Անորոշ իրավիճակ. Գերմանիան ստիպված է լինելու գնալ արտահերթ ընտրությունների

Գերմանիայում խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում կանցլեր (վարչապետ) Անգելա Մերկելի ղեկավարած կուսակցությունը թեպետ պահպանեց առաջատարի իր դիրքերը, սակայն չկարողացավ լուրջ մեծամասնություն ստանալ Բունդեսթագում, ինչը նրան հնարավորություն կտար միանձնյա նոր կառավարություն ձեւավորել:

Ուստի Գերմանիայի կանցլերին այլ բան չի մնում անել, քան հերթական կոալիցիոն կառավարությունը կազմել, որի շուրջ բանակցություններն արդեն մի քանի օր է՝ ընթանում են, բայց դեռեւս հաջողությամբ չեն պսակվել: Մերկելը կա՛մ պետք է ցավոտ զիջումներ անի խորհրդարանական փոքրամասնություն կազմող կուսակցություններին՝ կառավարություն կազմելու համար, կա՛մ էլ ստիպված պետք է լինեն արտահերթ ընտրություններ անցկացնել:

Նախորդ շաբաթ Մերկելի «Քրիստոնյա-դեմոկրատական միություն» կուսակցությունը «Քրիստոնյա-սոցիալիստական միություն» եւ «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցությունների հետ չկարողացավ համաձայնության գալ մի շարք հիմնահարցերի շուրջ, արդյունքում կոալիցիոն կառավարություն կազմելու բանակցություների այս փուլը տապալվեց: Կուսակցությունների միջեւ հիմնական տարաձայնությունները վերաբերում են ներգաղթի քաղաքականությանն ու շրջակա միջավայրի պահպանության խնդիրներին: Մերկելը հասցրեց ներողություն խնդրել գերմանացի ընտրողներից առաջացած երկամսյա քաոսի համար՝ նկատելով, որ արագ կառավարություն կազմելու ու աշխատանքի լծվելու իր հույսերը չեն արդարացել:

Մյուս կուսակցությունների առաջանորդները, ցավալի համարելով հանդերձ բանացկությունների ձախողումը, միաժամանակ բնական են համարել, որ որեւէ կուսացություն չի ցանկացել հրաժարվել իր սկզբունքային մոտեցումից: Նման իրավիճակում Մերկելին մնում է կա՛մ համագործակցություն սկսել նախկին դաշնակից Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության հետ, կա՛մ գնալ արտահերթ ընտրությունների: Սոցիալ-դեմոկրատները ընտրությունների արդյունքների հրապարակումից հետո հայտարարել էին ընդդիմություն դառնալու մտադրության մասին:

Սակայն այսօր արդեն պարզ է, որ Մերկելը չի կարողանում համաձայնության գալ խորհրդարանում կոալիցիոն կառավարություն կազմել ցանկացող կուսակցությունների հետ, եւ որպես արտահերթ ընտրություններից խուսափելու միակ ուղի մնում է սոցիալ-դեմոկրատների հետ կոալիցիան: ՍԴԿ-ի ղեկավար Մարտին Շուլցը պատրաստակամություն է հայտնել բանակցություններ սկսել Մերկելի հետ: Վերջինիս ճամբարից արդեն իսկ դրական ազդակներ են հաղորդվում այս առումով՝ հուսադրելով գերմանացիներին, որ կառավարական քաոսի ավարտին երկար չեն սպասի: Կանցլերը հայտարարել է, որ ցանկանում է կոալիցիա կազմել որքան հնարավոր է շուտ:

Իսկ ինչ վերաբերում է ՍԴԿ-ի հետ բանակցություններին, ապա դրանց հաջողության նախապայման նա համարել է փոխադարձ հարգանքն ու փոխզիջումը: Խնդիրն այն է, որ Շուլցը ի սկզբանե չէր ցանկանում կոալիցիոն կառավարություն կազմել՝ ունենալով անցյալի դառը փորձը: Նախորդ անգամ կոալիցիա կազմելուց հետո նրա կուսակցությունը աջակիցների թվաքանակի էական նվազում արձանագրեց: Այդ իսկ պատճառով Շուլցը դեմ էր կոալիցիոն կրտսեր գործընկերոջ կարգավիճակին կրկին վերադառնալուն: Բայց ներկայիս իրավիճակում ՍԴԿ-ն ստիպված կլինի բախվել արտահերթ ընտրությունների հետ, ինչը, թվում է, վերոնշյալ կուսակցությունների շահերից ընդհանրապես չի բխում: Ըստ անցկացված հարցումների՝ գերմանացիների 52 տոկոսը կողմ է նախկին կոալիցիայի վերակնքմանը, ինչն ապահովում է առնվազն լեգիտիմություն կառավարության համար:

Կարծիք կա, որ ՍԴԿ-ն կարող է առաջ բերել այնպիսի պահանջներ, որոնց կատարումը վեր լինի Մերկելի հնարավորություններից: Այդ պատճառով Մերկելի կուսակցությունից արդեն իսկ հորդոր է հնչել բանակցություններին մոտենալ ռեալ պահանջներով եւ չընկնել չափազանցությունների գիրկը: Հինգշաբթի օրը Գերմանիայի նախագահ Շտայենմայերի միջնորդությամբ կկայանա երկու կուսակցությունների ղեկավարների հանդիպումը, եւ երկամսյա քաոսից հետո վերջապես պարզ կդառնա, թե արդյոք փոխզիջումը կհաղթի արտահերթ ընտրություններին: Իսկ նոր ընտրության գնալ Մերկելը ակնհայտորեն չի ցանկանում: Նա հիմնովին սխալ է համարել քաղաքացիներին կրկին տեղամասեր ուղարկելու տարբերակը՝ նկատելով, որ գերմանացիները արտահայտել են իրենց կամքը եւ այն իրագործելն ու կյանքի կոչելը գերմանական քաղաքական վերնախավի խնդիրն է: Ի դեպ, քաղաքական վերլուծաբանները խիստ հավանական են համարում նոր կոալիցիան հին դաշնակիցների միջեւ: Այդուհանդերձ, երկամսյա անորոշությունն ու բանակցությունների նախորդ ռաունդի տապալումը արդեն իսկ տեղ է թողնում կարծելու, որ իրավիճակը կհանգի արտահերթ ընտրությունների: 4-րդ անընդմեջ ժամկետին սպասող Մերկելը գուցե թե ստիպված լինի գնալ նոր ընտրությունների, որոնք հայտնի չէ, թե ինչ նոր անակնկալ կմատուցեն:

2015 թվականի սահմանադրական փոփոխություններից հետո Հայաստանում եւս խորհրդարանական կառավարման այս մոդելն է ներդրված: Հայաստանին տասնամյակներ են հարկավոր գերմանական քաղաքական համակարգի մակարդակին հասնելու համար: Բայց ինչպես տեսնում ենք՝ նույնիսկ կայացած պետական կառավարման համակարգ ունեցող Գերմանիան խորհրդարանական կառավարման պայմաններում երկամսյա քաոսի է մատնված եւ կառավարություն կազմելու լուրջ խնդիր ունի: Եթե արեւմտյան հանդուրժողականությունն ու քաղաքական շահը պետականին զիջելու փորձը չհաղթի, Գերմանիան ստիպված է լինելու գնալ արտահերթ ընտրությունների՝ առջեւում ունենալով ավելի խորը անորոշ իրավիճակում հայտնվելու վտանգը:

Գերմանիայի օրինակը նաեւ պարզաբանում է, թե ինչու Հայաստանի իշխանական համակարգն այս տարվա գարնանը ամեն ինչ արեց, ահռելի ծավալների ընտրակաշառք բաժանեց, որպեսզի իշխող ՀՀԿ-ն մեծամասնություն ունենա:

Ն. Հովսեփյան