«Հո կոռուպցիան պոզով-պոչով չի՞ լինում». ինչու են պաշտոնական թվերը միմյանց հակասում (ֆոտո)

Այս օրերին Հայաստանում ամենաքննարկվող թեման ֆինանսական միջոցների արդյունավետ ծախսումն է: Կոռուպիցիոն ամենատարբեր մեխանիզմներով գործող Հայաստանի պետական հիմնարկներում պետբյուջեի միջոցները մսխվում են յուրովի: Օրինակ՝ շատ է արծարծվում հարցը, թե գիտության ոլորտի ներկայացուցիչների վարձատրությունը ցածր է: Սա իսկապես լուրջ խնդիր է: Բայց պարզվում է, որ նույնիսկ այնտեղ ամեն ինչ նորմալ չէ:

Եւ այսպես՝ «Ժողովուրդ»-ը փոքրիկ հետաքննություն իրականացրեց ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի Մ. Քոթանյանի անվան տնտեսագիտության ինստիտուտի աշխատակիցների թվաքանակի շուրջ եւ բավականին ուշագրավ իրողություն բացահայտեց: Մեր աղբյուրների հաղորդմամբ՝ Երեւանի Գ. Լուսավորիչ 15 հասցեում տեղակայված տնտեսագիտության ինստիտուտում, երկու հարկը միասին վերցրած, ամեն օր աշխատանքի է հաճախում մոտ 35 աշխատակից: Նրանք ունեն մշտական աշխատասենյակներ (տես՝ մեր կողմից կազմված աշխատասենյակների քարտեզ-լուսանկարը): Դժվար թե այդ ինստիտուտում լինեն աշխատակիցներ, որոնք իրենց տանն են գործունեություն ծավալում՝ հեռակա կարգով:

Այնուամենայնիվ, «Ժողովուրդ»-ը հարցում արեց՝ պարզելու, թե պաշտոնապես, այսպես ասած, գրանցված քանի՞ աշխատակից ունի ինստիտուտը: Կադրերի բաժնի վարիչ Ռ. Կարապետյանը մեր հարցմանն ի պատասխան՝ տեղեկացեց, որ. «Ինստիտուտն ունի 63 աշխատող, եւ նրանց միջին աշխատավարձը կազմում է 127 հազար դրամ»: Ստացվում է, որ ԳԱԱ տնտեսագիտության ինստիտուտի 28 աշխատակիցներ կա՛մ գրանցված չեն, կա՛մ աշխատանքի չներկայանալով՝ աշխատավարձ են ստանում: Մենք փորձեցինք նաեւ ՀՀ պետեկամուտների կոմիտեից պարզել, թե քանի աշխատողի հարկ է վճարում նշված ինստիտուտը, սակայն շաբաթներ շարունակ ՊԵԿ-ը ձգձգեց մեր հարցի պատասխանը: Հավանաբար թաքցնելու բան կար:

Սակայն «Ժողովուրդ»-ն իր աղբյուրների միջոցով կարողացավ ձեռք բերել գիտությունների ազգային ակադեմիայի Մ. Քոթանյանի անվան տնտեսագիտության ինստիտուտի աշխատակիցների եկամտային հարկի եւ սոցիալական վճարների ամսական հաշվարկը, որը միանգամայն այլ պատկեր է ուրվագծում: Եւ այսպես՝ համաձայն ինստիտուտից «թաքուն» ձեռք բերված փաստաթղթի՝ 2016 թվականի հունվարին գիտությունների ազգային ակադեմիայի Մ. Քոթանյանի անվան տնտեսագիտության ինստիտուտը 71 աշխատակիցների համար վճարել է մոտ 9 մլն դրամ աշխատավարձ: Ստացվում է, որ միջինը մոտ 118 հազար դրամ աշխատավարձ են ստացել ինստիտուտի բոլոր 63 աշխատակիցները: Փետրվարին աշխատակիցների թիվը 81-ն է եղել, իսկ մարտին ինստիտուտը արդեն 80 աշխատակիցների համար է աշխատավարձ վճարել՝ մոտ 10 մլն 800 հազար դրամի չափով:

Եթե փորձենք վերջին՝ մարտի տվյալով հաշվարկ իրականացնել, այսպիսի իրավիճակ կձեւավորվի. ԳԱԱ տնտեսագիտության ինստիտուտը, որը փաստացի ունի 35 կամ առավելագույնը 40 աշխատակից, մարտին հարկային մարմնին ներկայացրել է 80 աշխատակիցներին վճարված աշխատավարձի ցանկ՝ իր եկամտային հարկով ու սոցիալական վճարներով: Այսինքն՝ աշխատակիցների ուղիղ կեսի՝ 40 հոգու գումարը անհասկանալի է, թե որտեղ է կորել: Խոսքը մոտ 5 մլն դրամի մասին է: Իսկ եթե հաշվարկը կառուցենք ԳԱԱ՝ մեզ տրամադրած տվյալների հիման վրա, այսինքն՝ հավատանք, որ իսկապես ինստիտուտում կա 63 աշխատակից, ստացվում է, որ 17 հոգու աշխատավարձ է հօդս ցնդել: Ինչպե՞ս է ստացվել, թերեւս դժվար չէ կռահել՝ լավ իմանալով մեր երկրում առկա բարքերը եւ պետական բյուջեի միջոցների նկատմամբ պետական հիմնարկների ղեկավարների վերաբերմունքը: Պետբյուջեի գումարներից «գրպանելը» ընկալվում է «պետությանը հասնում ա» ձեւակերպմամբ «վաստակած» գումար:

Ինչպես մի առիթով Ազգային ժողովում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց՝ հո կոռուպցիան պոզով-պոչով չի լինում:

Նշենք, որ այս ինստիտուտի գործունեության հիմնական ոլորտներից մեկը բավականին վեհ է. «ներառում է մասնավորապես հետեւյալ թեմաները` հակաճգնաժամային միջոցառումներն աշխարհում եւ Հայաստանում, հարկման եւ հարկային վարչարարության արդյունավետության բարձրացման ուղիները ՀՀ-ում, ձեռնարկատիրության արդի հիմնախնդիրները եւ դրանց լուծման ուղիները ՀՀ-ում, հարկային բեռի գնահատման հիմնահարցերը եւ հավասարաչափ բաշխման խնդիրները ՀՀ-ում, ՀՀ մակրոտնտեսական իրավիճակի բարելավման հիմնախնդիրները` հակաճգնաժամային արդյունավետ մեխանիզմների մշակման համատեքստում»: Թե ինչ առաջընթաց ունենք այս ոլորտում, ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացու է հայտնի. Հայաստանի տնտեսությունը սահուն քայլերով գահավիժում է անդունդը, սակայն այս ինստիտուտին պետությունը շարունակում է լուրջ ֆինանսական միջոցներ տրամադրել, որոնք էլ, փաստորեն, ամբողջությամբ նպատակին չեն ծառայում:

Հիշեցնենք, որ ինստիտուտի տնօրենը՝ Վլադիմիր Հարությունյանը, եղել է «Նաիրիտ» գործարանի,ՀԷՑ-ի ֆինանսական գծով տնօրենը, տարբեր պաշտոններ է զբաղեցրել նաեւ հարկային մարմնում ու շատ լավ է տիրապետում ֆինանսների տեղաշարժի արվեստին այնպես, որ գրպանի հոսքը չդադարի:

Թամարա Միքայելյան