Ռուբեն Հայրապետյանի հարցազրույցը Nouvelles d’Armenie-ին (մաս I I)

Սեդա Մավյանը (ՍՄ) “Նուվել դ’Արմենի Մագազին” -ի թղթակիցն է Հայաստանում (“Նուվել դ’Արմենի Մագազինը” հայկական ամենամսյա ամսագիր է, որը լույս է տեսնում Փարիզում, ֆրանսերեն: Նա Ռուբեն Հայրապետյանին (ՌՀ) հանդիպել է Ավանում , 2012-ի օգոսոսի 11-ին, Ավանի Ֆուտբոլի ակադեմիայի հարևանությամբ գտնվող հանրային լողավազանի մոտ՝ “Հարսնաքար” հյուրանոց-ռեստորանի հետևում, որտեղ տեղի է ունեցել հունիսի 17-ի ողբերգությունը: Հարցազրույցը տևել է մոտ չորս ժամ, որի մեծ մասը ձայնագրվել է: Այս բացառիկ հարցազրույցի մի մասը ֆրանսիական թարգմանությամբ տպագրվել է “Նուվել դ’Արմենի Մագազին”-ի վերջին համարում (n՛188, սեպտեմբեր 2012):

Հաշվի առնելով այս հարցազրույցի բացառիկ բնույթը, “Նուվել դ’Արմենի”-ն որոշել է այն սղագրել հայերեն և ամբողջությամբ հրապարակել իր կայքում՝ հայախոս և, մասնավորապես, հայաստանցի ընթերցողի համար՝ հայկական լրատվամիջոցներին կատարյալ ազատություն ընձեռելով վերատպելու հարցազրույցի այս կամ այն հատվածը, որպեսզի այն հնարավորինս լայն արձագանք ստանա:

Բացի այդ, ՍՄ-ն հույս ունի, որ ընթերցողների արձագանքներն այս հրապարակմանը հնարավորություն կտան ամբողջացնելու կամ շտկումներ մտցնելու ՌՀ-ի՝ մեզ հայտնի կենսագրության մեջ: Նա նաև հույս ունի իր համեստ ներդրումն ունենալ Ավետյանի սպանության որոշ հանգամանքների լուսաբանման գործում:

ՌՀ- Ծիծաղելի է ասել, թե իբր ճնշում է եղել : Ինչպե՞ս կարող եք ճնշման մասին խոսել, երբ ես շատ բարձր գնով եմ գնել այդ ձեռնարկությունը : Դա առևտրական գործարք էր, որն ինձ հնարավորություն պիտի տար նոր եկամուտ ունենալու :

ՌՀ- Ի՞նչ պայմաններում :

ՌՀ- Ոչ, անկեղծ ասած, չգիտեմ : Ի՞նչ պայմանների մասին եք խոսում :

ՌՀ- Ինչպե՞ս թե : Նման բան չի եղել :

ՌՀ- Խաչատուր Սուքիասյանի հանդեպ հարկային տույժ էր կիրառվել :

ՌՀ- Եվ ինչպե՞ս :

ՌՀ- Քանի որ այդ ընկերությունն ինձ բաժին հասավ, ես ուսումնասիրեցի այդ հարցը և կարող եմ ձեզ ասել, որ ընկերությունը երբեք օրենքին համապատասխան չէր գործել : Եթե համեմատեք Սուքիասյանի և իմ օրոք վճարված հարկերի ծավալը, ինքներդ կհամոզվեք դրանում, այնինչ, ես առայժմ հասել եմ Սուքիասյանի օրոք գոյություն ունեցած վաճառքի ծավալի ընդամենը 60%-ին : Ես ձեզ նույնիսկ հրավիրում եմ “Բջնի” գործարան տեսանյութ դիտելու, որում երևում է, թե գործարանն ինչ վիճակում էր Սուքիասյանի օրոք, թե այսօր ինչ վիճակում է, և համեմատել : Կարող եք նաև աշխատողների հետ զրուցել :

ՌՀ- Բոլորին : Ծայրից ծայր : Եվ արդիականացրել եմ գործարանը՝ եվրոպական ամենաբարձր չափանիշներին համապատասխան :

ՌՀ- Ոչ : Չնայած արտադրական ամենաժամանակակից տեխնոլոգիաներ եմ ներդրել “Բջնին” օրինակելի գործարան դարձնելու համար, այնուամենայնիվ, ոչ միայն չեմ կրճատել աշխատողների քանակը, այլև ավելացրել եմ՝ հասցնելով 380-ի՝ 100 000 դրամ (200 եվրո) միջին աշխատավարձով : Իսկ Աշխատողների 99%-ը տեղացիներ են, այսինքն՝ չարենցավանցիներ:

ՌՀ- Դա սխալ էր, թյուրիմացություն էր, որի պատճառը հապճեպ, առանց նախնական քննարկման կայացված որոշումն էր : Ես որոշել էի, որ լոգոյի վրա գնդակ պիտի լինի : Բայց չէի հետաքրքրվել, թե գնդակը որտեղ են դնելու, վերևո՞ւմ, ներքևո՞ւմ, թե՞ հենց լոգոյի մեջտեղում :

ՌՀ- Ես լոգոն չեմ փոխել : Այն ժամանակ մարզաշապիկի վրա նկարված էր Ֆուտբոլի ազգային ֆեդերացիայի լոգոն, այնինչ, ըստ օրենքի, հավաքականը պիտի իր սեփական լոգոն ունենա : Այսինքն խնդիրը լոգոն փոխելը չէր, այլ՝ նոր լոգո ստեղծելը : Այդ հանգամանքներում է, որ մենք թույլ տվեցինք այդ սխալը, որի համար բոլորից ներողություն եմ խնդրում : Կարծում եմ, որ ֆուտբոլի ոլորտում դա իմ թույլ տված միակ սխալն է :

ՌՀ- Ուրեմն լսեք, մինչև հիմա լռում էի, բայց հիմա արդեն կխոսեմ : Իրոք, այն, ինչ ինձ է պատկանում, ես մենակ եմ կառավարում՝ դրա ենթադրած բոլոր ռիսկերով հանդերձ : Բայց ես ընդունում եմ այդ պատասխանատվությունը : Իսկ ինձ չպատկանող բաների վերաբերյալ միշտ կարծիք եմ հարցնում : Լոգոյի հարցում հենց այդպես եղավ : Ես դիմեցի Ազգային ժողովի այն ժամանակվա նախագահ Տիգրան Թորոսյանին, որ նրա կարծիքն իմանայի : Ես ուզում էի գնդակը դնել գոյություն ունեցող լոգոյի տակ, բայց նա ինձ խորհուրդ տվեց լոգոյի մեջտեղում դնել : Ու երբ դրա շուրջ բանավեճ սկսվեց, նա տղամարդկություն չունեցավ ասելու, թե իրականում ինչպես էր եղել դա : Այո, մինչև հիմա ոչինչ չեմ ասել, բայց իրականում այն ժամանակվա Ազգային ժողովի նախագահն է ինձ խորհուրդ տվել գնդակը լոգոյի մեջտեղում դնել : Ես սխալվել եմ և ընդունում եմ իմ սխալը : Ֆուտբոլի ազգային ֆեդերացիան իմ սեփականությունը չէ : Դա երկրին, ազգին է պատկանում : Նման ընդհանրական հարցերի վերաբերյալ ազգի, ժողովրդի, հասարակության կարծիքն ինձ համար շատ կարևոր է : Կրկնում եմ, լոգոյի հարցում ես դիմել էի Տիգրան Թորոսյանին՝ Ազգային ժողովի նախագահին :

ՌՀ- Ազգային ժողովն է օրենքներ ընդունում :

 

 

ՌՀ- Ազգային ժողովն է ընդունել զինանշանի մասին օրենքը : Դրա համար էլ զանգահարեցի Ազգային ժողովի նախագահին ու նրանից խորհուրդ հարցրեցի, թե արդյոք, ինչպես ռուսական լոգոյում է, իրավունք ունեմ գոյություն ունեցող լոգոյի տակ գնդակ դնելու : Նա ասաց, որ ինձ հետ կզանգի : Իրոք զանգեց և ասաց, որ կարող եմ մեջտեղում դնել:

ՌՀ- Կարող եմ հավաստել, որ չգիտեր : Այո, ասում եմ, ես համարում եմ, որ սխալ եմ թույլ տվել : Բայց դա ճակատագրական սխալ չէ, թե չէ պիտի գնանք բոլորով կախվենք Արարատից :

 

ՌՀ- Տեսեք, ես ազգային հավաքականի համար նոր ավտոբուս եմ գնել, իր մարզաշապիկի գույներով և այս ու այս հատկանիշներով : Ինձ բերեցին ավտոբուսը, ես ուսումնասիրեցի : Բայց մի բան կար, որը ցանկացա հանել, որովհետև ինձ դուր չէր գալիս :

 

Ա.Մ.-ն ինձ ասաց, որ իրավացի եմ, ֆեդերացիայի տնօրենը՝ ևս : Ուզում եմ ասել, որ մենք քննարկում ենք հարցերը : Ճիշտ է, իմ մականունը “Նեմեց” է, բայց ես ինձ Հիտլերի պես չեմ պահում : Ցանկացած հարց, որն իմ իրազեկության շրջանակից և մասնագիտական ոլորտից դուրս է, քննարկման է դրվում :

 

ՌՀ- Ես ձեզ հետ համաձայն չեմ : Դուք կոնկրետ իմ մասի՞ն եք խոսում :

ՌՀ- Իմ մասին խոսենք, եթե դեմ չեք :

ՌՀ- Իհարկե միասին էինք :

ՌՀ- Դուք մասնագիտությամբ լրագրող և պատմաբան եք, ճի՞շտ է : Ուրեմն թույլ տվեք ձեր հարցին հարցով պատասխանել : Իմ մասին շատ վատ բաներ են գրում : Դուք հավատո՞ւմ եք, որ ես թմրադեղի առևտրով եմ զբաղվում :

ՌՀ- Մի րոպե. ես կանանց ու զենքի առևտր ո՞վ եմ զբաղվում : Ես այդ մարդուն (ծ.լ., Նիկոլ Փաշինյանին) գրեցի, որ հերքում տպագրի, որովհետև այդ ամենը սուտ է : Նա հրաժարվեց՝ ասելով, թե այդ տեղեկությունն ընդամենը վերցրել է ուրիշ աղբյուրից :

ՌՀ- Ուրեմն թող այդ մարդուց հերքում պահանջեր : Ես չգիտեմ, թե այդ աղբյուրն ինչ էր գրել : Իրականում նման մարդ չկա, դա իրենց գործակալն է : Նման բան գոյություն չունի : Այդ հոդվածից մոտ երկու ամիս առաջ, այդ նույն թերթը տեղեկություն էր տպագրել, թե իբր ծեծել եմ ոստիկանապետին : Ես թերթին գրեցի, որ դա սուտ է, որ իրենք ինձ ուղղակի վարկաբեկում են, և պահանջեցի հերքում տպագրել : Նա հրաժարվեց : Ես էլ դատարան դիմեցի : Ես ձեզ ազնվորեն պատմում եմ այդ ամենը : Դուք ինքներդ դատեք : Ես թերթին դատի տվեցի՝ շատ մեծ՝ առավելագույն գումարը պահանջելով : Բայց դատարանում թերթի ներկայացուցիչն ինձ հաշտություն առաջարկեց : Ես ասացի, որ իմ հայցադիմումը հետ կվերցնեմ, եթե թերթն առաջին էջում երկու տող հերքում տպի : Նա համաձայնեց, և ես վերջ դրեցի դատական ընթացքին : Բայց ՀԺ-ն չկատարեց իր խոստումը և հերքում չտպագրեց : Ոչ միայն հերքում չտպագրեց, այլև շարունակեց նույն ոգով : Հիմա դուք տեղյակ եք երկու պատմություններին : Այդ մարդը (ծ.լ., Նիկոլ Փաշինյան) ինձ վրա հնարավոր ու անհնարին ինչ կեղտ ասես, լցնում է առավոտից մինչև երեկո : Ասացեք խնդրեմ, ես ի՞նչ պիտի անեմ :

 

ՌՀ- Ես դատական բոլոր փաստաթղթերն ունեմ, կարող եմ ձեզ ցույց տալ :

 

ՌՀ- Ես ձեզ հարց տամ. եթե մտածում եք, որ ես այդպես չպիտի վարվեի, ի՞նչ եք կարծում, ի՞նչ պիտի անեի :

ՌՀ- Նրանք կվճարեին այդ խորհրդանշական մեկ դրամն ու հաջորդ օրվանից կվերսկսեին նույն բանը :

 

ՌՀ- Իհարկե, այդ դատավարությունից հետո նրանք իմ մասին էլ ոչ մի սուտ չեն գրել, չհաշված վերջերս նորից սկսել են (ծ.լ. նկատի ունի “Հարսնաքարի”-ից հետո) :

 

ՌՀ- Երևանի մոտերքում գտնվող Խարբերդի մանկատանն եմ հանձնել : Ես գումարը կրկնապատկեցի, և դրանով կարողացան կաթսայատուն կառուցել : Թող Նիկոլ Փաշինյանից մի օգուտ լինի այս երկրին, ժողովրդին : Թույլ տվեք մի բան ավելացնել. ձեզ մոտ ուրիշ է, լրագրողները հարգում են մասնագիտական էթիկայի կանոնները :

 

 

ՌՀ- Ձեզ մոտ չեն հարձակվում մարդու անձնական կյանքի վրա և մարդուն անպատիժ չեն վիրավորում : Դուք չեք պատկերացնում, թե ինչ է կատարվում էստեղ : Միայն նրա համար, որ ես Լևոնի կողմից չեմ, իմ մասին ամեն տեսակ բամբասանքներ են տարածում : Ձեզ մի բան ասեմ. ես միշտ զզվել եմ ԼՏՊ-ից ու մյուսներից, որոնք գրում են իմ մասին : Անդրանիկ Քոչարյանի (ծ.լ., Պաշտպանության նախկին փոխնախարար, Մարտի մեկի փաստահավաք խմբի անդամ և մինչև վերջերս Կոնգրեսի վարչության անդամ) հանդեպ ընկերությունից դրդված՝ շատ հարցերում օգնել եմ նրանց : Օրինակ, երբ Նիկոլ Փաշինյանի թերթը փակել էին, ես մի տարի իրեն փող եմ տվել, որ թերթ պահի, չնայած երբեք չեմ ասել դա : Ինչ վերաբերում է Շողեր Մաթևոսյանին, ինչպե՞ս կբացատրեք այն, որ նա “Շոպար” (Chopard) ֆիրմայի ականջօղեր է վերցնում մի մարդուց ու հարձակվում է մեկ ուրիշի վրա՝ պատվերով, դա ազնի՞վ է : Այդ մարդիկ իմ թշնամին դարձան, երբ 2007-2008 թթ հրաժարվեցի աջակցել ԼՏՊ-ին ու ֆինանսավորել նրա ընտրարշավը՝ մի բան, որ ոչ մի դեպքում չէի անի : Նրանք փորձեցին վախեցնել ինձ, բայց ես վախեցողներից չեմ : Անկասկած դրա համար եմ ես “մեղավոր” ու “հանցագործ” : Եվ անկասկած դա է պատճառը, որ նրանք իրենց իրավունք են վերապահում իրենց էջերում ինձ վրա ամեն տեսակ կեղտ լցնելու : Իսկ հիմա անմեղ դիակ են գցում ինձ վրա, առանց իրենք իրենց հարցնելու՝ արդյոք դա արդարացի՞ է : Ես ոչ այդտեղ էի, ոչ էլ տեղյակ էի դրանից, ոչ մի բան : Ինչո՞ւ են անմեղ դիակը գցում ինձ վրա :

ՌՀ- Իհարկե ոչ : Այժմ ես վերանորոգում եմ տունս ու ընտանիքիս հետ այստեղ եմ ապրում :

 

ՌՀ- Ֆուտբոլի ակադեմիայում, հյուրանոցում … որովհետև տունս վերանորոգման մեջ է (ծ.լ. Ֆուտբոլի ակադեմիան հյուրանոց-ռեստորանից մի քանի տասնյակ մետրի վրա է) :

 

ՌՀ- Մի քանի մետր, տասը մետր, հարյուր հիսուն մետր : Ես էնտեղ չեմ եղել, ես տեղյակ չեմ եղել :

ՌՀ- Իհարկե, ինձ երկու անգամ հարցաքննել են :

 

ՌՀ- Ես վկա չեմ: Ինչպե՞ս կարող էի վկա լինել, եթե տեղում չեմ եղել :

ՌՀ- Չգիտեմ : Ես դատավոր չեմ : Դատավորը կարող է որոշել ինձ հրավիրել դատարան : Ես ի՞նչ իմանամ :

ՌՀ- Իհարկե պաշտոնական էր :

ՍՄ- Այսինքն ձեր հարցաքննությունների արձանագրությունները կցվե՞լ են դատական գործին :

ՌՀ- Այո, իհարկե :

ՌՀ- Ես թիկնապահ չունեմ : Նրանք իմ թիկնապահները չեն :

ՌՀ- Իհարկե ոչ :

ՌՀ- Ինչո՞ւ է անհնար :

ՌՀ- Դուք ո՞ւմ եք ճանաչում :

ՌՀ- Ես ընկերներ ունեմ, որոնք ուղեկցում են ինձ : Իմ աշխատողները միշտ ինձ հետ են :

ՌՀ- Ես ճիշտ եմ ասում :

ՌՀ- Այո, իմ մտերիմները, հարազատները, աշխատողները : Նրանք միշտ ինձ հետ են :

ՌՀ- Օրինակ, նա… (ծ.լ., ՌՀ-ն ցույց է տալիս մեր սեղանից քիչ հեռու նստած չորս տղամարդկանցից մեկին) ամսական 20 000-ից 30 000 դոլար է աշխատում : Ես նրան ինչքա՞ն փող պիտի տամ, որ նա որպես թիկնապահ աշխատի ինձ համար : Ինչքա՞ն :

ՌՀ- Իհարկե չունեմ : Ես աշխատողներ ունեմ կամ բարեկամներ, որոնք միշտ ինձ հետ են :

ՌՀ- Իհարկե : Ինձ չե՞ք հավատում : Սովորաբար ես չեմ խաբում, ճիշտն եմ ասում : Եվ ասում եմ՝ ոչ մի թիկնապահ չունեմ:

ՌՀ- Եթե օգնականս արտասահմանում ուղեկցում է ինձ, նա իմ թիկնապա՞հն է :

ՌՀ- Ցավդ տանեմ, սովորաբար ինձ երկու օգնական է ուղեկցում, մեկը՝ աղջիկ, մյուսը՝ տղա : Ընդամենը երկու հոգի :

ՌՀ- Ֆրանսիայում եղբայրը եղբորը չի այցելում առանց նախապես պայմանավորվելու, ճի՞շտ է, թե չէ : Այո, Ֆրանսիայում առանց զգուշացնելու չեն այցելում իրար : Բայց էստեղ ես կարող եմ ձեզ ինձ հետ տանել հորս ընկերների տուն, կնոջս էլ վերցնել ու գնալ նրանց տանը ճաշելու : Ճիշտ եք ասում, ձեզ մոտ նման բաներ չկան : Ես չեմ կարող ձեզ ապացուցել ասածս: Դուք եկել եք այնպիսի երկրից, որտեղ մարդիկ ուրիշ ապրելակերպ ունեն : Մեզ մոտ էլ ուրիշ է : Ես չեմ կարող մենակ նստել ու ճաշել, անկեղծ եմ ասում : Ես չեմ կարող ընդամենը կնոջս ու աղջկաս հետ սեղան նստել : Պիտի մեր կողքին ամենաքիչը հինգ-վեց հոգի լինի:

ՌՀ- Ես չեմ աշխատանքի ընդունում :

ՌՀ- Այս պահին, երբ ձեզ հետ խոսում եմ, իմ տարբեր հիմնարկներում մոտ հիսուն աշխատողի կարիք ունենք : Մենք հայտարարություն ենք տալիս, մարդիկ արձագանքում են, նրանց հրավիրում ենք հարցազրույցի և ընտրում ենք :

ՌՀ- Տնօրենը :

 

ՌՀ- Տնօրենը :

ՌՀ- Հրաչ Զոհրաբյանը :

ՌՀ- Հայրս :

ՌՀ- Նրան վաղուց էինք ճանաչում, նա վաղուց աշխատում էր այդ համակարգում… Կիևում … նորմալ անձնավորություն է:

ՌՀ- Չգիտեմ :

ՌՀ- Հնարավոր է :

ՌՀ- Պատկերացրեք՝ այո : Ես շատ կուզեի, որ մատուցողները կրթված լինեին : Սևանի “Հարսնաքար” հյուրանոցի համար ես վեց մատուցողի ուղարկեցի Իտալիա վերապատրաստման՝ իմ հաշվին, բայց նրանք փախան, հետ չեկան :

ՌՀ- Ոչ : Հայաստանում մատուցողների հարցը շատ լուրջ խնդիր է : Նրանք սովորաբար շատ հեռու են այդ ոլորտից : Դուք լավ չեք ճանաչում մեր իրականությունը : Այստեղ մատուցողները …

ՌՀ- Այո, ես պատրաստ եմ ամեն ինչի համար վճարել, բայց նրանք հրաժարվում են սովորել : Կարող եմ ասել, թե ինչու : Մատուցողն օրական հարյուր դոլար թեյավճար է ստանում և եթե մեկնի վերապատրաստման, կզրկվի այդ հարյուր դոլարից: Բայց ամեն դեպքում նրանք չեն ուզում սովորել, հասկացեք դա : Մատուցողներն իսկական փորձանք են :

ՌՀ- Մենեջերներս փայլուն են ու կրթված :

ՌՀ- Երեք : Երեքն էլ բարձրագույն կրթություն ունեն :

ՌՀ- Մենեջերներից ոչ մեկը կապ չունի այս գործի հետ :

ՌՀ- Տասնհինգ հոգի չի եղել :

ՌՀ- Սկզբում յոթ չի եղել, եղել է երեք հոգի, հետո դարձել է վեց :

ՌՀ- Սուտ է ասում :

ՌՀ- Սկզբում երեք հոգու են ձերբակալել, հետո մեկին բաց են թողել, հետո չորս հոգու ձերբակալել են:

ՌՀ- Դա սարսափելի, զզվելի, հրեշավոր բան է, որ արվել է հրեշների ձեռքով : Ինձ համար դա անհասկանալի է :

ՍՄ- Ամեն դեպքում ակնհայտ է, որ աշխատողների կառավարման շատ լուրջ խնդիր ունեք :

ՌՀ- Իհարկե, իհարկե : Ո՞վ է ասում, թե նման խնդիր չկա :

ՌՀ- Բայց ես մենեջերը չեմ, ես սեփականատերն եմ : Դուք ամեն ինչ շփոթում եք : Ինձ լսեք. հինգ օր առաջ Սևանի “Հարսնաքար” հյուրանոցի աշխատակիցներից մեկն իր աշխատանքը թողել էր, գնացել, նստել էր մոտորանավակ՝ այն մոտորանավակներից, որ փուչիկները քաշում են, ու ընկել էր, կողերը ջարդուփշուր էին եղել: Ե՞ս եմ մեղավոր դրա համար : Նա իր գործը թողել է, ինքն այդ ժամանակ ուրիշ գործով պիտի զբաղված լիներ : Ես էլ, Երևանում նստած, ի՞նչ անեի: Պատկերացրեք, այդ տղան մահանար, էլի կասեին, թե իմ մեղքո՞վ է :

 

Շարունակությունը կարդացեք մաս III-ում։