզանից, կորչում, ու երբ հետո ուզենանք փնտրել, գտնել, արդեն դրանք չեն լինելու։ Գուցե տեղին չէ, բայց բերեմ Կոմիտասի օրինակը, ով, կարելի է ասել, պեղումներ էր անում, ամեն ինչ մաքրամաքուր բերում, տալիս ժողովրդին, ազգին։ Բայց նրան հալածեցին, սկսեցին տանջել, կարելի է ասել՝ սպանեցին։ Մենք ունենք խազագիտություն, որը հայերեն նոտագրություն է, բայց այսօր չունենք սոլի բանալին, որ կարդանք։ Դրա համար շատ ժամանակ հարցնում են՝ ո՞նց անենք, որ տարբերենք թուրքականը հայկականից, քրդականը հայկականից… Բայց քանի որ ես, այսպես ասեմ, իմ գիր ու գրականությունը կորցրել եմ, ո՞նց կարող եմ տարբերել մեկը մյուսից։ Եվ եթե սովորույթները կորցնում ենք, կտրվում դրանցից, վաղ թե ուշ մեր երեխաներն աստիճանաբար դառնալու են կոկորդիլոս, գուցե նաեւ փիղ ուտող։ Ի դեպ, մարդ ինչքան շատ մսեղեն է ուտում, այնքան վայրենանում է, արդեն չի բավարարվում ընտանեկան ջերմությամբ, նրա համար կյանքը լրիվ դառնում է մի ձանձրալի առօրյա, կարելի է ասել՝ միանգամյա օգտագործման… Ես չեմ ասում՝ չզարգանանք, ասենք` կոկորդիլոսի միս չուտենք, բայց պետք է իմանանք՝ որտեղ, երբ, որ պահին։ Դա է խնդիրը։

ՌՈՒՍԼԱՆ ԹԱԹՈՅԱՆ