Հայաստանի եւ Ռուսաստանի զինված ուժերի միացյալ խմբավորում ստեղծելու մասին համաձայնագիրը, որ ստորագրվել էր դեռ նախորդ տարվա նոյեմբերի 30-ին Մոսկվայում, իր անորոշ ձեւակերպումների պատճառով լուրջ մտահոգությունների տեղիք է տվել: Հատկապես, երբ Հայաստանի իշխանությունները հայ-ռուսական հարաբերություններում միշտ հանդես են եկել կամակատարի դերում՝ չկարողանալով պաշտպանել սեփական երկրի շահերը:
Ասել է, թե մտահոգությունները կապված են ոչ թե հայ-ռուսական համագործակցության հետ, այլ հայ-ռուսական հարաբերություններում ՀՀ իշխանությունների ցուցաբերած անողնաշար պահվածքի, երբ չգիտես` լարված իրավիճակներում ի՞նչպիսի դրսեւորումներ կլինեն:
Սկսենք նրանից, որ համաձայնագրում հստակեցված չէ միացյալ խմբավորման կազմում զինված ուժերն ընդգրկելու առավելագույն չափը: Այսինքն` հստակեցված չէ, թե, օրինակ, ՀՀ զինված ուժերը ո՞ր մասն է ներգրավվելու միացյալ խմբավորման կազմում` բանակն ամբողջությա՞մբ, թե՞ միայն կեսը, թե՞ մեկ քառորդը, թե՞ ընդամենը մեկ գումարտակ: Ըստ փաստաթղթի՝ միացյալ խմբավորման կազմը սահմանում են լիազորված մարմինները` ռազմաքաղաքական իրավիճակի համատեղ վերլուծության եւ համաձայնեցված եզրահանգումների հիման վրա` հաշվի առնելով հնարավոր սպառնալիքների ուղղվածությունը: Եւ այս դեպքում չի բացառվում, որ Հայաստանին պարտադրեն ոչ ձեռնտու որոշումներ:
Հայաստանի իշխանությունները, իհարկե, կարող են առարկել, որ զինված ուժերն ամբողջությամբ միացյալ խմբավորման կազմում ընդգրկելն անտրամաբանական է, որ նման հեռանկարը բացառվում է, իրենք երբեք չեն համաձայնի այդպիսի առաջարկի, եւ, ընդհանրապես, այդ մասին մտածելն անգամ ավելորդ է: Համաձայն ենք: Բայց տվյալ դեպքում լավ կլիներ, եթե համաձայնագրում սահմանվեին նման դրույթներ, այլապես քանի դեռ չկան սահմանափակումներ, միշտ էլ կարելի է տարբեր մտավախություններ ունենալ: Հատկապես, երբ Հայաստանում գործ ունես մի իշխանության հետ, որն անվերապահորեն ենթարկվում է ՌԴ-ի թելադրանքներին՝ սեփական շահը զոհաբերելով ռազմավարական գործընկերոջ ցանկություններին: Ու քանի դեռ նման հստակեցումներ չկան, կարող են մտավախություններ լինել:
Համաձայնագրում մեկ այլ խնդիր էլ կա` կապված միացյալ զորամիավորումն օգտագործելու հետ: Զորամիավորումը ստեղծվելու է՝ տարածաշրջանում ագրեսիայի անմիջական սպառնալիքին դիմագրավելու համար, եւ չի բացառվում, որ դրանք օգտագործվեն հիմնականում ՌԴ-ի ռազմաքաղաքական հետաքրքրությունների շրջանակներում` մի իրավիճակում, որը չի բխի Հայաստանի շահերից: Պատահական չէ, որ վերջերս հաճախ է խոսվում Սիրիայում ռազմական գործողություններին ՌԴ զինուժի հետ նաեւ Հայաստանի մասնակցության մասին:
Բացի այդ, նկատենք` համաձայնագրի 2-րդ հոդվածում «ագրեսիայի անմիջական սպառնալիքի ժամանակաշրջան» հասկացությունը մեկնաբանված է հետեւյալ կերպ. «Կողմերից մեկի կամ երկուսի նկատմամբ կենսագործունեության տարբեր ոլորտներում արտաքին իրադրության կտրուկ սրմամբ, ռազմական սպառնալիքի աճմամբ եւ ռազմական հակամարտության սանձազերծման համար պայմանների առաջացմամբ բնութագրվող խաղաղ ժամանակաշրջանի հատված»: Շատերի կարծիքով՝ այս ձեւակերպումը կարող է մեկնաբանվել կամայականորեն, եւ ագրեսիայի անմիջական սպառնալիքի ժամանակահատված համարվել ներքաղաքական հուզումները: Դրանից հետո արդեն միացյալ զորամիավորումը կարող է օգտագործվել ներքաղաքական հուզումները ճնշելու հարցում՝ այդ ողջ գործողությունները ներկայացնելով որպես «արեւմուտքի թելադրած գունավոր հեղափոխություններն օրորոցում խեղդելու օպերացիա»: Որպես հակափաստարկ կարող եք մատնանշել, թե ՀՀ Սահմանադրությամբ զինված ուժերը չեն կարող օգտագործվել ներքաղաքական հարցերում: Միանշանակ ճիշտ եք: Բայց այս դեպքում կարող է՝ օգտագործվեն ոչ թե ՀՀ զինված ուժերը, այլ միացյալ զորամիավորումները: Ընդ որում, դրանց օգտագործման համար միշտ էլ կգտնվեն հիմնավորումներ, թեկուզ, օրինակ, այն հանգամանքը, որ ներքաղաքական հուզումները կարող են խաթարել ռուսական կողմի «կենսագործունեության տարբեր ոլորտների» գործունեությանը. չէ՞ որ ՀՀ-ում էներգետիկ ողջ ոլորտը հանձնված է ռուսական ընկերություններին: Այնպես որ, քանի դեռ փաստաթղթերում հստակ սահմանումներ տրված չեն, կարելի է ցանկացած եզրակացություններ անել:
ԱՐՄԱՆ ԳԱԼՈՅԱՆ
.gif)
