Այդ օրերին գլխումս շարունակ նույն միտքն էր պտտվում. ինձ թվում էր` հիվանդանում եմ. Նարինե Գրիգորյան (ֆոտո)

Դերասանուհի, բեմադրիչ, Հայաստանի վաստակավոր արտիստ Նարինե Գրիգորյանը նկարահանվում է նոր ֆիլմերում, զբաղված է նոր ներկայացումների բեմադրությամբ: Նա «Ժողովուրդ»-ին պատմել է առաջիկայի ծրագրերի մասին, անդրադարձել է ապրիլյան պատերազմի հետեւանքով արվեստի ապրած «ցնցումներին», մեր թատրոնի` աշխարհի հետ հարաբերվելու անհրաժեշտությանը:

-Նարինե՛, ամսիներ առաջ մեզ պատմել էիք պարսկահայ ռեժիսոր Անահիտ Աբադի` Ձեր մասնացությամբ ֆիլմի մասին: Այն այժմ ի՞նչ փուլում է: Էլի նոր նախագծեր կա՞ն, որտեղ ընդգրկված եք:

-Իրանա-հայկական համատեղ արտադրության այդ ֆիլմի՝ դեռեւս չմոնտաժված տարբերակն եմ տեսել, ասեմ, որ հոյակապ է ստացվել: Վերջին 10 տարում հայկական կինոշուկայում հազվադեպ կարելի է հանդիպել նման խորը, հոգեբանական կինոնկարի: Այն պատմում է հետպատերազմյան շրջանում ապրող մարդկանց վախերի մասին: Այժմ ֆիլմի համար Վահան Արծրունին գրում է երաժշտություն: Նկարահանվում եմ նաեւ ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանի «Կռիվ եւ կյանք» աշխատանքային անունը կրող ֆիլմում, սեպտեմբերին տեղի կունենա դրա առաջին մասի պրեմիերան: Պատրաստվում էի հանդես գալ նաեւ ռեժիսոր Շավարշ Վարդանյանի ֆիլմում, սակայն ապրիլյան պատերազմը փոխեց մեր պլանները: Պատերազմական թեմայով կինոնկարն, այնուամենայնիվ, Ղարաբաղի փոխարեն կնկահարանվի Հայաստանի որեւէ մասում:

-Ապրիլյան պատերազմից հետո մարդկանց մոտ արժեհամակարգերի «ցնցում» եղավ: Ամեն մեկը մի պահ սկսեց մտածել, թե իր արած աշխատանքը որքանով է հանրօգուտ: Արվեստի վրա նման «ցնցումները» ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ:

-Այն, ինչ տեղի ունեցավ ապրիլյան պատերազմի օրերին, շատ ցավալի էր, բայց մի կարեւոր բան եղավ. ժողովուրդը ինքնագնահատականի բարձրացում ունեցավ: Այն, որ մենք հայրենասեր ենք, ապացուցվեց եւս մեկ անգամ, դրա մասին անգամ պետք չէ խոսել: Մեր գլխավոր խնդիրն այսօր պետություն դառնալն է: Այդ օրերին իմ մտքում շարունակ նույն միտքն էր պտտվում. «Իսկ ես ի՞նչ կարող եմ անել»: Ինձ թվում էր, թե արդեն հիվանդանում եմ: Հիմա պետք է մի բան անել: Ես արդեն մտածում եմ, որ եթե ինչ-որ բան պետք է բեմադրեմ, ապա այն պետք է լինի այսօրվա, մեզ` բոլորիս համար: «Մհեր Մկրտչյան» թատրոնում Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի «Ես միայն զանգահարելու եմ եկել» պատմվածքի հիման վրա բեմադրություն եմ անում:

Դրա հիմնական մեսիջն այն է, որ ազատություն տեսած մարդուն էլ չես կարող կապանքի մեջ դնել: Ես ուզում եմ, որ հանդիսատեսը դահլիճից դուրս գա ուժով լեցուն: Այսօրվա հերոսն իր մտածողության մեջ ազատ մարդն է, ոչ մի բանից չվախեցողը: Ուզում եմ, որ հանդիսատեսի մոտ արմատանա քաղաքացի լինելու, անկախ լինելու զգացումը, որ նա տերը լինի այն ամենին, ինչն իրենն է:

Կա մեկ այլ նախագիծ, որտեղ ընդգրկված եմ` որպես դերասանուհի: Համազգային պետական թատրոնում Սառա Նալբանդյանի պիեսի հիման վրա կբեմադրվի ներկայացում, որը նկարագրում է պատերազմ տեսած երեխայի ընկալումները: Ներկայացման ընթացքում պարզ կդառնա, որ պատերազմի երեխաները ուրիշ են, եթե, օրինակ, սովորական երեխան նայում է ծառին ու մտածում է` տեսնես դա խնձորենի է, թե տանձենի, պատերազմի երեխան մտածում է՝ սա մեզ մի ամիս կտաքացներ: Ես` որպես պատերազմի ժամանակ Ղարաբաղում եղած երեխա, Արման Նավասարդյանը` Տավուշում, Վարշամ Գեւորգյանը` Երեւանում, կպատմենք մեր պատմությունները:

-Նարինե՛, Դուք ե՛ւ բեմադրիչ եք, ե՛ւ դերասանուհի, տեղյակ եք այս երկու մասնագիտությունների առանձնահատկություններից: Դրանց փոխհարաբերման նրբությունները, ըստ Ձեզ, որո՞նք են:

-Դրանք բավական տարբեր մասնագիտություններ են, ինձ` որպես բեմադրիչի շատ է օգնում այն հանգամանքը, որ ես նաեւ դերասանուհի եմ, գիտեմ դերասանի ֆիզիկան, մտածողությունը, այն, թե ինչպես է բեմադրող-ռեժիսորը ազդում նրա վրա: Բեմադրիչը պետք է ամեն ինչ անի, որ դերասանին բացի: Ես չեմ համարում, թե միայն ես եմ բեմադրում ներկայացումը. ես ուղղակի ստեղծում եմ պարարտ հող, եւ դերասաններն իրենք են դա անում: Ես նրանց ուղարկում եմ բեմ, եւ իրենք են ստեղծում իրենց կերպարը: Մի շարք ռեժիսորների նման չեմ բարձրանում բեմ եւ ցույց տալիս դերասանին, թե ինչպես է պետք խաղալ: Ներկայացումը բեմադրելիս ես երբեք չեմ մտածում, թե ես ինչպես կխաղայի այդ դերը, այլ թե ինչպես այդ դերասանը կարող է խաղալ այն:

-Դերասանների հետ ո՞ր դեպքում կարող եք վիճել:

-Օրինակ` վերջերս դերասանուհիներից մեկը դժգոհում էր՝ ասելով, թե ես ժամանակի զգացողություն չունեմ, կարող եմ փորձերը սկսել 11-ից, մեկ էլ տեսնենք` երեկոյան 18:00 է (ծիծաղում է):

-Կարծում եմ` կհամաձայնեք, որ մեր թատրոնը աշխարհի հետ հարաբերվելու կարիք ունի: Ի՞նչ ունենք տալու եւ ի՞նչ վերցնելու:

-Շվեյցարիայի արվեստների ակադեմիայի եւ Հ. Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնի համատեղ նախագծի` «Հովնան» ներկայացման բեմանկարիչը` Վիտա Ռիեդոն, ով եկել էր Շվեյցարիայից, «Հովնան»-ը տեսնելուց հետո թատրոնում արտասվում էր: Ասում էր` ես վաղուց թատրոնում էլ չեմ զարմանում եւ չեմ արտասվում, վաղուց ինձ համար ոգին դուրս է եկել թատրոնից: Ասաց` այդ ջանքն ու սերը, որ ներդնում եք, ուղղակի հիասքանչ է:

Հավատացեք` դրսին մենք տալու բան ունենք: Իսկ ի՞նչ ունենք վերցնելու: Նույն Վիտան ամեն օր ինձ հետ գալիս էր փորձի, նա ամեն վայրկյան մի ձեւավորում փոխում էր, մեզ հավասար շարունակական աշխատանքի մեջ էր: Այսպիսի աշխատելաոճն է, որ պետք է վերցնենք: Մենք` հայերս, չենք հանգստանում, բայց ոչ էլ կարգին գործ ենք անում: Իսկ եթե մի հաջողության ենք հասնում, շատ արագ ինքնաբավարարման զգացում ենք ունենում, որը հանգեցնում է ռեգրեսի: Սա է, որ պետք է արմատախիլ անենք մեր միջից:

-Արվեստում ազատ մտածողությունը պարտադիր հանգամանք է, սակայն ամեն ազատություն չէ, որ արվեստ է: Այսօր օրեցօր նոր թատերախմբեր են ծնվում, որոնք փորձում են իրենց հետ բերել այդ ազատ մտածողությունը, իսկ ավագ սերունդը երբեմն զսպում է նրանց` հիշեցնելով որոշակի սահմանների մասին: Ի վերջո, որտե՞ղ են սկսվում եւ ավարտվում այդ սահմանները:

-Ինքս էլ «Ագորա» թատերախմբի անդամ եմ, եւ կարծում եմ, որ նոր թատերախմբերի ստեղծումը վկայում է կենդանի պրոցեսի մասին: Օրգանիզմում էլ է այդպես. հին բջիջները մեռնում են, եւ ծնվում են նորերը: Ինձ խաղացանկային թատրոնները հաճախ ճահիճ են հիշեցնում: Պատահական չէ, որ ես խաղում եմ միաժամանակ մի քանի թատրոններում եւ չեմ սահմանափակում իմ ազատությունը: Իսկ ինչ վերաբերում է Ձեր նշած սահմաններին, թերեւս հարաբերականորեն կարելի է ասել, որ եթե ազատությունը տաղանդավորի ձեռքում է, այն, ինչ նա անում է, դառնում է արվեստ, եթե ոչ` ոչ:

Աննա Բաբաջանյան