ՀՀ ընտրական նոր օրենսգրքի քննարկումների ընթացքում ընդդիմության առաջադրած պահանջներից մեկն էլ վերաբերում էր նույնականացման քարտերով գրանցմանը, սակայն արդեն իսկ ակնհայտ է, որ իշխանությունը չի պատրաստվում այս խնդրին լուծում տալ` պատճառաբանելով, թե դրա համար մոտ 14 մլն դոլարի ֆինանսավորում է անհրաժեշտ:
«Ժողովուրդ»-ը երեկ այս առնչությամբ մի քանի հարց է ուղղել ՀՀ արդարադատության նախարար Արփինե Հովհաննիսյանին:
-Տիկի՛ն Հովհաննիսյան, ԱԺ-ում ՀՀ ընտրական օրենսգրքի քննարկումները ցույց տվեցին, որ մի շարք առանցքային խնդիրների շուրջ ընդդիմադիր ուժերը շարունակում են պահանջներ ներկայացնել, որոնք չնայած ԸՕ նախագծի հեղինակների կողմից դրական են գնահատվել, սակայն լուծում չեն ստացել: Ի՞նչն է պատճառը, որ կառավարությունը լիարժեք ընդառաջ չի գնում ընդդիմությանը եւ բարձրացված հարցերին լուծում չի տալիս:
-Նախ եւ առաջ լիարժեք ընդառաջ չգնալու մասին, կարծում եմ, այնքան էլ ճիշտ չէ խոսելը, որովհետեւ ընդդիմությունը կարող է ներկայացնել բազմաթիվ պահաջներ, որոնք, որպես կանոն, ներկայացվում են վերջնագրի լեզվով, այսինքն` կա՛մ ընդունում եք ամբողջը, կա՛մ համարում ենք, որ չեք ընդունել ոչ մի բան: Մինչդեռ ընտրական օրենսգրքում տեղ գտած բազմաթիվ առաջարկներ, իրականում, ընդդիմադիր ուժերի հետ քննարկման արդյունքում է եղել: Մասնավորապես, կուսակցություններին իրավունք է վերապահվել ունենալ ոչ թե մեկ, այլ երկու վստահված անձ, ցուցակներին ծանոթանալու համար ներդրվել է առավելագույնս մատչելի մեխանիզմ, անգամ հնարավորություն է ընձեռնվել լուսանկարելու համապատասխան տեղեկատվությունը: Այսինքն` կախված է այն հանգամանքից, թե իրականում ինչ հարցեր են բարձրացվում քաղաքական ուժերի կողմից, եւ այդ հարցերը ինչ խնդիրների լուծմանն են ուղղված:
-Արդեն իսկ ակնհայտ է, որ ընտրողների գրանցումը միայն նույնականացման քարտերով կազմակերպելը միանգամից երկու խնդիր կլուծի` ընտրական ցուցակները կմաքրվեն բացակա ընտրողներից, եւ կբացառվեն կրկնաքվեարկության դեպքերը: Սակայն կառավարությունը չի պատրաստվում այդ խնդրին լուծում տալ` պատճառաբանելով, թե դրա համար մոտ 14 մլն դոլարի ֆինանսավորում է անհրաժեշտ: Արդյո՞ք հանուն ազատ, արդար եւ թափանցիկ ընտրությունների չարժի պետբյուջեից անհրաժեշտ միջոցներ հատկացնել, առավել եւս, որ համակարգի ներդրումից հետո` հետագա տարիներին այլեւս նման ծախսերի անհրաժեշտություն չի առաջանա:
-Եթե նույն խնդրի լուծմանը կարելի է հասնել շատ ավելի արդյունավետ եղանակներով, ապա պետք է քննարկել այդ տարբերակները եւս, օրինակ` որպես մատների թանաքոտման այլընտրանք, որի ներդրման անհրաժեշտության մասին շարունակաբար պնդում էին ընդդիմադիր հատվածի ներկայացուցիչները, առաջարկվել է ոչ պակաս, եթե ոչ ավելի արդյունավետ մեխանիզմ, այն է` մատնահետքերի խաչաձեւ ստուգումը: Ինչը նշանակում է, որ ընտրության օրը ընտրողը ընտրատեղամասում թողնում է իր մատնահետքերը, եւ քվեարկության ավարտից հետո քվեարկությանը մասնակցած ընտրողների մատնահետքերը համապատասխան օրերի ընթացքում համադրվում են, ինչի արդյունքում պարզ է դառնում` կրկնաքվեարկություն եղել է, թե ոչ: Մինչդեռ միջազգային կառույցների զեկույցներից ակնհայտ է դառնում, որ մատների թանաքոտման մեխանիզմը կիրառած երկրներում առաջացել են մի շարք խնդիրներ: Դրա մասին է վկայում նաեւ վրացական փորձը, որը, ի դեպ, հաճախակի մատնանշվում է ընդդիմադիր քաղաքական գործիչների կողմից:
-Ըստ Ձեզ՝ հանրության համար վստահելի ընտրություն ունենալու թույլատրելի գնային սահմանը որքա՞ն է կազմում: Արդյո՞ք գնահատվել է, թե ՀՀ կառավարությունը որքան գումար է պատրաստ հատկացնել՝ ազատ, արդար եւ թափանցիկ ընտրություններ կազմակերպելու համար, թե խնդիրը թողնվել է դոնորների ցանկությանը, այսինքն՝ եթե ՀՀ-ին գումար տան, լավ, եթե` ոչ, ապա ինչպես միշտ:
-Ինչ վերաբերում է նույնականացման քարտերով քվեարկությանը, ապա կառավարությունը բազմիցս առիթներ ունեցել է նշելու, որ համաձայն է նույնականացման քարտերի ներդրմանը, բայց այլ հարց է ֆինանսավորման անհրաժեշտությունը: Այստեղ ոչ թե ներքին կամ վերին սահմանի պատրաստակամության մասին է խոսքը, այլ այդ ծախսերի արդյունավետության ու նպատակահարմարության: Այսինքն` կարեւոր է քննարկել, թե արդյոք այդ ծախսերը կարող են արդարացված համարվել, ու դրանց իրականացումը կնշանակի խնդրի լուծում, թե ոչ: Եթե նույնիսկ այս պահին կառավարությունը կամ որեւէ դոնոր կազմակերպություն տրամադրեր այդ գումարը նույնականացման քարտերի տպագրության համար, ապա այդ դեպքում շատ դժվար է պատկերացնել, թե արդյոք հնարավոր կլիներ զուտ տեխնիկապես ապահովել քարտերի տպագրումը: Այսօր ԸՕ-ում ներդրված լուծումները, ըստ էության, ապահովում են արդար ու թափանցիկ ընտրություն անցկացնելու մեխանիզմներ: Ինչ վերաբերում է ցուցակների մաքրմանը, ապա պետք է նշեմ, որ 4+4+4 ձեւաչափի քննարկման ժամանակ առաջարկվել էր, որ եթե ընդդիմությունը կբերի ու կներկայացնի ՀՀ-ից բացակայող քաղաքացիների տվյալները, ապա իշխանությունը պարտավորություն կստանձնի ցուցակում համապատասխան նշում կատարել այդ անձանց անվան դիմաց, ու էլեկտրոնային սարքում էլ հատուկ ազդանշան կներդրվի, որի միջոցով կզգուշացվի, որ տվյալ անձը ՀՀ-ում չէ, սակայն ներկայացել է քվեարկության:
-Ընտրական օրենսգրքի նախագծի ներկա տարբերակը որքանո՞վ է կանխում ընտրակաշառքների կիրառման հնարավորությունը, եւ ըստ Ձեզ՝ ընտրակաշառքների խնդիրն ինչպե՞ս կարելի է լուծել:
-ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված են կառուցակարգեր՝ ընտրակաշառքի համար պատասխանատվության ենթարկելու համար, սակայն, կարծում եմ, խնդիրը օրենսդրական հարթությունում չէ, այն, ըստ էության, ընտրողների հոգեբանության եւ ընտրակաշառք բաժանողների դաշտում է։ Պետք է ձեւավորել այնպիսի մտածողություն, որի դեպքում ուղղակի անթույլատրելի են համարվում նման երեւույթները։
ԱՐՓԻՆԵ ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ
.gif)
