Բեմից մինչև ռազմաճակատ՝ Սոս Սարգսյանի նվիրվածությունը․ դերասանի տարեդարձն է

Հոկտեմբերի 24-ը հայ մեծանուն դերասան, թատրոնի և կինոյի գիգանտ համարվող Սոս Սարգսյանի ծննդյան օրն է։

Սոս Սարգսյանը մեծ ավանդ է թողել թե՛ իր ապրելու և ստեղծագործելու ընթացքում, թե՛ իր մահվանից հետո։

ArmLur.am-ը ներկայացնում է դերասանի կյանքից հետաքրքիր դեպքեր։

1960-ականներին, երբ նա դեռ երիտասարդ դերասան էր և խաղում էր Հրաչյա Ղափլանյանի ղեկավարած Երևանի դրամատիկական թատրոնում, մի քանի բարդ ու ծանր դերեր ստանձնեց: Այդ տարիներին Սոս Սարգսյանը նկարահանվում էր նաև հայկական ֆիլմերում, այդ թվում՝ «Մենք ենք, մեր սարերը» ֆիլմում, որտեղ նա մարմնավորում էր Իշխանի դերը։

Պատմում են, որ մի անգամ փորձի ընթացքում Սոս Սարգսյանն այնքան էր տարված իր դերով, որ ընկալել էր ոչ միայն իր կերպարի, այլև իր սեփական ճակատագրի ծանրությունը: Այդ օրերից մեկը կապված է մայր թատրոնում՝ Արթուր Միլլերի «Սալեմի վհուկները» բեմադրության հետ, որտեղ Սարգսյանը մարմնավորում էր շատ պահանջկոտ և հուզական դեր: Նա այնքան խորն էր մտել դերի մեջ, որ որոշ քննադատներ և գործընկերներ կարծում էին, որ դա դուրս էր եկել սովորական դերասանական աշխատանքի սահմաններից։ Արդյունքում, նա որոշեց որոշ ժամանակահատված դադար վերցնել և վերականգնել իր հոգեկան և ֆիզիկական հավասարակշռությունը:

Սարգսյանը հայտնի էր իր այն համոզմամբ, որ յուրաքանչյուր դերասան պետք է իր հոգին ներդնի դերում, բայց երբեմն դա կարող էր արտասովոր ծանրությունների պատճառ դառնալ։ Այս դեպը վկայությունն է Սոս Սարգսյանի այդ մտքին։

Արցախյան պատերազմի տարիներին, երբ շատերը մեկնում էին ռազմաճակատ, Սոս Սարգսյանը նույնպես որոշեց միանալ կամավորներին։ Չնայած իր տարիքին և ճանաչվածությանը՝ նա անձամբ որոշեց գնալ ռազմաճակատ, չնայած նրան, որ շատերը փորձեցին նրան հետ պահել՝ ասելով, որ նա պետք է մնա և շարունակի իր մշակութային գործունեությունը։ Սարգսյանը, սակայն, պնդել է, որ ամեն հայ իր տեղն ունի հայրենիքի պաշտպանության գործում, որ նույնիսկ որպես դերասան, նա պետք է մասնակցի պայքարին։

Այնտեղ Սոս Սարգսյանը չի մասնակցել ակտիվ մարտերին, այլ հիմնականում զբաղվում էր հոգեբանական աջակցությամբ՝ իր արվեստի միջոցով։ Նա այցելում էր մարտական դիրքեր, խոսում էր զինվորների հետ, կիսվում էր իր փորձով և փորձում էր բարձրացնել մարտիկների տրամադրությունը և ոգին։ Նրա ներկայությունը այդ ժամանակաշրջանում մեծ նշանակություն ունեցավ բազմաթիվ զինվորների համար, քանի որ նրանց կողքին գտնվելով՝ նա հոգեպես աջակցում էր նրանց՝ ստիպելով զգալ, որ իրենք միայնակ չեն և մշակույթի մարդիկ էլ իրենց կողքին են։

Մեկ այլ դեպք է, երբ 1992 թվականին Հայաստանը դժվարին օրեր էր ապրում՝ անկախության առաջին տարիներին, Սոս Սարգսյանը որոշեց, որ ժամանակն է ստեղծել մի թատրոն, որը կապրեր ազգային արժեքներով և կխոսեր հենց հայ ժողովրդի հոգսերի և պայքարի մասին։ Նա իր նախաձեռնությամբ հիմնեց Համազգային թատրոնը, որը պետք է դառնար նոր սերնդի դերասանների և թատերական արվեստի տուն։ Թատրոնի հիմնադրումը կարևոր նշանակություն ունեցավ, քանի որ այն ստեղծվեց մի ժամանակահատվածում, երբ երկիրը զուրկ էր տնտեսական և մշակութային կայունությունից, սակայն Սարգսյանը հավատում էր, որ մշակույթն անհրաժեշտ է պահպանել ու զարգացնել անգամ ամենադժվար պահերին։

Մի պատմություն կա, որ երբ թատրոնի շենքը դեռ կառուցման փուլում էր, Սարգսյանը երբեմն անձամբ մասնակցում էր շինարարական աշխատանքներին։ Նա կարող էր տեսնել, որ միջոցները սահմանափակ էին և շատերը չէին հավատում, որ այդ նախագիծը կարող է հաջողություն ունենալ, բայց նա անսասան էր իր որոշման մեջ։ Շենքի կառուցման ընթացքում նա նույնիսկ իր ընտանիքի որոշ անձնական միջոցներ ուղղեց թատրոնի զարգացմանը՝ միայն թե երազանքը իրականություն դառնա։

Արդյունքում, «Համազգային» թատրոնը դարձավ Հայաստանի մշակութային կենտրոններից մեկը և Սարգսյանի նպատակն իրականություն դարձավ։ Դա ցույց է տալիս ոչ միայն նրա որպես մեծ դերասանի տաղանդը, այլև նրա տեսլականն ու նվիրվածությունը հայկական մշակույթի զարգացմանը և պահպանմանը՝ անկախ այն դժվարություններից, որոնք կարող էին առաջանալ։

Աննա Սրապիոնյան