Ընտանեկան բռնությունը խնդիր է. Ռուբեն Մելիքյանը՝ աղմկահարույց նախագծի մասին

«Ժողովուրդ» օրաթերթի զրուցակիցն է Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպան Ռուբեն Մելիքյանը:

-Պարո՛ն Մելիքյան, ապրիլյան պատերազմի օրերին Ադրբեջանի կողմից վայրագությունների առումով Դուք զեկույցներ էիք ուղարկել միջազգային կազմակերպությունների: Կասեք՝ ի՞նչ արձագանքներ կան այդ առումով:

-Մենք պետք է ճիշտ ընկալենք տարբեր կառույցների գործառույթներն ու հնարավորությունները: Ընդհանրապես Մարդու իրավունքների պաշտպանի հաստատությունը թե՛ Արցախում, թե՛ ողջ աշխարհում ունեն երկու գործառույթ՝ փաստագրելու եւ բարձրաձայնելու: Այլ գործառույթներ չկան: Դատարան դիմելու կամ պատժելու գործառույթներ մենք չունենք: Մենք մեր երկու գործառույթներն իրականացրել ենք. առաջինը՝ 2016 թվականի դեկտեմբերին մենք զեկույցը հրապարակեցինք, եւ բավական ծավալուն աշխատանք կատարվեց:

Զեկույցը, կարծում եմ, որ բավական որակյալ աշխատանքի արդյունք է, ինչը փաստեցին նաեւ շատ գործընկերներ: Երկրորդը՝ բարձրաձայնելը, իսկ ինչպես դա բարձրաձայնվեց, դա ուղարկվեց բազմաթիվ կառույցների, մեր սփյուռքի կառույցները բավական ինտենսիվ կարողացան տարածել, նաեւ դիվանագիտական ճանապարհով ուղարկվեց:

-Իսկ արդյունքների առումո՞վ: Ի՞նչ արձագանքներ են եղել:

-Արդյունքներն իրավապաշտպան կամ ոչ իրավապաշտպան կառույցների կողմից հղումներն են: Եվ այդպիսի հղումներ մենք ունենք, օրինակ, Freedom House-ի կողմից, մենք ունենք միջազգային հակաճգնաժամային խմբի կողմից հղումներ իրենց ամենախորքային զեկույցում: Դա է մեր խնդիրը: Իրականում մենք պետք է ասենք, որ հետեւանքները միանգամից առաջ չեն գալիս, բայց չէ՞ որ դրանք ի գիտություն են ընդունվում: Դա այն արձագանքն է, որը որ մենք ակնկալում էինք:

Մենք պետք է պատկերն ավելի լայն հասկանանք: Սա մի ուղղությունն է, մյուս ուղղությունը Եվրոպական դատարան դիմումներն են, որոնց հետ մենք առնչություն չունենք եւ գիտենք, որ փաստաբանական խումբը հայտարարել է, Եվրոպական դատարանն ընդունել է վարույթ եւ այդ գործերին տվել է առաջնահերթություն: Դա էլ մեկ այլ ուղղություն է:

-Իսկ առաջիկայում Ադրբեջանին վերաբերող այլ զեկույցներ պատրաստվո՞ւմ եք ներկայացնել:

-Մենք փաստահավաք առաքելությունը չենք ավարտել եւ հիմա շատ կարճ ժամանակ հետո մենք մտադիր ենք զեկույց հրապարակել Ադրբեջանում հայատյացության վերաբերյալ: Բավական մեծ աշխատանք է կատարվել, որն ինձ համար նաեւ անսպասելի արդյունքներ է տվել, եւ ընդ որում, բաց աղբյուրների մասին է խոսքը:

Մենք ուզում ենք շարունակել այդ գործը եւ միջազգային հանրության ուշադրությունը հրավիրել այն խայտառակ իրավիճակին, որն ադրբեջանական հասարակությունում տիրում է, որը, մեր պատկերացմամբ, Արցախյան հակամարտությունն այլ հակամարտություններից տարբերակող գործոնն է: Մենք չենք տեսնում նման ինտենսիվության այլատյացություն որեւէ այլ հակամարտության պարագայում:

-Պարո՛ն Մելիքյան, օրեր առաջ ՀՀ կառավարությունում հաստատվեց ընտանեկան բռնության վերաբերող նախագիծ, որը մինչ այս բազմաթիվ հանրային քննարկումներ էր անցել եւ քննադատվել: Այժմ ներկայացված նախագծում փոփոխություններ են արվել, նաեւ անվանումն է փոխվել: Դուք՝ որպես Արցախի ՄԻՊ, ինչպե՞ս եք առհասարակ վերաբերվում նման օրենքի առկայությանը:

-Ես որոշակիորեն ծանոթ եմ թե՛ բանավեճերին, թե՛ որոշակի առումով դրույթներին: Ես ուզում եմ ասել, որ սա շատ նուրբ թեմա է, եւ մենք այս հարցին այլ կերպ ենք վերաբերվում: Ի տարբերություն ՀՀ-ի՝ Արցախի Հանրապետությունը չի օգտվել այն հնարավորություններից, որ միջազգային իրավապաշտպան հանրությունն օրինակ ունեցել է Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության կամ այլ կառույցների մասով: Եվ Արցախում, օրինակ, մինչ օրս չի եղել մարդու իրավունքների ազգային ռազմավարություն, մենք փորձում ենք խնդիրները սկսել գույքագրել, ռազմավարություն կազմել եւ դրա հիման վրա գործողությունների պլան կազմել:

Ես չեմ ուզում առաջ ընկնել: Իրականում ընտանեկան բռնությունը խնդիր է, չեմ կարող դա որեւէ կերպ հերքել: Սակայն կարեւոր է, թե ինչպես պետք է դրան արձագանքել, ինչ մեխանիզմներ պետք է լինեն, որոնք չարաշահումների չհանգեցնեն, հակառակ արդյունք չունենան, այլ արժեքներ խաթարեն: Եվ, ընդհանրապես, ինչպե՞ս պետք է տեղի ունենա այդ մի քանի սոցիալական կարեւորության արժեք ներկայացնող արժեքների հավասարակշռումը, սակայն այս պահին ասել չենք կարող:

Յուրաքանչյուր հասարակության առկա վիճակը հաշվի առնելով՝ պետք է ընդհանուր գաղափարախոսությունը ընդունել: Իհարկե, իրավական կարգավորումները պետք է մի փոքր առաջ լինեն հասարակական զարգացումների վիճակից եւ իրենցով առաջ տանեն հասարակությանը: Բայց չպետք է այն աստիճան առաջ լինել, որ խզում առաջանա օրենքի առջեւ դրված նպատակների եւ հասարակության մոտ գերակշռող արժեքների միջեւ: Այդ դեպքում օրենքն իր նպատակին չի հասնի, ընդհակառակը՝ բացասական հետեւանք կունենա: Մեր նպատակը դրական հետեւանք առաջացնելն է, եւ դրա համար մենք այլ մեթոդաբանություն ենք ընտրել:

Առաջին՝ խնդիրները գույքագրել, կազմել ռազմավարություն, կազմել գործողությունների ծրագիր: Եվ սա բացառիկ դեպք է չճանաչված պետություններում, երբ որ այդպիսի ծրագիր կա: Եվ վերջերս նախագահի հրապարակված ծրագրում այդ խնդիրը դրվեց, եւ մենք շատ ողջունում ենք մարդու իրավունքների ռազմավարություն ունենալը:

-Իսկ Արցախում ընտանեկան բռնության դեպքերի մասին ահազանգեր ստացե՞լ եք:

-Ես պետք է արձանագրեմ, որ ընտանեկան բռնության վերաբերյալ որեւէ դիմում չենք ստացել: Միեւնույն ժամանակ դրանից հետեւություն չենք անում, որ խնդիր չկա:

Զրուցեց Նաիրա Հովհաննիսյանը