Ածխածնի մոնօքսիդը թունավոր, անհոտ և անհամ գազ է: Այն ավելի թեթև է օդից և արտազատվում է ինչպես բնական ճանապարհով, օրինակ՝ անտառային հրդեհների և հրաբխային ժայթքման ժամանակ, այնպես էլ մարդածին պրոցեսների արդյունքում։
Ածխածնի մոնօքսիդի տարածված որոշ արհեստական արտանետումներ առաջանում են տրանսպորտային միջոցների արտանետումներից, փոքր շարժիչներից, վառարաններից, բուխարիներից, այրվող սիգարետից և այլն:
Ածխածնի մոնօքսիդը կամ CO-ն կազմված է մեկ ածխածնի մոլեկուլից և մեկ թթվածնի մոլեկուլից։
Ռիսկեր և վտանգներ
Ածխածնի օքսիդը թունավոր է, սուր տոքսիկ և որոշակի չափաբաժիններով մահացու ներուժ ունի: Այն նաև չափազանց դյուրավառ է և դասակարգվում է որպես առողջության համար վտանգավոր:
Ածխածնի մոնօքսիդի թունավորումը կարող է հանգեցնել հիվանդության, հոսպիտալացման և մահվան: Քանի որ այն չունի հոտ և գույն, այն հաճախ աննկատ է մնում՝ հարվածելով անզգույշ զոհերին քնած կամ հարբած վիճակում:
Ամեն տարի ԱՄՆ-ում ավելի քան 400 մարդ մահանում է ածխածնի օքսիդի պատահական թունավորումից, ավելի քան 20․000 մարդ դիմում է շտապ օգնության բածին, իսկ ավելի քան 4000-ը հոսպիտալացվում են:
Ախտանիշներ
Ածխածնի մոնօքսիդի թունավորման ախտանիշները կարող են լինել բավականին ընդհանուր և դրանք դժվար է որոշել
- Գլխացավ
- Գլխապտույտ
- Թուլություն
- Ստամոքսի խանգարում
- Կրծքավանդակի ցավ
- Փսխում
- Շփոթություն
Երբեմն թունավորման հետևանքները նկարագրվում են որպես գրիպի ախտանիշներ: Չափից շատ ածխածնի օքսիդի ներշնչումը կարող է հանգեցնել ուշագնացության և մահվան:
Օգտագործումը
Ածխածնի օքսիդը բազմաթիվ կիրառումներ ունի արտադրության և բժշկական սարքերի համար:
Արտադրություն
Ածխածնի օքսիդը օգտագործվում է ջրածնի արտադրության մեջ, տարասեռ կատալիզատորների, մաքուր մետաղների, քացախաթթվի անհիդրիդ, մածուցիկ թթու, մեթիլֆորմատ և որպես վերականգնիչ դոմենային վառարաններում:
Այն օգտագործվում է քիմիական այլ նյութեր ստեղծելու համար, ներառյալ մեթանոլը, որն օգտագործվում է վառելանյութեր և լուծիչներ պատրաստելու համար, ինչպես նաև ֆոսգեն, քիմիական նյութ, որն օգտագործվում է արդյունաբերական թունաքիմիկատներ պատրաստելու համար: Այն նաև օգտագործվում է որոշ լազերներում, որոնք կտրում են ապակիները:
Բժշկական
Ածխածնի օքսիդը կարող է օգտագործվել ալյումինի քլորիդ ստեղծելու համար, որը մաշկի համար պատրաստուկների քիմիական նյութ է:
Գազը օգտագործվում է որպես շնչառական կարգավիճակի մարկեր սպիրոմետրիայի կամ թոքերի ֆունկցիայի թեստերում: Ածխածնի օքսիդը ներշնչվում է փոքր քանակությամբ, քանի որ այն ընդօրինակում է օրգանիզմում թթվածնի վարքը: Ածխածնի օքսիդի ելքը կարող է բժիշկներին ցույց տալ, թե մարդու թոքերը որքան լավ են տեղափոխում գազեր, ինչպիսիք են թթվածինը արյան մեջ:
Սննդի վերամշակում
Ածխածնի օքսիդը հաճախ օգտագործվում է փոքր քանակությամբ որպես սննդային հավելում, որպեսզի միսը կարմիր գույն տեսք ունենա: 2 Ածխածնի երկօքսիդի հավելումները հաստատված են Գյուղատնտեսության դաշնային նախարարության կողմից կարմիր մսի փաթեթավորման համար:
Միս արտադրողները հայտնում են, որ այն կայունացնում է կարմիր գույնը մինչև 20 օր, ինչը օգնում է կանխել սննդի թափոնները. սպառողները վախենում են ցանկացած մսից, որը շագանակագույն է դառնում՝ մտածելով, որ այն հոտել է։
Գյուղատնտեսություն
Գյուղատնտեսության մեջ կրծողների ոչնչացման համար օգտագործվում են տարբեր ֆումիգանտներ, այդ թվում՝ ածխածնի օքսիդը։ Ածխածնի երկօքսիդը սպանում է կրծողներին՝ նվազեցնելով նրանց բջիջներ ներթափանցող թթվածնի քանակը։
Ածխածնի մոնօքսիդի թունավորման կանխարգելում
ԱՄՆ-ում թունավորման երկրորդ հիմնական պատճառը համարվում է ածխածնի երկօքսիդով թունավերվելը։ Պետք է իմանալ ածխածնի մոնօքսիդի թունավորումը կանխելու մեթոդները: Որոշ գործողություններ, որոնք կարող եք ձեռնարկել.
- Տեղադրեք մարտկոցով աշխատող ածխածնի օքսիդի դետեկտոր ձեր տանը:
- Ձեր ջեռուցման համակարգը, ջրատաքացուցիչը և գազի, նավթի կամ ածուխի վրա աշխատող այլ սարքերը տարեկան տեխնիկական սպասարկման ենթարկեք ու ստուգեք:
- Երբեք մի օգտագործեք դյուրավառ քիմիական ջեռուցիչներ փակ տարածքում:
- Եթե գազային սառնարանից հոտ եք առնում, զանգահարեք վերանորոգման ծառայություն:
- Ամեն տարի ստուգեք և մաքրեք ծխնելույզը:
- Խնդրեք մեխանիկին ամեն տարի ստուգել ձեր մեքենայի կամ բեռնատարի արտանետման համակարգը արտահոսքի համար:
- Երբեք մի օգտագործեք գազօջախ կամ ջեռոց սենյակները տաքացնելու համար:
.gif)
