Ո՞վ կենթադրեր, որ երաժիշտ, կոմպոզիտոր ՎԱՀԱՆ ԱՐԾՐՈՒՆԻՆ, բազում տարիներ լինելով երաժշտության բնագավառում, ոչ մի կոչում չունի, եւ, ինչպես ասում է, նույնիսկ չեն առաջարկել. «Ու ոչ էլ սպասում կա: Մի առանձնապես ցավոտ թեմա էլ չէ ինձ համար, ինքս լավ ճանաչում եմ ե՛ւ տվողներին, ե՛ւ … Ո՜նց կարող եմ ես կոչում չունենալ… ո՞վ պիտի ինձ արժեւորի այդ ձեւով, երբ սրանց սանդղակը, պատկերացումները կառուցվում են պլինտուզից ոչ բարձր: Ինքը խորոված լափելուց ինչ լսում է, դա էլ արժեւորում է: Ա՛յ դա է զզվելի»: Զրուցեցինք նաեւ հայաստանյան ներքաղաքական կյանքից, փորձեցինք իմանալ նրա տեսակետն այսօրվա մշակութային կյանքի մասին:
-Հետեւո՞ւմ եք հայաստանյան ներքաղաքական կյանքին:
-Հետեւում եմ, բայց քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում:
-Իսկ քաղաքացիական նախաձեռնությունների՞ն:
-Մի քանի նախադեպ եղել է` համերգ Մաշտոցի պուրակի հետ կապված, դրամահավաք ինչ-որ առիթով, Կարմիր խաչի կազմակերպած միջոցառում… Երբեք չեմ մերժում այդ տեսակ առաջարկությունները, եթե դրանք համահունչ են իմ մտահոգությանը:
-Ո՞ր կուսակցության աշխատանքներն են Ձեզ դուր գալիս:
-Ոչ մեկի: Ընդհանրապես, քաղաքական դաշտի մեջ մտնել՝ նշանակում է պատասխանատվություն կրել: Արդյոք այսօր գերիշխող կուսակցություններն ունեն պատասխանատվության այդ չափը. վերջին 20 տարվա իմ դիտարկումներն ինձ ոչ մի լավ բան չեն հուշում:
-Այսօրվա հիմնախնդիրներից մեկը նաեւ արտագաղթն է: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:
-Իմ խորին համոզմամբ՝ սա միակ քաղաքական վեկտորն է, որ աշխատում է մինչեւ հիմա` անկախության առաջին օրերից սկսած, երկիրը դատարկելու, որակազրկելու եւ, ընդհանրապես, մտավոր դաշտը ամայացնելու ուղղությամբ: Այդ առումով երեք նախագահներից եւ ոչ մեկի ժամանակ էլ որեւէ քաղաքական փոփոխություն տեղի չի ունեցել:
-Հիասթափության պահերին ցանկություն չի՞ առաջանում ընտանիքով գնալ այստեղից:
-Գիտեք, մի քիչ բարդ է, այստեղ նաեւ անձնական խնդիր կա: Երբ Փարիզում համերգ կազմակերպելն ավելի հեշտ է, քան Երեւանում… Յուրաքանչյուր նորմալ բանականություն ունեցող մարդ կտեղափոխվի այն երկիր, որտեղ կարող է շատ ավելի հանգիստ ապրել ու գործունեություն ծավալել: Այո՛, արտասահմանում համերգ կազմակերպելը շատ ավելի հեշտ է, քան այստեղ: Այսօր ոչ մի ֆիզիկական անձ չի կարող դահլիճ վարձակալել, ու չգիտես, թե ինչ որոշմամբ է ընդունվել, եթե արվեստի մասին օրենք գոյություն չունի: Ստեղծել են պատրանք, որ մշակութային կյանք կա, իրականում, մանավանդ նորավարտ երիտասարդի համար, բաց դուռ չկա: Միակ բաց դուռը օդանավակայանի բաց դուռն է: Հեռանում են որոշակի ստեղծագործական ռեսուրսներ, որոնցից հայրենիքին զրկելը նշանակում է ոչնչացնել ազգի դիմագիծը, պատկերը: Եթե չկա մշակույթ, ուրեմն չկա բարոյականություն, նաեւ օրենք, ուրեմն ընդհանրապես ոչինչ չկա:
-Արվեստի մասին այդ ի՞նչ օրենքի մասին եք ասում:
-20 տարվա ընթացքում չկարողացան արվեստի մասին մի օրենք ծնել, լավ, գոնե մի տեղից արտագրեին, դա էլ չեն անում:
-Եթե Դուք լինեիք այդ օրենքը գրողներից մեկը, ի՞նչ հիմնական ու պարտադիր կետեր կզետեղեիք:
-Արվեստի մասին օրենքն այն օրենքն է, որը կարգավորում է արվեստագետի ու պետության հարաբերությունները: Այսինքն՝ իմ պարտականություններն ու, համապատասխանաբար, պետության պարտականությունները, ինչպես նաեւ իմ իրավունքները, որոնք ինձ կտարբերակեն, ենթադրենք, կոշկակարից: Ես ուզում եմ իմանալ՝ իմ քաղաքացիական կարգավիճակն ինչպիսինն է:
Երբ փորձում եմ պետական դիտանկյունից նայել, հասկանում եմ, որ կա՛մ չկամ ընդհանրապես, կա՛մ գոյություն ունեմ որպես հարկատու, ինչպես, ենթադրենք, յուրաքանչյուր տաքսիստ: Այսինքն՝ պետությունն ինձ ոչ թե հուշում է, այլ բաց տեքստով ասում. «Եղբա՛յր, ես քո ու տաքսիստի միջեւ ոչ մի տարբերություն չեմ տեսնում, որովհետեւ դու օրենքով նկարագրված չես, քաղաքացիական ստատուսդ ընդհանրապես գոյություն չունի, դու հարկատու ես, քո ու նրա արած գործի մեջ ես ոչ մի արժեք չեմ տեսնում»:
Հիմա այս պայմաններում ես որոշակի ճանապարհ անցած մարդ եմ, դրա մասին հանգիստ եմ խոսում, բա քո այսօրվա՝ Կոնսերվատորիա ավարտած երիտասարդն այդ բեռից ո՞նց պետք է ազատվի կամ ինչի՞ պետք է մտահոգված լինի օրենսդրական խնդիրներով, երբ իր ամենաթանկ ժամանակն ու ստեղծագործական շրջանը սկսվում են հենց Կոնսերվատորիան ավարտելուց հետո: Դրա պատճառով էլ մարդիկ փորձում ու գտնում են հնարավորություն գնալ այնտեղ, որտեղ գնահատվում են, ու արժեւորվում է իրենց ստեղծագործական ձիրքը: Սա արդեն դարձել է պետական խնդիր:
-Իսկ այդ ո՞ր օրենքն է լիարժեք գործում, որ հիմա էլ մտահոգվեն արվեստի մասին օրենք ստեղծելու խնդրով:
-Դա արդեն երկրորդ խնդիրն է: Երբ դու ունես օրենք, կարող ես մտնել ու թեկուզ դատարանով պահանջել, որ ընդունված օրենքը չխախտվի: Օրենքի առկայության դեպքում հիպոտետիկ շանսը դու ունես:
.gif)
