Ինչո՞ւ է Ռուսաստանը ստվերում Բունդեսթագի որոշումը

ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը, անդրադառնալով Գերմանիայի Բունդեսթագի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձեւի ընդունմանը, ասել է, որ այդ որոշումն այդ երկրի ներքին գործն է: Չի կարելի ասել, որ նման բան չկա, բայց Ռուսաստանի պաշտոնյայի կողմից այդ թեմայով խոսելն էլ խնդրահարույց է:

Նախ՝ ցեղասպանությունը մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություն է, ուստի իրեն քաղաքակիրթ համարող ցանկացած ազգ պետք է այն դատապարտի եւ խրախուսի բոլորին այդպես վարվելու: Ռուսաստանը նույնպես ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, ինչը նշանակում է, որ այդպիսի քաղաքականությունն այդ երկրի համար միանշանակ դատապարտելի արարք է, իսկ Կրեմլից հայտնում են, որ Գերմանիայի դատապարտող քայլը ներքին խնդիր է:  Ի՞նչ է ստացվում, որ Ռուսաստանը ցեղասպանությունը դատապարտել է բացառապես իր ներքին խնդրով պայմանավորվա՞ծ, թե՞ որ դա համարել է իր պարտքը՝ որպես քաղաքակիրթ երկիր, որպես մարդկության դեմ ուղղված հանցագործությունների կանխարգելման միջոց:

Այսինքն՝ ըստ Պեսկովի՝ ճիշտ էր ողջունե՞լ նման ցանկացած քայլ, թե՞ դա ներքին խնդիր համարելով՝ փորձել թաքնվել եւ չարժանանալ Թուրքիայի կշտամբանքներին: Թեեւ ՌԴ ԱԳՆ ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան ավելի ուշ հայտարարել է, որ այս քայլով Գերմանիան մոտեցավ իր երկրի դիրքորոշմանը, բայց դրանով խնդիրը չի դադարում առկա լինելուց: Միգուցե սա փորձ էր սրբագրելու կրեմլյան անտարբերությունը, բայց, դատելով քաղաքականության նրբերանգներից, ավելի հավանական է թվում, որ Մոսկվան մի երեսով սիրաշահում է թուրքերին, մյուս երեսով՝ հայերին ու քաղաքակիրթ աշխարհին:

Ավելին՝ Գերմանիայի ու Ռուսաստանի դիրքորոշումների նույնականացման տրամաբանությունն էլ հուշում է, որ նրանից քաղաքական դիվիդենտներ են պետք: Եթե այդպես է, ապա նման երկվությամբ Ռուսաստանն իսկապես իզուր է հավակնում գլոբալ լիդերության. այդպիսի մտածելակերպով դա իր մոտ երբեք չի ստացվի առնվազն նրա հետ ինքնանույնացման անհնարինության պատճառով: Մյուս խնդիրը, որը Մոսկվայում երբեք հաշվի չեն առնում, բայց չափազանց կարեւոր է թեկուզ իրենց ամբիցիաների իրականանալիության համար, ՀՀ-ի եւ ՌԴ-ի ռազմավարական դաշնակցությունն է:

Հայ ժողովուրդը ենթարկվել է բնաջնջման իր իսկ հայրենիքում, ու դա իր մեծագույն ցավն է, ողբերգությունը, որը պետք է ոչ միայն դաշնակցի կողմից դատապարտվի, այլեւ մերժվի ժխտելու ցանկացած փորձ, եւ մշտապես խրախուսվի դատապարտման գործընթացը: Այլապես, ստացվում է, որ Մոսկվայի համար բացարձակապես հետաքրքիր չէ իր դաշնակցի նկատմամբ իրականացրած հանցագործությունը: Այդ դեպքում ինչպե՞ս են հարաբերություններ զարգանալու, եթե միմյանց լրջագույն խնդիրների հանդեպ կա անտարբերություն:

Դաշնակցությունը, ի վերջո, միայն քաղաքական ու տնտեսական շահերի համար ստեղծված հնարավորություն չէ, այն շատ ավելի խորքային երեւույթ է: Դաշնակցություն հնարավոր չէ, եթե չկա արժեքային ընդհանուր բազա, ժողովուրդները չեն ճանաչում միմյանց խնդիրները, բացակայում է մեկի խնդիրը մյուսի հարցը դարձնելու պետական-ազգային կամքը: Կարճ ասած՝ այն ամենը, ինչն անհրաժեշտ է երկրների բազմաշերտ փոխհարաբերություններում վստահության ձեւավորման ու արտաքին ինքնանույնացման համար: Եվ սա ոչ թէ իռացիոնալ երեւույթ է, այլ հակառակը, քանզի մեկմեկու խնդիրները լավ չպատկերացնելը կամ դրանց առանձնապես ուշադրություն չդարձնելը դրսեւորվելու է նաեւ արտաքին քաղաքականության իրականացման վրա, որի արդյունքում կարող են ձեռնարկվել դաշնակցի շահերին կամ խնդիրներին հակառակ քայլեր՝ հիմք ստեղծելով վստահության կորստի համար:

Այս պարագայում մենք գործ ենք ունենալու սովորական քաղաքական հարաբերության հետ, որը տվյալ պահին ստեղծված քաղաքական կունյունկտուրայի հաշվին համընկել է: Նմանօրինակ փսեւդո-դաշնակցությունը հեռանկար չունի. դա կարճաժամկետ գործընթաց է, որը այլ քաղաքական իրադրության պարագայում կարող է տրանսֆորմացվել՝ ընդհուպ անհամաձայնության եւ մրցակցության հասնելով:

Խնդիրն այն չէ, որ Ռուսաստանը տառապի հայկական հարցերով, մշտապես գտնվի էմպատիայի վիճակում, խնդիրն այն է, որ հայտարարություններն արտահայտում են որոշակի դիրքորոշում, իսկ վերջինը ցույց է տալիս տվյալ երկրի շահը կամ ձեւավորում է այդ շահը: Իսկ եթե Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչած Ռուսաստանի համար ճանաչման այլ դրսեւորումները բացառապես ներքին հարցեր են, ապա դա կարող է ընկալվել Թուրքիային աջակցություն հայտնելու ուղղակի կամ անուղղակի դիրքորոշում, որտեղ էլ պետք է փնտրել նրա իրական շահը:

Արման Սահակյան