ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ ԿԻՐԱՌՎՈՂ ՊԱՏՎԱՍՏԱՆՅՈՒԹԵՐ

Հայաստանն առաջիկայում պետք է ձեռքբերիբրիտանական «AstraZeneca» ընկերության պատվաստանյութը: Մինչ այս Հայաստանը ռուսական «Sputnik V» պատվաստանյութի 60 դեղաչափ օգնություն է ստացել՝ 30 հոգու համար, եւս հազարը կստանան, այժմ բանակցություններ են տարվում մեծ քանակի գնումների համար։ Պատվաստումները պարտադիր բնույթ չեն կրելու, կպատվաստվեն նրանք, ովքեր կունենանցանկություն։ «AstraZeneca»-ի մեկ դեղաբաժինը Հայաստանը ձեռք է բերելու 4 դոլարով, «Sputnik V»-ի մեկ դեղաչափն արժե 10 դոլար, չինական պատվաստանյութը՝ 15-20, «Pfizer»-ը՝ 25-30, «Moderna»-ն՝ 30 դոլար։

Իսկ ի՞նչ փորձ է առկա աշխարհում. այսօր աշխարհում 4 պատվաստանյութ է կիրառվում՝ «AstraZeneka»-ն, «Pfizer»-ը, «Moderna»-ն եւ «Sputnik V»-ն։ Ինչ վերաբերում է «AstraZeneca»-ին, ավստրալիացի գիտնականների մի խումբ, օրինակ, կառավարությանը կոչ էր արել վերանայել բնակչությանը միայն «AstraZeneca»-ով պատվաստելու մոտեցումը՝ նշելով, որ այն բավականին արդյունավետ չէ կոլեկտիվ իմունիտետ ձեռք բերելու համար։ «AstraZeneca»-ն 3 երկրում է անցել փորձարկում` Մեծ Բրիտանիա, Բրազիլիա, Հարավային Աֆրիկա։

Այն գրանցել է 62-90 տոկոս արդյունավետություն, ինչը հանրային առողջության մասնագետ Հրանտ Մելիք Նուբարյանը բավարար է համարում: Բայց համեմատության համար նշենք, որ, օրինակ, սեզոնային գրիպի պատվաստանյութը 58 տոկոս արդյունավետություն ունի:

Ներկայումս շուրջ 200 արտադրողներ պատվաստանյութերի ստեղծման աշխատանքներ են իրականացնում: Դրանց մի մասն արդեն կլինիկական փորձարկումներ են անցնում, որոշներն էլ գտնվում են III փուլի կլինիկական փորձաշրջանում. սա պատվաստանյութի հաստատումից առաջ ավարտական փուլն է: Հաշվի առնելով այն սեղմ ժամանակացույցը, որի շրջանակներում աշխատում են մասնագիտական կառույցները՝ ակնկալվում է, որ որոշ պատվաստանյութերի կլինիկական փորձարկումները կավարտվեն, եւ կհաստատվի դրանց կիրառումը 2021 թվականին համար: Այնուամենայնիվ, պետք է նշել, որ պատվաստանյութի մշակումից մինչեւ լիցենզավորում, մեծածավալ արտադրություն եւ լայնորեն կիրառություն երկարատեւ գործընթաց է: Բոլոր այս փուլերն անցնելուց հետո այն պետք է հասանելի դարձնել՝ ըստ համապատասխան ժամանակացույցի եւ հավասար սկզբունքներով, որպեսզի պատվաստանյութը նախ հասնի ամենաշատը դրա կարիքն ունեցողներին: Այստեղ է, որ կարեւորվում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի եւ կազմակերպության գործընկերների աշխատանքը:

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը կօգտագործի իր եզակի փորձառությունը՝ որպես պատվաստանյութերի ամենախոշոր գնորդն աշխարհում՝ համագործակցելով Առողջապահության համաամերիկյան կազմակերպության (PAHO) Revolving հիմնադրամի հետ եւ ՔՈՎԻԴ-19 պատվաստանյութի համաշխարհային հասանելիությունը ապահովող COVAX կառույցի հետ, ինչն, ամենայն հավանականությամբ, կդառնա ամենամեծ ծավալով եւ ամենասեղմ ժամկետում պատվաստանյութերի ձեռքբերման ու մատակարարման գործընթացն աշխարհում։

Նախքան լայն կիրառություն ստանալը պատվաստանյութերի անվտանգությունն ու արդյունավետությունն ամեն երկրում հսկում են տվյալ երկրի համապատասխան կանոնակարգող մարմինները: Աշխարհում ԱՀԿ-ն համակարգում է մի շարք անկախ մասնագիտական մարմինների աշխատանքը, որոնք ստուգում են պատվաստանյութերի անվտանգությունը դրանց ներմուծումից առաջ եւ նույնիսկ դրանից հետո: Եթե պատվաստանյութը հաստատվել է ԱՀԿ-ի կողմից, նշանակում է, որ այն արդեն իսկ անցել է ստուգման մի քանի աստիճան եւ կլինիկական փորձարկումներ, ապացուցված է, որ անվտանգ եւ արդյունավետ է հիվանդությունների վերահսկման գործում: Չնայած ՔՈՎԻԴ-19 պատվաստանյութերը ստեղծման հնարավորինս արագ գործընթացով են իրականացվում, դրանք կգրանցվեն միայն այն դեպքում, եթե համապատասխանեն անվտանգության եւ արդյունավետության խստագույն չափանիշներին:

Ն. Տ.