Փորձել եմ հասնել կերպարիս ետևից. Վարդան Մկրտչյան (ֆոտո)

Դեկտեմբերի 25-ին մեծ էկրան կբարձրանա Վիգեն Չալդրանյանի` Կոմիտասի հիշատակին նվիրված «Վարդապետի լռությունը» ֆիլմը, որի հերոսը մտասեւեռված է «Վարդապետի Լռությունը» վեպի ստեղծման վրա: Հենվելով պատմական փաստերի, արխիվային նյութերի, հոգեբանական վարկածների վրա՝ հերոսը փորձում է բացահայտել Կոմիտաս վարդապետի կենսագրության փարիզյան շրջանը, վեր հանել Վիլ-Ժուիֆի հոգեբուժարանում մեծ հայորդու կյանքի վերջին տարիների առեղծվածը: «Ժողովուրդ»-ը զրուցել է Համազգային թատրոնի դերասան Վարդան Մկրտչյանի հետ, ով մարմնավորում է ֆիլմի գլխավոր հերոսին` Էդգար Նովենցին:

-Վարդա՛ն, Էդգար Նովենցի կերպարում ինքներդ Ձեզ հեշտորեն գտա՞ք: Գլխավոր հերոսի դերը պարտավորեցնող չէ՞ր:

-Ինձ համար սա շատ հաճելի գործընթաց էր: Նովենցը տաղանդավոր մարդ է, ես ինձ այդպիսին չեմ համարում, բայց փորձել եմ մարմնավորել մի քանի շնորհք ունեցող մարդու: Նա բավական բարձր երեւույթ է, փորձել եմ հասնել կերպարիս ետեւից, իհարկե, ռեժիսորի օգնությամբ: Վիգեն Չալդրանյանի հետ մեր համագործակցությունը սկսվեց «Համլետ»-ից: Որպես արվեստագետներ իրար լավ հասկանալուց հետո նա ինձ առաջարկեց Նովենցի դերը: Անկեղծ ասած, ես նմանատիպ կերպարի մասին երազել եմ իմ ողջ կյանքի ընթացքում: Կերպարին նվիրվելու գործընթացը դժվար էր, թե հեշտ, չեմ քննարկում. դա կյանքի մի հատված է, որի ընթացքում մենք Չալդրանյանի հետ եղել ենք մաքսիմալ անկեղծ, չենք փորձել հատուկ քայլերի միջոցով զարմացնել հանդիսատեսին: Ի դեպ, ասեմ, որ ես երաժշտական կրթություն ունեմ եւ ի սկզբանե ծանոթ եմ եղել Կոմիտասին, նրա երաժշտությունը միշտ հնչել է մեր տանը, մի ժամանակ նույնիսկ երգչախումբ էի հաճախում: Կոմիտաս ես երեւի թե հասկանում եմ մի քիչ ավել, քան ուրիշ մի դերասան:

-Վիգեն Չալդրանյանի մեկնաբանությամբ՝ Ֆիլմը ներկայացնում է ոչ թե Կոմիտաս վարդապետին, այլ նրա մեծ լռությունը եղերական 1915 թվականից հետո…Փակագծերը մի փոքր կբացե՞ք:

-Վարդապետի լռությունն իրականում առեղծված էր, պարզ չէր, թե ինչու նա չէր խոսում: Սովորաբար մարդիկ, որոնք տեղափոխվում են հոգեբուժարան, որեւէ կերպ արտահայտվում են, իսկ ո՞ր դեպքում է, որ մարդ ընդհանրապես չի խոսում: Կան վարկածներ, ըստ որոնց Կոմիտասը հոգեբուժարան տեղափոխվելու կարիք չուներ եւ նա մտագարությամբ չի տառապել: Այս հարցի շուրջ ֆիլմում բավականին լուրջ եւ հետաքրքիր ակնարկներ կան: Վարդապետը որեւէ նշան ցույց չի տվել, որից կառչեին ու ասեին, որ այդ մարդը խելագար է: Նա առեղծվածային լռություն է պահել: Եվ այդ լռությունը, ըստ Չալդրանյանի, ունեցել է հեռանկար:

-Էդգար Նովենցն ասում է. «Կոմիտասը լռեց, որ աշխարհը մի օր խոսի, եւ այսօր աշխարհը խոսում է… »:

-Այո՛, այսինքն՝ բողոքը միայն պատեպատ խփվելով, ինչ-որ գործողությունների դիմելով չէ, որ արտահայտում են. այն կարող է դրսեւորվել նաեւ լռությամբ: Կոմիտասը արժեհամակարգի սիմվոլ է մեզ համար, եւ մենք դեպի այդ արժեհամակարգը գնալու խնդիր ունենք, եթե ցանկանում ենք աշխարհին ներկայանալի լինել: Մեր տեսակը դա է: Դեպի լուրջ արժեքներ վերադառնալու ժամանակն է:

-Գիտենք, որ ֆիլմի անձնակազմով եղել եք Փարիզի Վիլ-Ժուիֆի հոգեբուժարանում, այնտեղ նկարահանվել են դրվագներ Կոմիտասի հիվանդության պատմությունից, նաեւ ծանոթացել եք մի շարք փաստական տեղեկությունների: Ձեզ ամենաշատը ի՞նչն է տպավորել:

-Այն մտասեւեռումը, որ այստեղ եղել է Կոմիտասը… Ինչ վերաբերում է փաստերին, ապա առաջին տպավորությունը, որն ուժգին ազդեցություն գործեց, Վարդապետի հիվանդության պատմությունն էր` գրված նրա բժշկի ձեռքով… Շատ ազդեցիկ էր: Կային բաներ, որոնց ուզում էինք հավատալ, կային բաներ, որոնց չէինք հավատում… Տեսնում էինք այն կոշիկները, այն զգեստը, որ հագել է Կոմիտասը, այն վայրը, որտեղ նա ապրել է: Կար մի ճաշարան, որի մոտ միջին բարձրության ծառեր էին վեր սլանում: Ասում են` Կոմիտասը շատ է սիրել այդ հատվածում զբոսնել: Այսինքն` մարդը անընդհատ ձգտել է դեպի բնությունը:

-Իսկ ֆիլմում ո՞ր տեսարանն է Ձեզնից ամենաշատը էներգիա եւ ջանք խլել:

-Շատ առանձնահատուկ էր հենց Վիլ-Ժուիֆի հոգեբուժարանում անցկացվող նկարահանումը: Այդ ժամանակ մենք «ստոպ»-ի հնարավորություն չունեինք, քանի որ մեզ տվել էին որոշակի ժամանակ` այնտեղ մտնել-դուրս գալու համար: Ամբողջ այդ կտորը, որ կտեսնեք ֆիլմում, նկարահանվել է մեկ դուբլով: Դա մասնագիտական առումով իսկապես բարդ եւ նուրբ պահ էր, որը, կարծում եմ, պատվով ենք հաղթահարել: Ամենակարեւորը, որ կցանկանայի շեշտել, այն է, որ իմ եւ Չալդրանյանի հարաբերությունների հիմքում դրված է հետեւյալը` փոխզիջման չենք գնում. ստացել ենք այն, ինչ ուզեցել ենք եւ երկուսս էլ բավարարված ենք եղել:

Աննա Բաբաջանյան