ՔԱՄԻ ՏԱՏԱՆՈՂՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԸ

“Մենք կարողացել ենք Հայաստանը դարձնել գործարարի համար անհամեմատ ավելի գրավիչ ու ներդրումների համար անհամեմատ ավելի հուսալի երկիր: Բայց դեռ շատ անելիքներ ունենք”,-2012թ. դեկտեմբերի 15-ին՝ ՀՀԿ համագումարի ժամանակ, նման հայտարարություն էր արել Սերժ Սարգսյանը:

ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայությունը հրապարակել է “ՀՀ սոցիալ-տնտեսական վիճակը 2013թ. հունվար-փետրվարին” վերնագրով զեկույցը, որը, մեղմ ասած, կասկածի տակ է դնում Ս. Սարգսյանի հայտարարությունները. վերջին տարիներին օտարերկրյա ներդրումները Հայաստանում նվազել են: Ըստ ԱՎԾ տվյալների` 2011թ. օտարերկրյա ներդրումների ծավալը կազմել է 906.3 մլն, իսկ 2012թ.` 656.7 մլն դոլար: Այսինքն` նախորդ տարվա ընթացքում օտարերկրյա ներդրումների ծավալները 2011թ. համեմատ նվազել են 27.5 տոկոսով:

Այլ կերպ ասած՝ պաշտոնական վիճակագրությունն ապացուցել է, որ Սերժ Սարգսյանը ստել է` հայտարարելով, թե իբր Հայաստանը դարձել է գործարարի համար գրավիչ եւ ներդրումների համար հուսալի երկիր: Համենայնդեպս, հազիվ թե ներդրումների համար հուսալի երկրում 27.5 տոկոսով նվազեին ուղղակի ներդրումների ծավալները: Ընդ որում, իրենց ներդրումների ծավալները կրճատել են այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են` ՌԴ-ն, ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան, Կիպրոսը եւ այլն: Ըստ ԱՎԾ տվյալների, եթե 2011թ. ՌԴ-ն Հայաստանում կատարել է 338.1 մլն դոլարի ներդրում, ապա 2012թ. այդ թիվը հասել է 88.2 մլն-ի: ԱՄՆ-ի կողմից ներդրումների ծավալները եւս զգալիորեն նվազել են. 2011թ. իրականացվել է 23.2 մլն, իսկ 2012թ.` 3.7 մլն դոլարի ներդրում: Կիպրոսի Հանրապետության ներդրումները եւս բավական նվազել են. 2011թ. կազմել են 16.3 մլն, 2012թ.` 5.2 մլն դոլար: Հարկ է նկատել, որ Հայաստանը գնալով իր ներդրումային գրավչությունը կորցնում է նաեւ իր ռազմավարական գործընկերոջ` Ռուսաստանի համար: Խոսքն այն երկրի մասին է, որը Հայաստանում բավական մեծ թվով սեփական ձեռնարկություններ ունի (հիշենք, օրինակ, “Գույք պարտքի դիմաց” հայտնի գործարքի շրջանակներում ՌԴ-ին փոխանցված գործարանները, որոնց նկատմամբ, փաստորեն, այդ երկիրն այլեւս հետաքրքրություն չի ցուցաբերում եւ գումարներ չի դնում): Ու հիմա այս երկիրն անգամ իրեն պատկանող ձեռնարկություններում ներդրումներ չի իրականացնում: 

Ըստ ԱՎԾ տվյալների` նախորդ տարի աճել են միայն Ֆրանսիայի, Արգենտինայի եւ Շվեյցարիայի կողմից արված ներդրումների ծավալները: Ֆրանսիան նախորդ տարի իրականացրել է 230.4 մլն դոլարի ներդրում 2011թ. 100 մլն-ի փոխարեն, Արգենտինան 8.7 մլն-ից ներդրումների ծավալը հասցրել է 51.3 մլն-ի, իսկ Շվեյցարիան` 7.9 մլն-ից 43.7 մլն դոլարի: Հատկանշական է, որ ներդրումներ հիմնականում իրականացվել են հեռահաղորդակցության, մետաղական հանքարդյունաբերության եւ անշարժ գույքի հետ կապված գործունեության ոլորտում:

Տնտեսագիտական խորը գիտելիքներ պետք չեն՝ հասկանալու համար Հայաստանում օտարերկրյա ներդրումների նվազման պատճառները: Սա հետեւանք է Հայաստանում տնտեսական ոլոտի, հարկային ու մաքսային դաշտերի անկայունության, ՀՀ իշխանությունների հանդեպ անվստահության եւ տարածաշրջանում տիրող քաղաքական անկայուն վիճակի: Հիշեցնենք` անցած հինգ տարիների ընթացքում գործարարության վրա անմիջական ազդեցություն ունեցող հիմնական օրենքները Տիգրան Սարգսյանի կառավարության առաջարկով 170 անգամ ենթարկվել են փոփոխությունների:

“Ժողովուրդ”օրաթերթը  տեղեկացրել էր, որ Կիպրոսում կատարվող իրադարձությունների պատճառով հայաստանյան բարձրաստիճան պաշտոնյաներից շատերը կանգնել են լուրջ խնդրի առաջ. նրանցից շատերն իրենց գումարները պահում են Կիպրոսի բանկերում, քանի որ այդ երկիրը գտնվում է օֆշորային գոտում, ուստի եւ հարկավոր չէ մատնանշել գումարների աղբյուրը: Եվ հիմա, երբ Կիպրոսի կառավարությունը քննարկում է բանկային ավանդները հարկելու հնարավորությունը, այդ անձինք մտահոգված են իրենց ունեցվածքով: Ավելին, հայաստանյան շատ բանկերում բաժնեմասեր ունեն հենց կիպրոսյան գործընկերները, եւ մտահոգիչ ապագա է սպասվում նաեւ հայաստանյան մի շարք բանկերի:

“Ժողովուրդ”-ի աղբյուրների փոխանցմամբ՝ նախորդ տարի ի հայտ են եկել “վերահաս վտանգի” նախանշանները, եւ իշխանությունները փորձել են կամաց-կամաց դուրս բերել իրենց ունեցվածքը: Տեսակետ կա, որ հենց դրա հետեւանքով են 2012թ. կտրուկ նվազել Հայաստանում Կիպրոսի կողմից իրականացրած ներդրումների ծավալները: Այնինչ նախորդ տարիներին՝ հատկապես 2009թ. սկսած, այդ ցուցանիշը տարեցտարի աճել է. 2009թ. Կիպրոսից Հայաստանում իրականացվող ներդրումների ծավալները կազմել են 6,9 մլն, 2010թ.՝ 11 մլն, 2011թ.` 16 մլն դոլար: Իսկ ահա 2012թ. այդ թիվը դարձել է 5.2 մլն դոլար: Ինչպես հայտնի է, բարձրաստիճան պաշտոնյաներն իրենց ընկերությունները գրանցում են օֆշորային գոտիներում, օրինակ` Կիպրոսում` խուսափելու համար բազմաթիվ խնդիրներից: Այնուհետեւ օտարերկրյա կազմակերպության անվան տակ Հայաստանում գործունեություն են ծավալում՝ այդպես փարատելով կասկածները, թե իրենք “կեղտոտ փողեր” ունեն: