«Երիտասարդության 35 տոկոսը գործազուրկ է, չի կարողանում ընտանիք կազմել»

Հայաստանում քաղաքական վերջին զարգացումները՝ բողոքի ցույցեր, ճանապարհների փակում, պետական համակարգի անգործություն, պաշտոնապես եւ ոչ պաշտոնապես հայտարարված գործադուլները, կարող են ազդել երկրի տնտեսության զարգացման վրա: Բայց մյուս կողմից այդ ոգեշնչված վիճակը որպես կարեւոր երաշխիք ե՛ւ տեղական, ե՛ւ արտասահմանյան ներդրողներին կխթանի: Այս թեմայի շուրջ «Ժողովուրդ» օրաթերթը զրուցել է Հայաստանի գործատուների միության նախագահ Գագիկ Մակարյանի հետ:

-Պարո՛ն Մակարյան, հանրապետությունում տիրող իրավիճակը ի՞նչ հետեւանքներ կարող է թողնել երկրի տնտեսության զարգացման վրա:

-Կարող է դրական ազդել: Ինչու, որովհետեւ շատ մեծ լավատեսություն, հույսեր առաջացրեց ժողովրդի մեջ: Չնայած վերջին տարիների ռեֆորմներին կամ վերջին կառավարության համեմատաբար ավելի ակտիվ աշխատանքին, այնուամենայնիվ, փոքր, միջին ձեռնարկատիրության ոլորտում բազմաթիվ խնդիրներ են մնացել: Դեռեւս այդ պաշտոնյա-բիզնեսի սերտաճում համակարգը չհաջողվեց լրիվ թեթեւացնել: Կառավարության շատ որոշումներ տարբեր մարդկանց օգտին կայացվեցին: Կարծում եմ` այս անգամ ժողովուրդը չի գնա սխալ եւ կեղծ ընտրությունների: Կարծում եմ, որ նոր պառլամենտի ձեւավորումը այդ փոփոխություններով կլինի արդարացի, ավելի պրոֆեսիոնալ, որը որ հեռանկարային առումով շատ կարեւոր է. ավելի լավ օրենքներ կընդունվեն բիզնես միջավայրին նպաստող եւ քաղաքացիների համար ձեռնտու:

-ՀՀ ներքաղաքական կյանքում ստեղծված վիճակն օտարերկրյա ներդրումների վրա ինչպե՞ս կանդրադառնա:

-Այդ ոգեշնչված վիճակը եւ պառլամենտի թափանցիկությունը որպես կարեւոր երաշխիք ե՛ւ տեղական, ե՛ւ արտասահմանյան ներդրողներին կխթանի, նաեւ կլավացնի դոնորների հետ հարաբերությունները եւ միջազգային ծրագրերը: Մենք գիտենք, որ բազմաթիվ ծրագրեր լիարժեք չեն կատարվել` կա՛մ ատկատներ են եղել, կա՛մ փոշիացվել են ռեսուրսները: Կարճատեւ այս հատվածում, բնականաբար, ճանապարհների փակվելը, ժամանակի կորուստը, մարդկանց աշխատանքի չգնալը եւ այլն, ազդելու են բիզնեսի, տնտեսության վրա:

-Այս օրերին մենք ականատես եղանք նաեւ գործադուլների:

-Մենք, օրինակ, հաշվարկել ենք, որ մոտ աշխատանքային 5 օրը կարող է 2 տոկոսի չափ ՀՆԱ-ի մեջ ազդեցություն ունենալ: Այսինքն` այս տարվա ՀՆԱ-ն 2 տոկոս պակաս կարող է լինել: Բայց հնարավոր է նաեւ սխալվենք: Չէ՞ որ մյուս կողմից հնարավոր է` մարդկանց այս ոգեշնչումը, լավ աշխատանքը լրացնի ՀՆԱ-ի այդ կանխատեսվող պակասը կամ մի բան էլ ավելացնի: Մեր աշխատավորների արտադրողականությունն էլ էր ընկել ոչ միայն իրենց հմտությունների, կրթական գիտելիքների կամ ցածր որակի կրթության պատճառով, այլեւ իրենք հոգեբանորեն ճնշված էին, մտազբաղ էին, հիասթափված, հուսահատված: Բոլոր դեպքերում ես կարծում եմ, որ սա լավ արդյունք է տալու վերջում, եւ շատ ողջունելի է ժողովրդական շարժումը: Միայն երիտասարդության շրջանում պաշտոնապես գործազրկությունը 35 տոկոս է կազմում: Մենք երիտասարդների մտորումները պետք է հասկանանք, որ նրանք չեն կարողանում ընտանիք կազմել` աշխատանք չունենալու պատճառով, միգրացիայի են դիմում կամ չեն կարողանում իրենց երիտասարդության տարիները ճիշտ վայելել, որովհետեւ փող չունեն` նորմալ հագնվելու, ապրելու, գնումներ կատարելու համար:

-Պարո՛ն Մակարյան, Ձեր կարծիքով` Հայաստանում քաղաքական վերջին զարգացումները ինչպե՞ս կանդրառանան ֆինանսական շուկայի վրա: Քանի որ վերջին օրերին ՀՀ-ում ե՛ւ դոլարի, ե՛ւ եվրոյի փոխարժեքը բարձրանում է:

-Բնականաբար, դա կարող է նաեւ պայմանավորված լինել մի շարք երեւույթներով: Հնարավոր է` ինչ-որ մարդիկ խուսափում են, ուզում են փախչել կամ ինչ-որ կոնվերտացիաներ են անում, կամ ուղղակի դիֆիցիտ է առաջացել դոլարի հետ կապված: Հնարավոր է` արտահանում չի եղել, կամ էլ դրսից քիչ է դոլար երկիր մտել: Բայց դա ժամանակավոր է, դրանք կարող են նաեւ իջնել:

-Հնարավոր համարո՞ւմ եք այս օրերին երկրից կապիտալի արտահոսք:

-Կապիտալի արտահոսք կարող է լինել: Բայց եթե ՀՀ կենտրոնական բանկը խելամիտ լինի եւ փոքր-ինչ զսպված պահի բանկերը, ապա նման բան չի լինի: Քանի որ հետո հարց կառաջանա, թե ինչու են թույլ տվել, որ երկրից կապիտալ արտահոսի: Դա Հայաստանի համար շատ կարեւոր է: Ցանկացած երկրում դա կարող է լինել, մենք չենք կարող իդեալական ձեւով բոլոր ճանապարհները փակել, որ որեւէ մի ուղիով կապիտալի արտահոսք տեղի չունենա:

-ԿԲ-ն առանձնահատուկ գործողություն չի իրականացնում: Կարելի՞ է ենթադրել, որ իրոք խնդիր չկա:

-Կարծես թե ոչ. կա՛մ ԿԲ-ն գործողություն չի կատարել. ուղղակի աչքերն է փակում, կա՛մ էլ իրոք խնդիր չի տեսնում: Այսինքն` էական հոսք չի եղել, որ անհանգստանա:

Զրուցեց Սյունէ Համբարձումյանը