Վայրագությունները սկիզբ են առել ադրբեջանական կողմից. Եվրոխորհրդարանի պատգամավոր

Վերջին օրերին Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ադրբեջանի միջեւ հակամարտության սրման վերաբերյալ միջազգային հարթակում ակտիվորեն հորդորում են դադարեցնել կրակը եւ խաղաղություն հաստատել, իսկ քաղաքագետները եւ քաղաքական գործիչներն էլ տարբեր վերլուծություններ են անում այն մասին, թե ում դրդմամբ Ադրբեջանը դիմեց նման քայլի:

«Ժողովուրդ»-ը ղարաբաղա-ադրբեջանական սահմանի վերջին զարգացումների շուրջ զրուցել է չեխ ռազմական լրագրող, Եվրոխորհրդարանի պատգամավոր, ԵՄ-Հայաստան եւ ԵՄ-Ադրբեջան խոհրդարանական համագործակցության, ԵՄ-Վրաստան խորհրդարանական ասոցիացիայի հանձնաժողովների պատվիրակության, ինչպես նաեւ «Եվրանեսթ» խորհրդարանական վեհաժողովի պատվիրակության անդամ Յարոմիր Շտետինայի հետ:

-Նախ եւ առաջ կխնդրեմ օբյեկտիվորեն ներկայացնել Ձեր դիրքորոշումը վերջին օրերին շփման գծում տարվող ռազմական գործողությունների վերաբերյալ:

– Ես կարծում եմ՝ այն, ինչ կատարվում է Լեռնային Ղարաբաղում դեռ 90-ականների սկզբից նախորդ դարի 20-ական թվականների սովետական քաղաքականության ժառանգությունն է, որը կարող ենք համարել պատմական հանցագործություն, քանի որ Լեռնային Ղարաբաղը կամ Արցախը, միանշանակ, հայկական հող է: Ստալինը եւ նրա հետեւորդները շատ լավ գիտեին, որ այն շատ հարմար օջախ է Ադրբեջանին եւ Հայաստանին վերահսկողության տակ պահելու համար: Գիտեք, ես կարծում եմ, որ այս կոնֆլիկտում պետք է աջակցել Հայաստանին, քանի որ չաջակցելը կնշանակի, որ մենք ընդունում եւ խելամիտ ենք համարում սովետական իշխանությունների այդ որոշումը:

-Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ այժմ վերսկսվեցին գործողությունները:

-Կարծում եմ, որ կան մի շարք պատճառներ, որոնցից մեկը, օրինակ, Ալիեւի ներքին քաղաքականությունն է: Ալիեւը կիրառում է ծանոթ երեւույթ. նա պետք է մի կերպ ցույց տա իր ժողովրդին իր ուժը եւ ժամանակ առ ժամանակ պատերազմ սկսի, իսկ մյուս պատճառը, թերեւս, աշխարհաքաղաքական է. այստեղ Ռուսաստանի, Թուրքիայի եւ Իրանի դերն է, նրանք խաղում են իրենց խաղերը: Եվ ես գիտեմ, որ Ռուսաստանը այդ աշխարհաքաղաքական տարածքում օգտագործում է Հայաստանին որպես խոշոր ռազմական բազա, ինչպես նաեւ կարծում եմ, որ Ռուսաստանը այս իրավիճակը օգտագործում է՝ ծառայեցնելով իր քաղաքական նպատակներին:

-Ի վերջո, Ձեր դիտարկմամբ՝ ո՞վ սկսեց, ո՞վ էր նախաձեռնողը:

-Ես մոտ 20 տարի առաջ լուսաբանել եմ Լեռնային Ղարաբաղի դեպքերը, տեսել եմ իրավիճակը, որում այն հայտնվել է: Այդ ժամանակներից ի վեր արդեն գործում էր Մինսկի գիտաժողովը, որը պատերազմի դադարեցման գործում ոչինչ չարեց: Եվ ինչ էր մնում անել հայերին, երբ սովետական զորքերը Վիկտոր Պոլյանիչկոյի գլխավորությամբ հարձակվեցին հայ բնակչության վրա. պարզապես զենք վերցնել ու կռվել իր երկրի համար:

Կարծում եմ, որ այս գործողությունների նախաձեռնողը ակնհայտորեն Բաքուն է: Մի մոռացեք, որ Բաքուն ձգտում է ոչ միայն վերցնել Կարմիր Քուրդիստանը, Լաչինը, այլեւ Ղարաբաղը ամբողջությամբ, ինչը, ռազմական տեսանկյունից դիտարկելով, չի ստացվել Ադրբեջանի մոտ, եւ կարծում եմ՝ դժվար էլ ստացվի: Այս կոնֆլիկտը կշարունակվի, կսառեցվի, բայց նրանք երբեք Արցախը չեն վերցնի:

-Ի՞նչ եք կարծում՝ հրադադարի մասին ձեռք բերված համաձայնությունը որքանո՞վ հաստատուն կլինի:

-Ես կարծում եմ, որ հրադադարի առաջարկը Ադրբեջանի կամքով չի եղել: Նրանց, պարզապես, պետք է մի քանի ժամ կամ մի քանի օր հանգստանալ: Դա դեռ չի նշանակում, որ հրադադարը վերջնական կգործի: Կարծում եմ՝ գործողությունները դեռ կշարունակվեն:

-Անդրադառնանք միջազգային հանրության արձագանքին, այն որքանո՞վ էր համարժեք, կարծես կոչերից եւ հորդորներից բացի՝ առարկայական քայլեր չեն արվում: Ինչո՞ւ:

-Դա նորություն չէ, քանի որ, ինչպես ասացի, դեռ 90-ական թվականներից, երբ իմ երկիրը՝ նախկին Չեխոսլովակիան, ԵԱՀԿ-ի ներկայացուցիչ էր, ոչինչ չէր արվում: Այսօր, իրոք, ժամանակն է, որ տարածքային ագրեսիայի այս պայմաններում աջակցեն Հայաստանին: Չնայած վախենամ՝ Մինսկի խմբի կողմից այսօր նույնպես ոչ մի գործողություն չի լինի, եւ ղարաբաղյան հարցում կշարունակվի նույն անզորությունը:

-Շրջանառվում է նաեւ կարծիք, որ սա Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի պայքարն է, իսկ մեջտեղում Սիրիան է, ի՞նչ կասեք այս առումով:

-Գաղտնիք չէ, որ Թուրքիան վաղուց է աջակցում Ադրբեջանին, եւ մյուս կողմից կարելի է ասել, որ Ռուսաստանն էլ, ակնհայտորեն, աջակցում է Հայաստանին: Հայաստանը այն երկիրն է, որը թշնամիներ ունի ե՛ւ արեւմուտքում, ե՛ւ հյուսիսում: Կարող եմ միայն ասել, որ հայ-թուրքական կոնֆլիկտը՝ այդ պատմական հիշողությունը, գոյություն ունի: Տարիների ընթացքում Հայաստանը քիչ-քիչ փոքրանում էր, եւ այդ պատմական վախը մինչ օրս ապրում է հայերի սրտում: Իսկ Թուրքիան, իհարկե, միշտ դա օգտագործելու է:

-Եթե հետեւել եք այս օրերի լրահոսին, հավանաբար տեղյակ եք ադրբեջանական կողմի իրականացրած վայրագություններից. մասնավորապես գրանցվել են խոշտանգման դեպքեր գյուղերի ծեր բնակիչների, բազմաթիվ զինվորների նկատմամբ: Ի՞նչ եք կարծում այս առնչությամբ:

-Ինչպես նշեցի՝ Արցախյան պատերազմի ժամանակ ես ամիսներ շարունակ ապրել եմ Ղարաբաղում, աշխատել եմ այնտեղ որպես լրագրող: Հավատացեք՝ տեսել եմ գլխատված զինվորներ երկու կողմերից էլ, սակայն ոչ բնակիչներ: Պատերազմը դպրոցում երեխաների նախաճաշ չէ, դա սարսափ է, իսկ փոխադարձ ատելություն, բնականաբար, զարգանում է: Ես հիշում եմ՝ ինչպես էին սովետական իշխանությունները, ադրբեջանցիները վտարում հադրութցիներին, հիշում եմ նրանց հոսքը դեպի Ստեփանակերտ եւ այդպես շարունակ:

Սակայն նաեւ հիշում եմ ադրբեջանցիներին, որոնց ճակատագրերն էի լուսաբանում, եւ որոնք երկար ժամանակ է՝ ապրում էին երկաթուղային կայարաններում, իսկ Բաքուն նրանց համար ոչինչ չէր անում: Այո, այդ ատելությունը, պարզապես, գոյություն ունի, որից ծնված վայրագությունները միշտ էլ սկիզբ են առել ադրբեջանական կողմից: Եկե՛ք չմոռանանք, որ արդարությունը պատմականորեն Հայաստանի կողմն է:

Զրուցեց Սյուզի Մուրադյանը