ՊԱՏՄԱԲԱՆՆԵՐԻ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎ՝ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՌՉԱԿՎԵԼՈՒ ԴԻՄԱՑ

«Վիկիլիքսի» հանրայնացրած հերթական փաստաթղթերը վերաբերում են Սերժ Սարգսյանի՝ դեռեւս Պաշտպանության նախարար եւ վարչապետ աշխատած տարիներին, սակայն ուղղակիորեն կապ ունեն նրա ներկայիս գործողությունների հետ: Առաջին փաստաթղթի հեղինակը ՀՀ-ում ԱՄՆ նախկին արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Ջոն Էվանսն է, ով 2005թ. զեկուցագրում քննարկում է այն խնդիրը, թե արդյո՞ք Սերժ Սարգսյանը պատրաստվում է դուրս գալ ստվերից եւ իր «թագավորաստեղծ» գործունեությունը փոխարինել նախագահ դառնալու հավակնությամբ: Հաջորդ փաստաթուղթը, որը թվագրված է 2008թ. հունվարի 25-ով, պատմում է Սերժ Սարգսյանի եւ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Մեթյու Բրայզայի միջեւ կայացած հանդիպման մասին, որի ընթացքում Սերժ Սարգսյանը խոստացել էր աշխատել Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ՝ ստեղծելով պատմաբանների հանձնաժողով:

Այսպես՝ Էվանսը նկատում է, որ ՊՆ նախարար Սերժ Սարգսյանը սկսել է հաճախ մասնակցել հանրային միջոցառումներին, ինչն ավելի է ակտիվացրել այն շշուկները, որ նա 2008թ. կլինի նախագահության հիմնական հավակնորդը: Դեսպանը նկատում է, որ նման զարգացումն առավել հավանական է դիտարկվում, քանզի Քոչարյանը հրապարակայնորեն իր մերձավորներից ոչ ոքի չի մատնանշել որպես իրավահաջորդ, մինչդեռ Սարգսյանի հետ նրա մտերմությունը թույլ է տալիս ենթադրել, որ հենց վերջինս էլ կլինի այդ դերակատարը: Դիվանագետը կարծում է, որ Քոչարյանն էլ իր հերթին չի խանգարի Սարգսյանին, քանզի հազիվ թե գնա սահմանադրական փոփոխությունների՝ երրորդ ժամկետով նախագահությունը շարունակելու համար:
Զեկուցագրի հեղինակը հավելում է, որ Սերժ Սարգսյանը սկսել է փոխել իր կերպարը, ինչը մամուլը ներկայացնում է որպես նրա միջոցներից մեկը՝ հրապարակային ընդունելի գործիչ դառնալու ճանապարհին: Սա չափազանցություն համարելով՝ Էվանսը ուշադրություն է դարձնում այն հանգամանքին, որ Սարգսյանը արտահայտվել է ԼՂ հարցում զիջումների անհրաժեշտության մասին: Էվանսը հավանաբար նկատի ունի Սերժ Սարգսյանի՝ «Աղդամը մեր հայրենիքը չէ» «հաղթողական» թեզը, ինչով վերջինս ձգտում էր աստիճանաբար ձեռք բերել արտաքին՝ հատկապե՛ս արեւմտյան կենտրոնների աջակցությունը: Պատահական չէ, որ Էվանսի հավաստմամբ՝ այն ժամանակ ՀՅԴ-ական ՊՆ գեներալ Արթուր Աղաբեկյանը ԱՄՆ դեսպանության ներկայացուցչից փորձել է ճշտել, թե արդյո՞ք ԱՄՆ դեսպանը կաջակցի Սարգսյանի նախագահական հավակնություններին:
Այդուհանդերձ, Էվանսն արտահայտում է իր համոզմունքը, ըստ որի՝ Սարգսյանը կշարունակի մնալ իր դիրքում՝ «կառավարել բյուջեից դուրս գտնվող տնտեսական ակտիվները» եւ չի հագնի քաղաքական գործչի պատմուճանը: Էվանսը փաստորեն մատնանշում է Հայաստանի ստվերային տնտեսության իրական կառավարչին: Արդ, Հովիկ Աբրահամյանը ստվերը մանր առեւտրով զբաղվողների միջոցով հարկային դաշտ բերելու փորձերի փոխարեն, թող բարի լինի հայացք ձգել Բաղրամյան 26՝ ուշադրությունը կենտրոնացնելով ստվերը կառավարող իր կուսակցապետի վրա: Այսուհանդերձ, պետք է փաստել, որ Էվանսն իր կանխատեսումներում սխալվեց: Սերժ Սարգսյանը հենց Աղդամի մասին իր հայտարարությամբ արդեն իսկ սկսել էր շոշափել իր հնարավորությունները եւ օտարներին դատարկ խոստումներ տալու ավանդույթի հիմքը դրել, ինչը փաստվում է հենց «վիկիլիքսյան» հաջորդ փաստաթղթում:
2008թ. հունվարի 15-ին Սերժ Սարգսյանը ՀՀ վարչապետի եւ նախագահի թեկնածուի կարգավիճակով հանդիպել էր Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Մ.Բրայզայի հետ եւ նրա հետ քննարկել հայ-թուրքական հարաբերությունները: Ներկայացնելով իր մոտեցումները` Սարգսյանը պնդել է, որ Հայաստանի կառավարությունը մեծապես հետաքրքրված է Թուրքիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելու հարցով: Սարգսյանը շեշտել է, որ ցանկանում է գնալ փաթեթային լուծման, որով երկու կողմն էլ պիտի զիջումներ անի: Ըստ նրա «աշխարհացունց» ծրագրի՝ Թուրքիան պիտի բացի սահմանները եւ Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատի: Հայաստանն էլ իր հերթին պետք է ճանաչի Թուրքիայի պետական սահմանները (ի գիտություն Սարգսյանի՝ Քոչարյանը 1998թ.-ին Ստամբուլում արդեն իսկ ճանաչել էր Թուրքիայի եւ անգամ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը) եւ համաձայնի ստեղծելու պատմաբանների հանձնաժողով:
Այս փաստաթուղթը, կարելի է ասել, բացառիկ նշանակություն ունի Սերժ Սարգսյանի՝ հրապարակային հայտարարություններին մեծագույն վերապահումներով մոտենալու համար: Հիշեցնենք, որ այս հանդիպումը տեղի էր ունենում նախագահական ընտրությունների քարոզարշավի նախօրյակին: Ընդ որում` քարոզարշավի ընթացքում Սերժ Սարգսյանը ոչ մի անգամ չի հայտարարել, որ պատրաստակամ է թուրքերի հետ համաձայնության գնալ՝ Ցեղասպանությունը կասկածի տակ դնող խայտառակ հանձնաժողովի ստեղծման գնով: Վստահաբար կարելի է եզրակացնել, որ Սարգսյանը ձգտում էր նմանօրինակ հակապետական զիջումների խոստումներով ստանալ օտարների աջակցությունը՝ ընտրություններում հաղթող հռչակվելու համար: Ի վերջո, նա ստիպված եղավ նաեւ կատարել գաղտնաբար տված իր խոստումը: Այսօր, նա ՄԱԿ-ի ամբիոնից «գրողի ծոցն» է ուղարկում այն թուրքերին, ովքեր անցյալում արված խոստովանության համաձայն՝ իրեն խաբել ու չեն վավերացրել արձանագրությունները: Հայաստանի իշխանությունն, ըստ էության, այսօր անկարող է արժանապատվորեն ընդունել այն քաղաքականության տապալումը, որը նախաձեռնել էր ազգային նվաստացման գնով օտարներին հաճոյանալու եւ միմիայն սեփական իշխանությունը պահպանելու նպատակով: Արդ, այսօր ո՞ր միամիտը (դաշնակներին «չհաշված») կհավատա Սարգսյանի՝ սահմանադրական փոփոխություններ անելու անկեղծ մղումներին:

ՆԺԴԵՀ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

ԳՅՈՒՂԱՑԻՆԵՐԸ ԴԺԳՈՀՈՒՄ ԵՆ ՄԹԵՐՄԱՆ ԳՆԵՐԻՑ

«Ժողովուրդ»-ին հասած տեղեկություններով՝ ՀՀ որոշ մարզերում, հատկապես Արմավիրի մի շարք համայնքներում, դեղձի մթերման գինն այնքան է նվազել, որ գյուղացին ստիպված է բերքը 50 դրամով վաճառել մթերող ընկերություններին:

ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության տվյալներով՝ սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ մթերվել է 2516 տոննա դեղձ, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի՝ 1341 տոննայի դիմաց: Բացի այս՝ սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ մթերվել է 161 300 տոննա խաղող, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի՝ 108.718 տոննայի դիմաց: Նշենք, որ սեպտեմբերի 24-ի դրությամբ ՀՀ-ից արտահանվել է 2772 տոննա դեղձ, նախորդ ողջ տարվա 978 տոննայի դիմաց:
Չնայած գյուղնախարարը մշատապես վստահեցնում է, որ գյուղացիները մթերման հետ կապված խնդիր չեն ունենալու, այնուամենայնիվ, գյուղացիները հերթական անգամ դժգոհում են մթերող ընկերությունների կողմից սահմանված գներից: Կոնկրետ դեղձի գների հետ կապված դժգոհում են Արմավիրի մարզի Լենուղի, Արաքս, Հացիկ, Խանջյան գյուղերի պտղագործները: Նրանց խոսքով՝ իրենք ողջ տարին քրտնաջան աշխատում են, որպեսզի մարեն կուտակած պարտքերը, սակայն գալիս է ժամանակը, եւ կանգնում են փաստի առաջ, քանի որ բերքի մթերման գինը չափազանց ցածր է:
Լենուղի համայնքի ղեկավար Գեղամ Ղազարյանի խոսքով «Սպայկա» ընկերությունը այս համայնքից նույնպես դեղձ է մթերում, եւ ի տարբերություն մյուս մթերող ընկերությունների` ավելի թանկ գնով: Եղել են դեպքեր, որ 150, 200, 230 դրամով են մթերել, եւ բնականաբար՝ ավելի որակով դեղձ պահանջելով: «Իսկ, ահա, «Նոյան» ընկերությունը գյուղացիներից 50 դրամով մթերում է ցրտահարության, կարկուտի հետեւանքով վնասված դեղձը»,- ներկայացրեց գյուղապետը:
Ղազարյանի պնդմամբ՝ նախորդ տարի Լենուղիից դեղձը 40 դրամով է մթերվել, իսկ այս տարի մթերման գինը 10 դրամով ավելացել է: Խաղողը 145 դրամով է մթերվել, իսկ այս տարի 150 դրամ է:
«Ժողովուրդ»-ը «Նոյան» ընկերությունից հետաքրքրվեց, թե գյուղացիներին մթերման համար ինչպես են վճարում՝ կանխիկ, թե ապառիկ: «Մինչ օրս ընթացած մթերումների ժամանակ բոլոր գյուղացիներին վճարվել է տեղում՝ մթերքի հանձնման-ընդունման պահին, բանկային չեկերի միջոցով: Ընկերությունը վճարումները կատարում է ժամանակին եւ մթերման պարտքեր չունի, առավել եւս` դեկտեմբեր ամսվա ընթացքում կատարվելիք պարտավորություններ»,-պարզաբանեցին ընկերությունից:

ՍՅՈՒՆԷ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ

«ԲԵՆՏՈՆԻՏ»-Ը ՊԱՐՏՔԵՐԻ ՄԵՋ Է

Երեւանի տարբեր հասցեներում գրանցված «Բելարթմի» եւ «Յումակս» ՍՊԸ-ները գումարի բռնագանձման պահանջով դատի են տվել «Իջեւանի բենտոնիտ կոմբինատ» ԲԲԸ-ին: Այս հայցերով դատական առաջին նիստը Տավուշի մարզի առաջին ատյանի դատարանի Իջեւանի նստավայրում կայացել է հոկտեմբերի 1-ին: Հայցվոր ՍՊԸ-ները դատարանին միջնորդել են՝ որպես հայցի ապահովման միջոց, արգելանք դնել կոմբինատի գույքի եւ դրամական միջոցների վրա, սակայն դատարանը մերժել է այդ միջնորդությունները:

Նույն դատարանում շարունակվում է «Բենտոնիտ»-ի պարտքերին վերաբերող եւս մեկ դատավարություն: Հրազդանում գործող «Արջերմեկ» ՍՊԸ-ն 2014 թ. մարտին դատի է տվել «Իջեւանի բենտոնիտ կոմբինատ» ԲԲԸ-ին՝ դարձյալ գումարի բռնագանձման պահանջով: Սույն դատական գործով հերթական նիստը նշանակված է հոկտեմբերի 17-ին: «Արջերմեկ» ՍՊԸ-ի տնօրեն Հայկ Արաբյանից «Ժողովուրդը» տեղեկացավ, որ իրենց ընկերությունն Իջեւանի բենտոնիտ կոմբինատում ջերմամեկուսացման աշխատանքներ է կատարել, որոնք ավարտվել են 2013թ. սեպտեմբերին:
Նրա վկայությամբ իրենք այդ աշխատանքների կանխավճարը ստացել են, սակայն հիմնական գումարը՝ ոչ: «Արջերմեկը» քաղաքացիական հայցով պահանջում է «Բենտոնիտ» ԲԲԸ-ից բռնագանձել 3.3 միլիոն դրամ: Հայկ Արաբյանն ասաց, որ իրենց պահանջով արգելք է դրվել ընկերության գույքի վրա: «Իջեւանի բենտոնիտ կոմբինատ» ԲԲԸ-ի կոմերցիոն մենեջեր Մարտիրոս Թոփալյանը «Ժողովուրդի» հետ հեռախոսազրույցում չհայտնեց «Արջերմեկ» ՍՊԸ-ին իրենց ունեցած պարտքի չափը՝ համարելով դա առեւտրային գաղտնիք:
Երբեմնի հսկա գործարանը խրվել է պարտքերի մեջ, սակայն աշխատատեղերի ստեղծման, Ադրբեջանի հետ սահմանագոտու զարգացման մասին հաճախ խոսող Հայաստանի բարձրաստիճան պաշտոնյաները միջոցներ չեն ձեռնարկում «Բենտոնիտ»-ի խնդիրները պարզելու, հարկ եղած դեպքում՝ կոմբինատին պետական եւ այլ աջակցություն ցուցաբերելու համար:
Մինչդեռ «Բենտոնիտ»-ը մեծ նշանակություն ունի Իջեւանի տարածաշրջանի համար: Այն հիմնադրվել է 1967 թ.: Ձեռնարկության հենքի վրա ստեղծվել է Ազատամուտ բանվորական ավանը, որն այժմ գյուղի կարգավիճակ ունի: Նախկինում «Բենտոնիտ»-ի կոմբինատում աշխատում էին Ազատամուտի, Աչաջրի, Դիտավանի, Սարիգյուղի, Սեւքարի, Իջեւան քաղաքի հարյուրավոր բնակիչներ: Ադրբեջանի կողմից իրականացվող տրանսպորտային շրջափակման հետեւանքով գործարանն անգործության էր մատնվել, աշխատել կարճ ժամկետներով` բենտոնիտի փոշու հերթական խմբաքանակի պատվերի դեպքում:
Կոմբինատի ներկայիս սեփականատերերը Ջավախքից բանաստեղծ Օքրո Օքրոյանի որդիներն են: Նրանց կողմից կոմբինատում վերակառուցման որոշ աշխատանքներ են կատարվել, նոր սարքավորումներով հոսքագիծ է գործարկվել: Սակայն, փաստորեն, այս անգամ էլ չի հաջողվում առանց խնդիրների գործարկել գործարանը:

ՈՍԿԱՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Տավուշ