«ՉԵՆՔ ԽՈՍՈՒՄ ԳԱՂԱՓԱՐԻ ՄԱՍԻՆ»

Կոմպոզիտոր Ռոբերտ Ամիրխանյանը համոզված է, որ հայ մարդը ցանկանում է ոչ թե արդեն պատրաստ, այլ իր ձեռքով կառուցած տան մեջ ապրել։ Իսկ աշխարհի ամենամեծ բերկրանքը սեփական տունը կարգի բերելն ու դրա մեջ ապրելն է։ Դրանում նա մեկ անգամ եւս համոզվել է, երբ վերջերս այցելել է երիտասարդության մայրաքաղաք հայտարարված Սիսիան։ Քաղաքի օրհներգի հեղինակը սխալ է համարում փոքր քաղաքները երկրորդական համարելը.

-Այն տեղը, որտեղ մարդ արարածն ապրում է, հենց մայր քաղաքն է։ Եվ պետք է օգնել նրան, որպեսզի զգա իր կյանքի կարեւորությունը։ Երբ առաջարկեցին գրել օրհներգը, սկսեցի հարմար բանաստեղծություն փնտրել, բայց հետո որոշեցի խոսքերը նույնպես ինքս գրել եւ, կարծես թե, ստացվել է։ Սիսիանը երիտասարդության մայրաքաղաք հռչակելու երեկոյի ժամանակ մարդիկ լսեցին օրհներգը, հաղորդվեցին դրան, ու ես տեսա, որ փոխվեց նրանց ներքին կեցվածքը. զգացին, որ այդ խորհրդանիշի միջոցով իրենց կյանքն ավելի կարեւորված է, իրենց սպասելիքներն ավելի ռեալ են։ Երեկոյի հաջորդ օրը փողոցում մոտենում էին ինձ մեծ ոգեւորությամբ, հարազատի պես, եւ ես զգացի, որ այսպիսի քայլերի կարիք կա, որպեսզի հեռուն մոտիկ դառնա։ Մարդը հիմա նեղացած է, մի քիչ ավելի անպաշտպան է օրենքի առջեւ, դժվարությունների մեջ է ապրում, եւ եթե որեւէ մեկը չտեսնի այդ խնդիրները, երբեք լուծումներ էլ չի առաջարկի։ Իհարկե, այդ ամենը նաեւ համաշխարհային պրոցեսների արձագանքն ունի իր մեջ։
-Իսկ ուրիշ քաղաքի օրհներգ գրե՞լ եք։
-Վերջերս գրել եմ 1250-ամյակը տոնող գերմանական քաղաքներից մեկի օրհներգը, որը ներկայացվեց հունվարի 26-ին՝ մեծ համերգի ժամանակ։ Բառերն, իհարկե, այս դեպքում (ծիծաղում է-Ռ.Թ.) գերմանացի բանաստեղծինն էին։ Գերմանացի լրագրողներից մեկն ինձ հարցրեց՝ իսկ ինչո՞ւ եք դուք գրել այդ օրհներգը։ Պատասխանեցի՝ դեռ ուրախացեք, որ դա չի արել ուզբեկը։ Բայց հետո ավելի լուրջ ասացի՝ եթե դուք անեիք, ես չէի անի, կարող եք ընդունել կամ ոչ. ես հավակնոտ չեմ։
-Ի՞նչ կասեք մեր պետական օրհներգի մասին, որը փոխելու համար ժամանակին մրցույթ էր հայտարարվել։
-Ես չէի ցանկանա խոսել երկրի օրհներգի մասին. այն մեր երկրի խորհրդանիշներից է, որոնց նկատմամբ ակնածանք ենք տածում։ Բայց եթե չխոսենք հիվանդության մասին, չենք էլ կարողանա բուժել այն։ Մեր օրհներգն իր հիմքում ունի օտարածին մեղեդային դարձվածք, որն, ըստ իս, մանկական երգի կառուցվածքին է հատուկ։ Այն, թերեւս, ժամանակին օգտագործվել է երաժշտական կրթական համակարգերի մեջ որպես երգային վարժություն։
-Այսինքն՝ պարզունա՞կ է։
-Կարելի է ասել։ Պարզ կարող է լինել, բայց ոչ պարզունակ։ Այն գեղագիտական որեւէ արժեք չունի։ Եվ մի ժողովուրդ, որն ունի հզոր քնարերգության եւ շարականների պատմական շերտեր, իրավունք չունի ուրիշի երաժշտական սուրոգատը վերցնել եւ դարձնել իր օրհներգը։ Միքայել Նալբանդյանի թարգմանած բանաստեղծության մեջ աղջիկը ավստրո-իտալական պատերազմի ժամանակ եղբորն ուղարկում է Գարիբալդիի բանակ՝ ծառայելու, եւ կոչ է անում պայքարել իր երկրի անկախության համար։ Մոտ 20 քառյակ է, որոնցից մեկի մեջ ասվում է՝ թող կորչի Ավստրիան եւ ծաղկի Իտալիան։ Այդ ամենն ի՞նչ կապ ունի Հայաստանի հետ։ Մի հատվածում էլ հինգ անգամ խոսվում է մահվան մասին, բայց ինչո՞ւ իմ երկրի օրհներգում պիտի խոսվի մահվան մասին։ Պատրաստ եմ ապրել, պայքարել, թեկուզ զոհվել, բայց ոչ մեռնել։ Ինչ վերաբերում է երաժշտական նյութին, ապա վերջերս գտնվել է Գլազունովի «Ռայմոնդա» բալետի հատվածներից մեկը, որ դրա ճշգրիտ կրկնությունն է։ Հարց է ծագում՝ արդյոք այսօր դրա մասին խոսելու ժամանա՞կն է։ Տարիներ առաջ եղած փորձն էլ ցույց տվեց, որ դեռեւս պատրաստ չէինք քննարկելու օրհներգի փոփոխության հարցը։ Մենք երկփեղկված կյանքով ենք ապրում, շատ նման ենք գրքի, որի ձախ եւ աջ էջերը միմյանց շարունակությունն են, բայց այդ գիրքը մի ամբողջության մասին է խոսում։ Ե՛վ սփյուռքը, ե՛ւ հայրենիքը ապրում են երկփեղկված վիճակի մեջ, ու պատմականորեն, իներցիայով գլորված, մեզ հասած նաեւ այլ խորհրդանիշներ կան՝ պետական դրոշը, զինանշանը, որոնք փոխելու համար մեզ հարկավոր է միասնականություն, որ մի մասը չսկսի մյուսին փնովել։ Առանց այն էլ մեր բոլոր գործերը հենց նրանից են տուժում, որ չենք կարողանում միասնական լինել, կարծես թե չենք սիրում խոսել գաղափարի մասին։ Խոսում ենք միմյանց, մյուս շերտի դեմ, բայց ոչ հանուն գաղափարի։

ՈՒՆԻ ՀԻՄՆԱՎՈՐ ԱՊԱՑՈՒՅՑՆԵՐ

Արդեն որերորդ անգամ «Որմնանկարն էլ ապրելու իրավունք ունի» նախաձեռնող խմբի հիմնադիր Անահիտ Կորյունը հայտարարում է, որ ՀՀ ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Արծրունյանի` ոչնչացված համարվող եւ պատահաբար հայտնաբերված որմնանկարը, որը գտնվում է Տավուշի մարզում, վտանգված է։ Բայց դրական քայլ է համարում այն, որ խմբի ահազանգից հետո այն տեղական հուշարձանի կարգավիճակ է ստացել: Անահիտ Կորյունը նշում է, որ որմնանկարն ամրակայելու, ռեստավրացիայի, նաեւ հանրահռչակման կարիք ունի։

«Դեռեւս հինգ տարի առաջ, երբ մի առիթով նկարչին հարցրեցի, թե արդյոք ինքը որմնանկար չունի՞, նա պատասխանեց, որ ունի, բայց արդեն չկա այդ շենքը»,- ասաց Ա. Կորյունը։ Նկարչի մահից չորս տարի անց՝ անցյալ տարվա սեպտեմբերին, մեր զրուցակցին զանգահարել է նկարիչ Խաչիկ Հարությունյանը եւ տեղեկացրել, որ ինքն ու Էդուարդ Արծրունյանը ժամանակին միասին որմնանկար են ստեղծել։ «Մեկնեցինք Տավուշի մարզի Գետահովիտ գյուղ եւ զորանոցի շենքում, որը նախկինում «Ռուսգազպրոմ»-ին է պատկանելիս եղել, հայտնաբերեցինք որմնանկարը։ Տեղացիներն ասում են, որ զորանոցը պետք է տեղափոխվի, եւ սեփականատերը պետք է շենքը հանգստյան տան վերածի։ Ի դեպ, որպես սեփականատեր տվեցին ԲՀԿ նախագահ Գագիկ Ծառուկյանի անունը, սակայն Իվետա Տոնոյանը հերքեց այդ խոսակցությունը»։ Այնուամենայնիվ` սեփականատիրոջ վերաբերյալ խոսակցությունները չեն դադարել, եւ, իր հարցմանն ի պատասխան, ԱԺ ԲՀԿ խմբակցության անդամ Վահան Բաբայանը նույնպես հերքել է դա եւ հավելել, որ Գ. Ծառուկյանը պատրաստակամություն է հայտնում իր վրա վերցնել որմնանկարի հետ կապված ցանկացած ֆինանսական հարց։ Մենք հետաքրքրվեցինք` որմնանկարը իտալացի մասնագետնե՞րը կվերականգնեն՝ ինչպես Մինաս Ավետիսյանի՝ Գյումրիում գտնվող որմնանկարների դեպքում։ «Ոչ, նրանց կարիքը չկա։ Նկարիչ Է. Արծրունյանի ընկերը, ով Սանկտ Պետերբուրգում ռեստավրատոր է, խոստացել է նյութածախսը տալու դեպքում անձամբ իրականացնել այդ աշխատանքները»։ Իսկ հնարավոր չէ՞ որմնանկարը տեղափոխել այլ վայր։ «Դրա համար 50 հազար դոլարից ավելի գումար է պետք, մինչդեռ ավելի քիչ գումարով կարելի կլինի այն վերականգնել տեղում եւ հանրահռչակման աշխատանքներ իրականացնել Տավուշի մարզում»:
Մեր զրուցակիցը նաեւ ընդգծեց, որ չնայած ոմանց կողմից որմնանկարի՝ Արծրունյանի ստեղծագործությունը լինելու փաստը կասկածի տակ դնելու փորձերին, ինքն ունի հիմնավոր ապացույցներ։ Ա. Կորյունը հավելեց, որ հայտնաբերվել է նաեւ նկարչի հարթաքանդակներից մեկը, պահպանվում են դրա էսքիզները, եւ շուտով կդիմեն Մշակույթի նախարարություն, որպեսզի դա էլ ճանաչվի մշակութային հուշարձան։

Նյութերը` ՌՈՒՍԼԱՆ ԹԱԹՈՅԱՆԻ

 
ԼՈՒՐԵՐ

ԿԱՅԱՑԵԼ Է  «ԱՐՏԱՎԱԶԴ 2014»-Ը

Թատրոնի միջազգային օրը հայ թատերարվեստի բազմաթիվ ներկայացուցիչներ նշեցին Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնում: Նրանք մասնակցում էին Հայաստանի թատերական գործիչների միության «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությանը, որն այս տարի նվիրված էր Հրաչյա Ղափլանյանի ծննդյան 90-ամյակին: Մինչեւ լավագույնների անունները հնչեցնելը, Հրաչյա Ղափլանյանի անվան գլխավոր մրցանակ է շնորհվել բեմադրիչ, դրամատուրգ, կինոռեժիսոր, Երեւանի կամերային թատրոնի հիմնադիր Արա Երնջակյանին: Տարվա խոշորագույն թատերական նախագծի` Շուշիում «Արծվաբերդ» օպերայի բեմադրության ռեժիսուրայի համար հատուկ մրցանակի է արժանացել Երեւանի մնջախաղի պետական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ժիրայր Դադասյանը, գրական ստեղծագործության պարային ինքնատիպ մեկնաբանության համար՝ ռեժիսոր-բալետմայստեր Աիդա Սիմոնը, բեմանկարչական վաստակի համար` Ռոբերտ Էլիբեկյանը: Նշենք, որ այս տարի միանգամից 6 անվանակարգում հաղթել է Գոռ Մարգարյանի «Մեղրի համը» ներկայացումը:

ԹԱՆԿՅԱՆԻ ՆՈՐ ԱԼԲՈՄԸ

Մարտի 28-ին ամերիկահայ անվանի երաժիշտ, կատարող Սերժ Թանկյանը հանդես է գալու Նոր Զելանդիայի Քրայսթչըրչի «CBS Arena»-ում: Նա ներկայացրել է իր վերջին՝ «Orca» ալբոմը: Թանկյանը նշել է, որ իրականում այնքան էլ բարդ չէ System of A Down-ից անցում կատարել սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ աշխատանքին: Նա դա համեմատել է մարզասրահ գնալու հետ: Թանկյանը ռոք խմբի հետ ելույթները նմանեցրել է սրտային վարժություններին: Նա շեշտել է, որ «Orca»-ի 4-րդ գործողության մեջ դուդուկ է հնչում, որի համար իր հետ հայաստանցի երաժիշտ է շրջագայում:

ԲՈԼԻՎԻԱՅԻ  ՆԱԽԱԳԱՀԻ  ԳԻՐՔԸ

Բոլիվիայի նախագահ Էվո Մորալեսը շուտով կներկայացնի իր առաջին ինքնակենսագրական գիրքը, որը կոչվում է «Իմ կյանքը. Օրինոկոյից մինչեւ նախագահական պալատ»: Գրքի համահեղինակն է տեղեկատվության նախկին նախարար եւ լրագրող Իվան Կանելասը: Իր գրքում քաղաքական գործիչը պատմում է այն ճանապարհի մասին, որը նա անցել է լամաների հովվից մինչեւ պետության ղեկավար: Ավելացնենք, որ Էվո Մորալեսը ծնվել է 1959 թվականին Օրինոկոյում, որտեղ այդ ժամանակ չկար ոչ էլեկտրականություն, ոչ ջրի խողովակաշար, ոչ բժշկական կենտրոն: Նրա մայրն անգրագետ է եղել, իսկ հայրը հազիվ է կարողացել կարդալ եւ գրել: Երիտասարդ Էվոն հաճախ է ստիպված եղել օգնել հորը լամաների եւ ոչխարների համար հովվություն անելով: