Օրերս հայտնի դարձավ, որ ՀՀ կառավարության որոշմամբ` Լեզվի պետական տեսչությունը տարեվերջին կլուծարվի: ՀՀ կառավարության աշխատակազմի տեսչական բարեփոխումների խմբի ղեկավար Հայկ Այվազյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում, հիմնավորելով տեսչությունը լուծարելու նախաձեռնությունը, նշել էր. «Առաջին հիմնավորումն այն է, որ «Լեզվի մասին» օրենքում ընդհանրապես ոչ մի դրույթ չկա վերահսկողության մասին: Այլ օրենքներում նույնպես չենք գտել նման դրույթ, որով որեւիցե պետական մարմնի տրվել է վերահսկելու լիազորություն, լեզվի տեսչության միջոցով, բնականաբար»:
Տեսչությունը լուծարելու որոշումը, սակայն, տարակածությունների առիթ է տալիս:
Եթե հաշվի առնենք, որ կառույցն օրենքով (ՀՀ Գերագույն խորհրդի՝ օրենքի ուժ ունեցող կիրարկման կարգով) ստեղծված գործադիր մարմին է, եւ եթե վերջինս օրենսդրի հանձնարարությունը, տվյալ դեպքում՝ հանրային կյանքի բոլոր ոլորտներում ՀՀ «Լեզվի մասին» օրենքի պահաջների կատարման վերահսկողությունը, վատ է իրականացվում, դրա համար գոյություն ունեն պատասխանատվության ենթարկելու՝ օրենքով նախատեսված միջոցներ:
Ուստի հարց է ծագում` ինչպե՞ս է պատահել, որ Լեզվի տեսչությունն իր աշխատանքում այնքան վատ ցուցանիշներ է գրանցել, որ բանը հասել է այն լուծարելուն: Ինչպե՞ս է դա հանդուրժվել.
«Իրականում Լեզվի տեսչությունն իր գոյության ընթացքում պետական մարմիններից միայն իր աշխատանքը կասեցնող, իր արագությունը սահմանափակող տարբեր ձեւաչափի հրահանգներ է ստացել: Բանն այն է, որ տեսչության լեզվական վերահսկողության գործառույթը միշտ չէ, որ ցանկալի է հայ գործարարին»,- «Ժողովուրդ»-ի հետ զրույցում մեկնաբանեց Լեզվի պետական տեսչության մասնագետ Երազիկ Գրիգորյանը:
Ինչ վերաբերում է տեսչական բարեփոխումների խմբի ղեկավարի հիմնավորմանը, պետք է նկատել, որ Լեզվի տեսչության վերահսկողական գործառույթները ամրագրված են «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» ՀՀ օրենքով եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» ՀՀ օրենսգրքով: Հետեւաբար, կարելի է ենթադրել, որ խմբի ղեկավարի հիմնավորումն անհիմն է: «Լեզվի տեսչությունից մինչեւ ՀՀ վարչական դատարան, ինչպես նաեւ այլ հարակից մարմիններ ու օղակներ՝ բոլորին հայտնի է, որ մեր երկրի լեզվական օրենսդրության դաշտն անկատար է: Այդ մասին տեսչությունը բազմիցս բարձրաձայնել է: Կառույցի քսանչորսամյա փորձի հիման վրա օրենսդրական բարեփոխումներ անելը դժվար բան չէր: Բայց խնդիրը գլխի վրա է կանգնած: Իրականում Լեզվի տեսչության լուծարումը բարեփոխողների համար ոչ թե արված եզրահանգում է, այլ նախապես դրված պահանջ, որն այս կամ այն կերպ պատճառաբանել-արդարացնել է պետք: Եթե կա օրենսդրական կամ որեւէ այլ կարգի խնդիր, ուրեմն օգնեք լուծել այն: Չէ՞ որ խոսքը մեր երկրի պետական լեզվի շահին է վերաբերում»,-նկատեց մեր զրուցակիցը:
Ի դեպ, կրթության եւ գիտության նախարարությունը կառավարության աշխատակազմի տեսչական բարեփոխումների խմբին ներկայացված փաստաթղթում հանդես է եկել հետեւյալ առաջարկությամբ` ՀՀ ԿԳՆ Լեզվի պետական տեսչությունը վերակազմակերպել ԿԳՆ Լեզվի տեսչական մարմնի: Մի շարք մասնագետներ պնդում են, որ այս պահին գերխնդիր է Լեզվի տեսչությունն այս կամ այն անվան տակ պահպանելը. «Ի սկզբանե Կառավարությանն առընթեր գործող, հիսունից ավելի աշխատակից, չորս բաժին ունեցող, ֆինանսատնտեսական առանձին միավոր հանդիսացող գործուն կառույցն այսօր իր նախկին բաժիններից մեկի թվաքանակն ու ներուժն էլ չունի, ու դեռ դա էլ շատ է համարվում»,-շեշտեց Ե. Գրիգորյանը:
Ինչ վերաբերում է ՀՀ վարչապետի հրամանով ստեղծված հայերենի բարձրագույն խորհրդին, պետք է նկատել, որ այն նախկինում էլ եղել է ու 2006-ից հետո չի գործել: Ոլորտի մասնագետների կարծիքով` նորացված կազմով ու հին պայմաններով, այսինքն` հասարակական կարգով, այն դարձյալ չի գործելու, առավել եւս՝ տեսչության լուծարման դեպքում, քանի որ կառույցն այդ դեպքում զրկվելու է լեզվական խնդիրներ սպասարկող, աշխատանքը համակարգող մարմնից:
«Ժողովուրդ»-ն առաջիկայում կներկայացնի նաեւ թեմայի շուրջ Լեզվի պետական տեսչության պետ Սերգո Երիցյանի մեկնաբանությունները:
Աննա Բաբաջանյան
.gif)
