ՄԱՅՐ ԲՈՒՀՈՒՄ ՉԻ ՏՐԱՄԱԴՐՎՈՒՄ ՀԱՅԵՐԵՆՈՎ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Հայաստանում գործող մասնավոր եւ պետական բուհերում օտարալեզու գրականությունը հայերեն թարգմանելու խնդիր կա: Այս մասին «Ժողովուրդ» օրաթերթի հետ զրույցում բարձրաձայնեցին մի շարք ուսանողներ:

Նրանց պատմելով՝ ուսանողներին հիմնականում տրամադրվում են ռուսերեն կամ անգլերեն գրքեր, ինչը դժգոհության ալիք է բարձրացրել: Բանն այն է, որ կան ուսանողներ, որոնք լավ կամ ընդհանրապես չեն տիրապետում վերոնշյալ լեզուներին: Երբեմն նրանցից շատերը ավելորդ ժամանակ եւ գումար են ծախսում թարգմանությունների վրա, ինչը շատ դեպքերում հանգեցնում է մասնագիտական նյութի թերընկալմանը: Մի կողմից, իհարկե, կարող են պնդումներ լինել, որ օտարալեզու գրականությունից օգտվելով՝ ուսանողները կբարելավեն լեզուների իրենց իմացությունը: Սակայն նկատենք, որ մասնագիտական բարդ գրականությունը բնօրինակներով ընթերցելը ամենաարդյունավետ ճանապարհը չէ օտար լեզու սովորելու, եւ բացի այդ՝ դա որոշակի խնդիր կառաջացնի նյութը յուրացնելու հարցում, ինչը, բնականաբար, կանդրադառնա առարկայի պատրաստվածության մակարդակի վրա: Սակայն այս ամենից զատ՝ կարեւոր է տարբերակել, որ այստեղ խնդիրը ոչ թե ուսանողների՝ լեզուների իմացությունը, այլ անկախ եւ պետական լեզու ունեցող Հայաստանի Հանրապետության համար ոչ այնքան պատվաբեր իրողությունն է:
Արդյոք աշխարհի այլ երկրներում եւս երկրի առաջատար բուհերը չունեն սեփական լեզվով թարգմանված գրականություն՝ իրենց ուսանողներին տրամադրելու համար, եւ ինչպես Հայաստանում է ընդունված՝ նմանատիպ մեծ թերությունը կոծկում են ուսանողների լեզվի իմացության բարելավմանը նպաստելու պատճառաբանությամբ: Նկատենք, որ այս խնդրի մասին հիմնականում բարձրաձայնել են Երեւանի պետական համալսարանի, ասել է, թե Հայաստանի մայր բուհի ուսանողները:
Այս խնդրի շուրջ ինչ է մտածում մայր բուհի ղեկավարությունը: Ի վերջո, պարտավո՞ր են հայ ուսանողները սեփական երկրում սովորել օտար լեզուներով: Այս հարցերի պատասխանները փորձեցինք ճշտել Երեւանի պետական համալսարանի ռեկտոր Արամ Սիմոնյանից:
-Պարո՛ն Սիմոնյան, «Ժողովուրդ»-ը ուսանողներից բողոքներ է ստացել այն մասին, որ Երեւանի պետական համալսարանում չկա թարգմանված մասնագիտական գրականություն: Իսկ ուսանողներից ավելորդ ժամանակ եւ գումար է պահանջվում՝ թարգմանելու համար օտար լեզուներով ստացած գրականությունը: Կիսո՞ւմ եք ուսանողների մտահոգությունները:
-Ոչ մի երկրում չի կարող ամեն ինչ թարգմանաբար լինել: Օրինակ՝ կան միջազգային մակարդակի գրքեր, որոնք չպետք է թարգմանվեն, եւ ամոթ է դրա մասին խոսել: Էլ ի՞նչ ուսանող, ով չի կարողանում անգլերենով կամ ռուսերենով գրականությունը կարդալ:
-Խոսքը միայն գրականության մասին չէ, այլ մասնագիտական առարկաների, նյութերի…
-Կոնկրետ խոսքը ինչ առարկաների մասին է: Եթե դա մաթեմատիկային է վերաբերում, ապա համաշխարհային մաթեմատիկական գրականությունը ամբողջությամբ ինչպես կարող ենք թարգմանել: Կամ այդ ահռելի գումարները ո՞վ պիտի տա, որ մենք թարգմանենք: Իսկ եթե խոսքը վերաբերում է տնտեսագիտությանը, այսօր տնտեսագիտության գծով ամեն օր հարյուրավոր եւ հազարավոր միջազգային մակարդակներով գրքեր են հրատարակվում, այդ ամբողջը մենք կարո՞ղ ենք թարգմանել: Ինչի՞ մասին եք խոսում, դա ի՞նչ պրոբլեմ ա, որ Դուք բարձրացնում եք. ուսանողը պետք է տիրապետի երկու, երեք լեզուների, որպեսզի այն գրքերը, որոնք հասու են բոլորին, կարողանա յուրացնել: Պրոբլեմը այն է, որ ուսանողը չպետք է զլանա եւ սովորի լեզուն, որպեսզի կարողանա շփվել ոչ միայն իր տարիքակիցների հետ արտասահմանում, այլեւ հասկանա այն կրթական հարստությունը, որ կա ոչ միայն հայերենով:
-Եւ, այնուամենայնիվ, ո՞վ է պատասխանատու՝ անհրաժեշտ մասնագիտական գրականությունը հայերենով ուսանողին մատուցելու համար՝ կրթության եւ գիտության նախարարությո՞ւնը, թե՞ բուհերը: Ո՞ր կառույցն է թերանում այս գործում:
-Պատասխանատու են բուհերը, այդ թվում նաեւ մենք: Մենք պատրաստում ենք այնպիսի թարգմանիչներ, ովքեր թարգմանում են անհրաժեշտ գրականություն: Ընդհանրապես նմանատիպ գրականությունը թարգմանելը կարող է երկու-երեք տարի տեւել:
Իսկ ահա ՀՀ լեզվի պետական տեսչության պետ, ԿԳ նախկին նախարար Սերգո Երիցյանը նշեց, որ Հայաստանում ուսուցումը հայերենով է եւ, հետեւաբար, պետք է համապատասխանի անհրաժեշտ չափորոշիչներին: Իսկ դասագրքերի թարգմանության մասով էլ փոխանցեց, որ տարվում են աշխատանքներ: «Չնայած այժմ Հայաստանում հայերենով անբողջական դասագրքեր՝ մասնագիտական բոլոր ուղղություններով, մենք չունենք, ինչը ցավալի է: Բայց օտար լեզուների կիրառումը կարող է նպաստել ուսանողների լեզվի իմացության բարելավմանը: Իսկ օտարազգի ուսանողների համար առկա է հատուկ օտարալեզու գրականություն»,- ներկայացրեց Երիցյանը եւ առիթը բաց չթողնելով՝ առաջարկեց հարկ եղած դեպքում օգտվել իր հեղինակային գրքերից:
Թե որքանով է նորմալ, որ բուհում սովորող ուսանողը ապահովված չէ իր մայրենի լեզվով մասնագիտական բավարար գրականությամբ՝ ԿԳ նախկին նախարարը հրաժարվեց մեկնաբանել: Փոխարենը առաջարկեց իրեն փոխանցել մեր ստացած դժգոհությունները եւ խոստացավ դրանք մանրամասն ուսումնասիրել:

ՍՅՈՒՆԷ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ