Աշխարհն այսօր պայքարում է Պարկինսոնի հիվանդության դեմ

Այսօր` ապրիլի 11-ին, Պարկինսոնի հիվանդության դեմ պայքարի համաշխարհային օրն է:

Պարկինսոնի հիվանդությունը (ՊՀ) նեյրոդեգեներատիվ հիվանդություն է, որը բնորոշվում է միջին ուղեղի սև նյութի, և այլ հանգույցների դեգեներացիայով: ՊՀ-նը հասկանալու համար նախ անհրաժեշտ է անդրադառնալ պարկինսոնիզմի ընդհանուր դրույթներին:

Պարկինսոնիզմը իրենից ներկայացնում է ախտանիշների մի համալիր, որն արտահայտվում է 6 հետևյալ հիմնական նշանների ցանկացած կոմբինացիայով.

1. Հանգստի դող
2. Մկանային ռիգիդություն
3. Բրադիկինեզիա-հիպոկինեզիա
4. Ֆիքսված դիրքեր
5. Պոստուրալ ռեֆլեքսների բացակայություն
6. «Սառչելու» ֆենոմեն

ՊՀ-նը միակը չէ, որն արտահայտվում է պարկինսոնիզմով, այլ մեկն է բազմազան հիվանդությունների շարքից:

Պարկինսոնիզմի հիմանական համախտանիշների դասակարգում

Առաջնային պարկինսոնիզմ
– Սպորադիկ Պարկինսոնի հիվանդություն
– Ընտանեկան Պարկինսոնի հիվանդություն

Երկրորդային պարկինսոնիզմ
– Դեղորայքային` դոֆամինի անտագոնիստներ և դոֆամինի պաշարները հյուծող դեղամիջոցներ, ցինարիզին, դիլթիազեմ
– Հիդրոցեֆալիա` նորմոտենզիվ և օբստրուկտիվ
– Հիպոքսիա
– Ինֆեկցիոն` պոստէնցեֆալիտիկ, ՁԻԱՀ
– Մետաբոլիկ` պարաթիրեոիդ գեղձի դիսֆունկցիա, հիպոկալցիեմիա, խրոնիկական հեպատո-ցերեբրալ դեգեներացիա
– Տոքսիկ` Mn, CO, MPTP, ցիանիդներ
– Վնասվածքային
– Ուռուցքային
– Անոթային պարկինսոնիզմ. մուլտիինֆարկտային վիճակ, Բինսվանգերի հիվանդություն
– այլ

Պարքինսոն-պլյուս համախտանիշներ
– Կորտիկոբազալ դեգեներացիա
– Դեմենցիայով ուղեկցվող համախտանիշներ` Ալցհեյմերի հիվանդություն, Ֆրոնտո-տեմպորալ դեմենցիա, Լյուիի մարմնիկներով դեմենցիա
– Մուլտիսիստեմային ատրոֆիա
– Պրոգրեսիվող սուպրանուկլեար պարալիզ (Սթիլ-Ռիչարդսոն Օլշեվսկու համախտանիշ)
– այլ

Ժառանգական դեգեներատիվ հիվանդություններ
– Հենտինգտոնի հիվանդություն
– Նեյրոականտոցիտոզ
– Վիլսոնի հիվանդություն
– այլ

Պատմական տեղեկություններ
ՊՀ-նը առաջին անգամ նկարագրվել է բրիտանացի բժիշկ Ջեյմս Պարկինսոնի կողմից 1817 թվականին իր «Essay on the Shaking Palsy» մենագրության մեջ: Այս հրատարակությունից 60 տարի անց ֆրանսիացի նյարդաբան Ժամ Մարտեն Շարկոն լիովին գնահատելով այդ աշխատանքի արժեքավորությունը անվանել է հիվանդությունը նրա անունով: Հետագայում հիմնվելով պաթանատոմիական տվյալների վրա ենթադրություն արվեց ՊՀ-ն պաթոգենեզում սև նյութի դերի մասին: 1860-ականներին հայտնաբերվեց ՊՀ-ն քիմիական սուբստրատը`դոֆամինը և նրա դեֆիցիտը: Այս հիվանդության ախտանշանների բուժման համար 1960-ական թվականներին առաջին անգամ նշանակվեց լեվոդոֆան, դառնալով նրա բուժման «ոսկե ստանդարտը»:

Էպիդեմիոլոգիա

ՊՀ-նը կազմում է պարկինսոնիզմի բոլոր դեպքերի մոտ 80%: Հիվանդության սկսվելու միջին տարիքն է 55 տարեկանը: Հիվանդության սկիզբը երիտասարդ տարիքում բնորոշ չէ և հավանաբար վկայում է նրա ժառանգական բնույթի մասին: Եթե ՊՀ-նը սկսվում է մինչև 20 տարեկանը, ապա այն անվանվում է յուվենիլ ՊՀ, իսկ 20-ից 40-ը` վաղ սկզբի ՊՀ: ՊՀ-նը մոտ 1,5 անգամ ավելի հաճախ հանդիպում է տղամարդկանց մոտ քան կանանց (Տ:Կ=3:2): ՊՀ-ն տարածվածությունը ընդհանուր բնակչության շրջանում կազմում է 100 250/100000, իսկ հիվանդացությունը` 20/100000` 1 տարվա ընթացքում: