Երազում եմ ապրել աշխարհում, որտեղ բանականությունն ու մարդկային արժեքները վեր են ագահությունից. Ռուբեն Վարդանյանի հարցազրույցը ՏԱՍՍ-ին

Ռուսաստանահայ հայտնի գործարար և բարերար Ռուբեն Վարդանյանը ռուսական ՏԱՍՍ գործակալությանը տված հարցազրույցում պատմել է կրթական և հումանիտար ծրագրերի, Ռուսաստանի դեմոգրաֆիական ճգնաժամի, սոցիալական կապիտալիզմի, ինչպես նաև իր երազանքների մասին:

– Ե՞րբ հասկացաք, որ ժամանակն է կիսվել, Ռուբեն Կառլենովիչ:

– Դա միշտ ճիշտ եմ համարել: Իմ բոլոր ծրագրերը եղել են և կան գործընկերային, այդ իսկ պատճառով ես կիսվում եմ միշտ գործընկերներիս, աշխատակիցներիս, ընկերներիս հետ…Կարելի է, օրինակ, ոչ միայն գումարով, այլև ուրախությամբ, հաջողությամբ կիսվել: Կյանքում այդպես է. որքան շատ ես տալիս, այնքան շատ ես ստանում:

– Հարցս առաջին հերթին բարեգործության մասին է, տալ նրանց, ովքեր դրա կարիքն ունեն:

– Գիտեք, ես հստակ սահման չէի գծի: Իմ կարծիքով, բարեգործությունը ոչ միայն այն է, երբ գումար ես տալիս: Ես չեմ զբաղվում բարեգործությամբ, որն այսօր շատերն են հասկանում, մի փոքր այլ կերպ եմ կիսվում, փորձում եմ կառուցել գործող մեխանիզմներ, որոնք կապահովեն մարդասիրական ծրագրերի երկարաժամկետ կայունությունը:

– Ոչ բոլորն են դա հասկանում:

– Չեմ կարող պատասխանել մյուսների փոխարեն, բոլորը տարբեր են, ամեն մեկը յուրովի է հասկանում: Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե ընկալման ինչ հորիզոնով է ապրում մարդը: Իմ մասին կարող եմ ասել, որ ողջ կյանքս ձգտել եմ մտածել և պլանավորել 25 և ավելի տարի առաջ: Եվ լինել լավատես: Հավատում եմ, որ մոտակա քառորդ դարում Ռուսաստանը հաջողակ երկիր կդառնա նորմալ հանրությամբ և իրավական կառույցներով, որտեղ բոլորն իրենց հարմարավետ կզգան: Որտեղ կլինի ավելի քիչ նախանձ, ատելություն, հակասություն: Սակայն դրա համար պետք է ջանքեր գործադրվեն: Յուրաքանչյուրն անում է այն, ինչ կարողանում է:

– Ձեր կարծիքով, ի՞նչ փուլում է այժմ Ռուսաստանը:

– Ես հասկանում եմ, որ այժմ մեր առջև լուրջ մարտահրավերներ են ծառացած: Ոչ միայն պետության, այլև նրանց դեմ, ովքեր Ռուսաստանն իրենց տունն են համարում: 20-րդ հարյուրամյակում Ռուսաստանը դեմոգրաֆիական ճգնաժամ վերապրեց: Հիշեցնեմ, որ 1913թ. Ռուսական կայսրությունը 183 միլիոն բնակիչ ուներ, իսկ Երկրի բնակչությունը կազմում էր 1 միլիարդ 800 միլիոն մարդ: Այլ կերպ ասած՝ ամեն տասներորդ մարդ ապրում էր այստեղ: Այդ ժամանակ ԱՄՆ-ում առնվազն 100 միլիոն բնակիչ կար: Անցել է մեկ դար, և հաշվի առնելով այն, որ ներկայիս Ռուսաստանի Դաշնությունը տարածքով փոքր է Ռուսաստանի կայսրությունից, այստեղ ապրում է 143 միլիոն մարդ, իսկ Ամերիկայում՝ 320 միլիոն:

– Դուք, Ռուբեն Կառլենովիչ, չե՞ք հավակնում Մովսեսի դերին: Ես խոսում եմ Սկոլկովոյի բիզնես դպորցի և Դիլիջանում UWC  քոլեջի մասին: Առաջինում դուք 5 տարի նախագահ էիք, իսկ երկրորդը ստեղծեցիք զրոյից…

– Կարևոր է հետևողական լինելը: Կրթությունը չափազանց կարևոր է: Ռուսաստանն 90-ականներին կորցրեց ոչ միայն մի քանի հարյուրավոր միլիարդ դոլարներ, ավելի վատ, որ այստեղից գնացին ուղեղներ տրիլիոնավոր դոլարներով: Գաղթեցին Իսրայել, ԱՄՆ, Եվրոպա, Հարավային Կորեա…

– Եվ շարունակում են գնալ:

– Դա ամենասարսափելին է: Դիլիջանում մեր դպրոցում 72 երկրներից երեխաներ են սովորում: Ոչ տեղի հայեր և ոչ սփյուռքի, այլ ամերիկացիներ, եվրոպացիներ, ավստրալացիներ, Ասիայի և Աֆրիկայի երկրների բնակիչներ…Իսկ «Սկոլկովո»-ն մենք ստեղծեցինք գործընկերների հետ որպես բիզնես-դպրոց, որտեղ պետք է գային արտասահմանցիներ:  Մենք ուրախ ենք, որ աճում է ԱՊՀ երկրների ուսանողների թիվը: Այսօր մենք հպարտ ենք, որ UWC Dilijan դպրոցը ստացել է միջազգային մրցանակներ:

– Ո՞վ է կառուցել:

– Ճարտարապետը անգլիացի Թիմ Ֆլինն է, աշխատել են ռուսներ, գերմանացիներ, վրացիներ և, իհարկե, հայեր, իմ գործընկերը՝ Գագիկ Ադիբեկյանը:

– Դուք Ձեզ սոցիալական ձեռնարկատեր եք անվանում, սակայն զանգվածային գիտակցության մեջ դա հնչում է որպես  օքսյումորոն:

– Պետք է փոխել վերաբերմունքը: Մասամբ դա տերմինաբանության հարց է: Մենք ապրում ենք աշխարհում, որտեղ, մի կողմից, գոյություն ունի հակասություն իշխանության ներկայացուցիչների և գիտական, մշակութային էլիտայի միջև, որոնք միմյանց չեն հասկանում՝ խոսելով միևնույն լեզվով և օգտագործելով միևնույն տերմինները: Մյուս կողմից, գոյություն ունի ուժեղ շերտավորում հանրության միջև: Կա բացասական վերաբերմունք, նախապաշարմունքներ հարուստների դեմ:

– Իսկ Aurora Prize-ը ինչի՞ համար էր անհրաժեշտ:

– Այդ մրցանակը շնորհվում է մարդկային կյանքի պահպանման գործում ներդրման և հումանիզմի գաղափարների նպաստման համար: Ծրագիրն առավել մասշտաբային էր, քան մենք կանխատեսում էինք: Սկզբանապես ցանկանում էինք օգնել հայերին՝ հաղթահարել զոհի բարդույթը, որը հետապդնում է մեր ժողովրդին 1915թ. ցեղասպանության տարիներից, որը, ինչպես գիտեք, խորը ներքին ցավ է: Մեր բոլոր ծրագրերը կարելի է բնութագրել «glocal» բառով՝  գլոբալի և լոկալի համադրությամբ: Նման նախաձեռնությունը, ինչպիսին Aurora-ն է, բացահայտում է դա:

Ռուբեն Վարդանյանն իր երազանքների մասին՝

«Երբեք չեմ երազել նյութականի մասին: Եվ մինչ այժմ ոչինչ չի փոխվել: Երազում եմ ապրել աշխարհում, որտեղ բանականությունն ու մարդկային արժեքները վեր են ագահությունից և դաժանությունից: Խնդիրներ կան բոլորի մոտ, տարբերությունը միայն դրանց հանդեպ վերաբերմունքի մեջ է: Ես միշտ հաճույքով եմ աշխատել, զբաղվել եմ օգտակար գործով, շփվել եմ հետաքրքիր մարդկանց հետ և փորձել անել դա առավելագույնս, հույս ունենալով, որ կկարողանամ շարունակել դա անել նաև հետագայում»:    

Թարգմանեց Քրիստինե Պողոսյանը