Նման բարեկամ ունեցողը թշնամու կարիք չունի. ինչ են վկայում ՀՀ ներկրված գազի ծավալները

ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի հրապարակած հաշվետվության համաձայն՝ անցած՝ 2014 թվականին Հայաստան ներկրված գազի ծավալները նախորդ՝ 2013 թվականի համեմատ աճել են 89,85 միլիոն խորանարդ մետրով:

Ռուսական «Գազպրոմ-Արմենիա» ընկերության կողմից ՀԾԿ հանձնաժողովին ներկայացրած տվյալների համաձայն՝ անցած տարի Հայաստան է ներկրվել 2 միլիարդ 450,9 միլիոն խ/մ գազ, որից 389,2 մլն խ/մ՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից, իսկ 2 միլիարդ 61,7 մլն խ/մ-ը՝ Ռուսաստանի Դաշնությունից: 2013-ի տվյալները եղել են այսպիսին՝ ընդհանուր ներկրված է եղել 2 միլիարդ 361,05 միլիոն խ/մ գազ, որից 1 մլրդ 956,33 մլն խ/մ-ը՝ ՌԴ-ից, իսկ 404,73-ը՝ Իրանից: Ի դեպ, Իրանից գազը ներկրվում է բացառապես «Երեւան ՋԷԿ»-ի կարիքների համար:

Կարելի է կարծել, թե անցած տարի գազի նկատմամբ Հայաստանում պահանջարկը համընդհանուր աճել է, այդ պատճառով էլ ներկրումն էլ ավելացել է: Ամենեւին: Նկարում բերված աղյուսակում ներկայացված են սպառողների 5 խմբերի սպառած գազի ծավալները 2013-ին եւ 2014-ին, ինչպես նաեւ՝ նրանց համեմատականները:

սպառող. խմբեր 2013 2014 աճ/նվազ (+/-)
1.բնակչություն 538,93 մլն 515,4 մլն – 23,53 մլն
2.արդյունաբերութ. 275,26 մլն 252,1 մլն -23,16 մլն
3.բյուջ.հիմն.-ներ 49,89 մլն 49,1 մլն -0,79 մլն
4.այլ սպառողներ 250,59 մլն 116,3 մլն -134.29 մլն
5.ԱԳԼՃԿ-ներ 454,96 մլն 481,7 մլն +26,74 մլն
Ընդամենը 1569,63 մլն 1414,6 մլն -155,03 մլն

Ինչպես տեսնում եք՝ աղյուսակում բերված հինգ խմբերից միայն ավտոգազալիցքավորման կայանների (ԱԳԼՃԿ-ների) գազի սպառումն է ավելացել, բայց նույնիսկ այդ պայմաններում ընդհանուր անկումը բավական մեծ թիվ է կազմել: Գազի ներկրման թիվն ավելացնելու խնդիրը ռուսական «Գազպրոմ-Արմենիան» լուծել է էներգետիկայի ոլորտի սպառման ծավալները կտրուկ ավելացնելու հաշվին: 2013-ին էներգետիկայի ոլորտը, կամ ավելի կոնկրետ «Հրազդան ՋԷԿ»-ն եւ «Հրազդան 5 ՋԷԿ»-ը օգտագործել են 252,29 մլն խ/մ գազ, իսկ 2014-ին նրանց մատակարարվել է կրկնակիից ավել գազ` 594,1 մլն խ/մ: Այս ոլորտին մատակարարվող գազի ծավալներն աճել են 341,81 մլն խ/մ-ով:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի էլեկտրական էներգիա արտադրող կազմակերպություններից ամենաթանկ էլէներգիան արտադրում են հենց նշված երկու ՋԷԿ-երը: Էլէներգիան սպառողին մատակարարող կազմակերպությունը` «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ՓԲԸ-ն, «Գազպրոմ-Արմենիա» ՓԲԸ-ն եւ նշված երկու ջեկերը, ինչպես հայտնի է՝ բոլորն էլ ռուսական ընկերություններ են, եւ կարելի է ասել, որ դրանք բոլորն էլ, ըստ էության, միեւնույն սեփականատերերն ունեն:

Այսինքն՝ գազ սպառողին մատակարարող ընկերությունը ռուսական գազը ներկրել եւ վաճառել է իրեն պատկանող երկու ՋԷԿ-երին, վերջիններս այդ գազով թանկարժեք էլէներգիա են արտադրել եւ վաճառել էլէներգիան սպառողին մատակարարող մեկ այլ ռուսական ընկերության, որն էլ այն կրկին թանկ գներով վաճառել է ՀՀ բնակչությանը եւ ձեռնարկություններին: Արդյունքում՝ մի կողմից ռուսական գազի սպառումն է ավելացվել, մյուս կողմից էլ ռուսական ընկերությունների եկամուտներն են ավելացել:
Ի դեպ, այնպես չէ, որ ՋԷԿ-երի արտադրած էլեկտրաէներգիան պետք է անպայման թանկարժեք լինի:

Տվյալ դեպքում «Երեւան ՋԷԿ»-ի օրինակը շատ խոսուն է: Ինչպես արդեն վերը նշել ենք՝ այդ ընկերությունը գործում է Իրանից ներկրված գազի հաշվին: Բայց իր օգտագործած գազի դիմաց վճարում է էլէներգիայով: Արդյունքում՝ «Երեւան ՋԷԿ»-ի արտադրած եւ Հայաստանի ցանցին մատակարարված էլէներգիան շատ էժան է ստացվում` 18,1 դրամ կվ/ժ-ով այն մատակարարվում է «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ընկերությանը: Այս ցուցանիշը Հրազդան ՋԷԿ-ի մատակարարած էլէներգիայի գնից (40,1 դրամ կվ/ժ) էժան է մոտ երկուսուկես անգամ:

Ամեն անգամ, երբ ուսումնասիրում են Հայաստանի էներգետիկայի ոլորտում տիրող իրավիճակը, կրկին անգամ համոզվում ենք, որ այդ ոլորտում գործող ռուսական ընկերությունները, ինչպես միշտ, կազմակերպված սպասարկում են իրենց` սեփականատիրոջ երկրի տնտեսական շահերը: Սակայն ողջ խնդիրն այն է, որ դա ոչ թե փոխշահավետ սկզբունքի հիման վրա է տեղի ունենում, այլ զուտ ի վնաս իրենց սպառողների, ասել է թե՝ ի վնաս Հայաստանի բնակչությանը եւ տնտեսությանը:

Վահագն Հովակիմյան