Բանաստեղծ Խաչիկ Մանուկյանն այն կարծիքին է, որ գրականությունը սեր է, մեծ սեր: Ըստ նրա` եթե կարդում ես, եւ գրվածքը հոգիդ չի ջերմացնում, ուրեմն գրական դաշտում հայտնված հերթական «ջեբկիրին» ես հանդիպել: «Ժողովուրդ»-ը բանաստեղծի հետ զրուցել է վերջինիս ներկայացրած «ընդդիմադիր գրականության», այսօրվա նորարար ստեղծագործողների, պոեզիայի նվազ մասսայական լինելու եւ այլ թեմաների շուրջ:
-Պարո՛ն Մանուկյան, որոշ գրականագետների կարծիքով` Դուք ոչ միայն ժամանակին համընթաց, այլեւ դրան դեմ քայլելու հանդգնություն եք ունեցել: Եթե համաձայն եք այս կարծիքին, կասե՞ք` այդ հանգամանքը Ձեզ ո՞ր դեպքում է օգնել եւ ո՞ր դեպքում՝ վնասել:
-Չգիտեմ` երբ եմ ժամանակին դեմ եւ երբ համընթաց. ես իմ ժամանակն եմ տիրական դարձնում, որտեղ շրջանցված են նյութին ստրկացածները` իրենց պետքարանային գոյությամբ: Անհագությամբ չափվող պալատներում փողակույտի տակ հայտնված այսքան ընչաքաղցների ներկայությունը վտանգավոր է մեր փոքրիկ երկրի համար: Երբ ներսիդ անասունը, ոտքի կանգնելով, սպանում է քո միջի մարդուն, արդեն ամեն բան արժեզրկվում է: Դրա արդյունքը մեր այսօրվա գաղջ մթնոլորտն է: Օգնելու կամ խանգարելու խնդիր չեմ տեսնում. փորձում եմ իմ ժամանակը դատարկությամբ չլցնել:
-Ձեր պոեզիան քաղաքացիական դիրքորոշման տեսանկյունից կարելի է համարել «ընդդիմադիր գրականություն»: Առհասարակ, Դուք Ձեզ ընդդիմադիր կամ ըմբոստ համարո՞ւմ եք:
-Հեշտ չէ մարդկային իրական արժեքներին մշտապես դավանել մի ժամանակահատվածում, երբ շուրջդ պատեհապաշտների, քծնողների, աթոռամոլների, դիմակավորների պակաս չես տեսնում. սրանք հայ մշակույթից օտարված գոյություններ են, մեր մշակույթը նմանների համար հող չի նախապատրաստում, բայց այս փչված քծնանքակույտերն անընդհատ վերարտադրվում են: Եթե ըմբոստություն եք համարում այդ «կանոնավոր, տոհմիկ բոզի տղերքին» հակադրվելը, ուրեմն` այո:
-Լինելով դասական պոեզիայի հետեւորդ` ի՞նչ կարծիք ունեք այսօրվա նորարար ստեղծագործողների մասին:
-Գրականությունն իր բնույթով նորարարություն է` Հովհաննես Հովհաննիսյան, Թումանյան, Տերյան, Չարենց, Մահարի. նորարարներ են: Ձեր ակնարկածը աչառու գրականագետների հորինածն է` չկայացած գրողներին գրական դաշտում տեղ հատկացնելու համար: Գրականությունը սեր է, մեծ սեր…Եթե կարդում ես, եւ գրվածքը հոգիդ չի ջերմացնում, ուրեմն գրական դաշտում հայտնված հերթական ջեբկիրին ես հանդիպել, եւ այդ սուտ գրականագետ-բառաբանիստները ոչ մի կերպ չեն կարող դրան գրող դարձնել:
-Չե՞ք կարծում, որ պոեզիան այլեւս չունի այն մասսայականությունը, ինչ 30-40 տարի առաջ: Ըստ Ձեզ՝ ո՞րն է դրա պատճառը:
-Երեւի չափից ավելի փորձարարություններ արեցին ընթերցողի գլխին, եւ ժամանակն էլ իր անակնկալ հարվածներով մարդուն հոգեւոր տարածքներում սքանչանալու հնարավորություն չի թողնում: Պոեզիան կյանքն է՝ իրական, ապրեցնող կյանքը, նրա պակասելով՝ մահվան տարածքներն են ավելանում: Ուրախությամբ խոստովանեմ, որ ընթերցողի պակաս չեմ ունեցել: Որոշ գործեր անգամ քարերին եմ տեսել սեպագրված. «Բարձունքը մերն է, տղերքը չկան…»:
-Պարո՛ն Մանուկյան, եթե հաշվի առնենք, որ գրականությունը գրողին հաց չի տալիս, այդ դեպքում, ըստ Ձեզ, ի՞նչ է տալիս:
-Տարիներ առաջ էր, երբ «Սովետական գրականություն» գրական հանդեսում շարքս էր տպագրվել, Վահագն Դավթյանը կարդացել, հավանել էր եւ զրույցի հրավիրել: Ասաց` ջահել բանաստեղծ տեսնելիս՝ ոգեւորվում եմ, որովհետեւ բանաստեղծները շանթարգելներ են, եթե չլինեն, ազգը կայծակնահար կլինի ու կկործանվի:
Էս փոքր տարածքում գրողի պարգեւած ոգեղեն հսկա սահմանների պատճառով է, որ շունչներս չի կտրում: Ու որ արժեքներ արարող գրողն իր ստեղծածով հաց չի վաստակում, դա էս չփլախ պետության ամոթն է, ոչ թե նրա: Բացառի՛ր երեկվա եւ այսօրվա գրողի ներկայությունը, եւ երկիրդ միանգամից կորբանա:
-«Դեռ կարող են մանուշակներ հայտնվել խորշոմներում երերացող աշխարհի…», սրանք Ձեր տողերն են, որոնցում հույսի, լավատեսության նոտա կա, իսկ դա այնքա՜ն է այսօր պակասում մեր ժողովրդին…
-Ես հավատում եմ հայոց գրի զորությանը, ոգեղեն ուժին, որով էլ պայմանավորվում է մեր լինելիությունը: Միայն մշակութային վերածննդով կարող ենք հզոր երկիր ունենալ, եւ մեր հաղթական ընթացքն անկասելի կլինի:
Աննա Բաբաջանյան
Լուսանկարը` Գերման Ավագյանի:
.gif)
