Հռոմի պապին էլ բերես դնես ՀՀ վարչապետ, այս գործող մեխանիզմով ինքն էլ կդառնա դիկտատոր. Արթուր Սաքունց

«Ժողովուրդ» օրաթերթը զրուցել է Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցի հետ:

-Պարո՛ն Սաքունց, վարչապետի` դատարանների վերաբերյալ հայտարարությունից հետո կարծիքներ են հնչում, որ այս քայլով վարչապետը ցանկություն ունի դատարանները դարձնելու իր գրպանի դատարանները: Ի՞նչ կասեք սրա մասին:

-Ծանոթ եմ էդ կարծիքներին: Ամեն մեկն իր արշինով է չափում մյուսներին: Մյուս մասն էլ որ խոսում է այդ մասին, թերահավատորեն է մոտենում իշխանություն հասկացությանը` մտածելով, որ իշխանությունը միշտ հակված է չարաշահելու իր լիազորությունները: Դա բնական է: Ու պատմության փորձը դրա համար բավարար փաստեր տվել է: Բայց, այնուամենայնիվ, այդպես ասողները մի բան մոռանում են, որ Նիկոլ Փաշինյանը` որպես քաղբանտարկյալ, հենց այդ դատական համակարգի տուժածն է, եւ այդ ասողներից շատերն էլ առնչվել են այդ համակարգի հետ ու գիտեն` ինչ է նշանակում գրպանային դատավոր հասկացությունը, եւ ինչպիսին է դրա ահավոր ազդեցությունը, երբ որ դու ուզում ես արդարադատություն իրականանա եւ դա չի լինում, որովհետեւ դատավորը ենթարկվում է հրահանգի: Հռետորական հարց. արդյոք Փաշինյանը կուզի՞ նման դատավորներ ունենալ: Ինքը եթե էդպես ուզեր վարվել, Ռոբերտ Քոչարյանի կալանքը չէին փոխի, ընդհանրապես այլ բաներ տեղի կունենային: Սա նշանակում է, որ ինքն ի սկզբանե հրաժարվել է դատարաններին թելադրելուց, բայց սա նշանակում է նաեւ, որ ինքը, ցավոք սրտի, ուշ գիտակցեց դատական իշխանության փոփոխման անհրաժեշտությունը:

-Այսինքն` պիտի հեղափոխությունից անմիջապես հետո՞ նախաձեռներ:

-Հեղափոխությունից հետո ունեինք երկիշխանություն: Ոնց էին դատական իշխանությունը փոխելու, ովքեր էին օրենքներ ընդունելու: Ես չեմ գտնում, որ այն ժամանակ հնարավոր էր փոխել, բայց հնարավոր էր ի սկզբանե սկսել քննարկումները, նախապատրաստել նախագծեր, փաստաթղթեր, որոնք ԱԺ կներկայացվեին:

Մեկ մարդը (ցավոք սրտի, մենք նշում ենք, որ այստեղ մեկ մարդու մասին է խոսքը) չէր կարող միաժամանակ բոլոր ուղղություններով քայլեր կատարել մանավանդ այն դեպքում, երբ 5 րոպեում կարող էր իրավիճակ փոխվել. հիշենք հոկտեմբերի 2-ի հայտնի դեպքը: Այստեղ հարցը ավելի շատ վերաբերում է Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության աշխատակազմին: Արտակ Զեյնալյանը հենց սկզբից արդարադատության նախարար է նշանակվել: Անցած տարվա ընթացքում երկու անգամ ընտրության մասնակցեց` ավագանու եւ ԱԺ ընտրություններին: Դե, բնականաբար, ժամանակ չէր ունենա:

Այսինքն` այտեղ այն հարցն է, որ ամեն մեկն իր բնագավառում անհրաժեշտ քայլեր կատարի: Լավ օրինակ էր այն, որ մինչ ընտրությունները ստեղծվեց վարչապետին կից հանձնաժողով, որը մշակեց Ընտրական օրենսգիրք: Ճիշտ է` չընդունվեց, բայց հիմա մենք ունենք պատրաստի փաթեթ, որի վրա փոփոխություններ անելով` այն ամբողջովին պատրաստ կլինի: Մենք բոլոր հնարավոր եւ տարբեր եղանակներով մշտապես առաջարկում էինք նախկին կառավարման համակարգին տալ քաղաքական գնահատական:

Մենք պատրաստ էինք մասնակցել այդ տեքստի պատրաստմանը: Եւ եթե փետրվարից սկսվեր այդ գործընթացը, տեքստը արդեն պատրաստ կլիներ եւ հրապարակված: Եթե տրվեր քաղաքական գնահատական, նախկին իշխանության շատ ներկայացուցիչներ չէին համարձակվի նույնիսկ խոսելու, եթե տրված չի, ինքը մտածում է, որ իր խոսքը լեգիտիմ է: Իրենք պետական մեխանիզը օգտագործել են իրենց խմբային շահերի համար: Իշխանության գլուխ կազմակերպված քրեական խմբավորում էր կանգնած, որը թալանով էր զբաղված: Իսկ եթե այդ գնահատականը չկա, դժվարանում է նաեւ անցումային արդարադատությունը:

-Կհաջողվի՞ այս փուլում իրականացնել այն, ինչի մասին խոսում էր վարչապետը: Եւ եթե չէ, ի՞նչ հետեւանքներ կլինեն դրա արդյունքում:

-Չի կարող չլինել: Եթե սա չարվի, մենք ունենալու ենք նույնը, ինչ 90-ականներից հետո: Երբ որ խորհրդային կառավարման համակարգին չտրվեց գնահատական, նույնիսկ Ռուսաստանում չտրվեց, պուտինիզմը էկավ գլուխ: Մեզ մոտ էլ եկավ միակուսակցական համակարգը, որը համարվեց լեգիտիմ, որովհետեւ չէր ասվել, որ սա վատ բան է: Մենք կունենանք նույնը: Խնդիրը մեխանիզմն է: Հռոմի պապին էլ բերես դնես ՀՀ վարչապետ, այս գործող մեխանիզմով ինքն էլ կդառնա դիկտատոր կամ էլ ինքնաասպան կլինի: Մեխանիզմը թելադրում է, որ դու այդ ձեւով կառավարես ոստիկանապետին, ԱԱԾ պետին հրահանգ տաս, ՀՔԾ-ն վերջին հաշվով ենթարկվում է վարչապետին, Քննչական կոմիտեն ենթարկվում է վարչապետին: Հեղափոխություն իրականացրածները անարդարության զոհերն էին եւ իրենց իրավունքները չվերականգնելու դեպքում իրենք կմերժեն այս իշխանությունը, որովհետեւ իրենք ակնկալիքներ ունեն:

-Դատարանի շրջափակման օրը մի շարք կարծիքներ հնչեցին, որ պատգամավորները իրավունք չունեին դատարանների դռները փակելու: Ի՞նչ կասեք:

-Համաձայն եմ:

-Ի՞նչ հետեւանքներ պիտի ունենա դա:

-Դա պետք է քաղաքական հետեւանք ունենա: Ակցիան մի բան է, մեկ բան է դուռը փակել: Նման ակցիա չեն անում, երբ դու ունես Ազգային ժողով: Օրենսդիր մարմինը լծակներ ունի: Իշխանությունը մեծամասնություն է: Այսինքն` չարածների համար մեղքը արդյոք պե՞տք է գցել դատարանների վրա: Նո՞ր գիտենք, որ կոռումպացված է դատարանը: Նո՞ր գիտենք, որ դատավորները պիտանի չեն: Չարածի համար գնամ դատարանի մոտ ասեմ, ի՞նչ: Ի՞նչ եմ ուզում. որ օրենքով աշխատեն: Տեղի ունեցածը անհամարժեք էր այն իշխանություններին, որն ունի իշխանությունը:

Զրուցեց Լուսինե Մինասյանը