Լավրովի երևանյան այցի դեմ բողոքի ցույցերը լիովին արտացոլում են Հայաստանի իշխանությունների դիրքորոշումը․ Մոդեստ Կոլերով

Հայ-ռուսական հարաբերություններում վերջին շրջանում նկատվող լարվածությունն ու Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի այցը Հայաստան՝ բողոքի ակցիաների և հրապարակային քննադատությունների ֆոնին, հերթական անգամ առաջ բերեցին հարցեր՝ երկու երկրների միջև փոխադարձ վստահության, ռազմավարական ուղղությունների և ապագա համագործակցության վերաբերյալ։

Այս համատեքստում ArmLur.am-ը զրուցել է ռուս քաղաքագետ, հետխորհրդային տարածքի խնդիրներով երկար տարիներ զբաղվող Մոդեստ Կոլերովի հետ։ Նա հանդես է գալիս հայտնի և հստակ ձևակերպված դիրքորոշումներով՝ կապված Հայաստանի, Ռուսաստանի և տարածաշրջանային գործընթացների հետ։

1․ Պարոն Կոլերով, ընդհանուր առմամբ ինչպես կգնահատեք Սերգեյ Լավրովի այցը Հայաստան՝ հայ-ռուսական հարաբերությունների սրման պայմաններում։ Սա ուշացած դիվանագիտությո՞ւն է, թե՞ փորձ՝ պահպանելու երկխոսությունը։

Դա քաղաքավարության դրսևորում է։ Երկխոսություն այլևս չկա և չի լինի։ Մենք բոլորս տեսանք, թե որքան անհարմար էր իրեն զգում Նիկոլ Փաշինյանը մայիսի 9-ին Կարմիր հրապարակում։ Անդունդը անխուսափելի է։

2․ Երևանում տեղի ունեցան բողոքի ակցիաներ՝ Լավրովի այցի դեմ։ Ձեր կարծիքով՝ որքանո՞վ են դրանք արտացոլում հասարակության տրամադրությունները, և ի՞նչ ձևով պետք է արձագանքի դրան Կրեմլը։

Լավրովի երևանյան այցի դեմ բողոքի ցույցերը լիովին արտացոլում են Հայաստանի իշխանությունների դիրքորոշումը։ Սա շատ լավ է։ Ռուսաստանը անխուսափելիորեն բոլոր եզրակացությունները կանի Հայաստանում նման իշխող կոնսենսուսի արդյունքում, նույնիսկ եթե ինչ-ինչ պատճառներով հիմա չի ցանկանում դրանք անել։

3․ Վերջին ամիսներին ՀՀ իշխանությունների կողմից հնչում են հայտարարություններ ՀԱՊԿ-ից, ԵԱՏՄ-ից հնարավոր դուրս գալու մասին։ Ձեր կարծիքով՝ որքանո՞վ լուրջ են այդ մտադրությունները։ Դրանք սակարկությու՞ն են, մարտավարական քա՞յլ, թե՞ գաղափարական բաժանում։

ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի դուրս գալը անխուսափելի է և արդեն գործնականում իրականացված փաստ։ Բայց Երևանը ցանկանում է պահպանել իր մասնակցությունը ԵԱՏՄ-ին՝ հիմնվելով զուտ նյութական նկատառումների վրա, սակայն պաշտոնական Ռուսաստանը վաղուց ուղղակիորեն ասել է, որ այս երկու հարցերը տարանջատելն անհնար է և հնարավոր չի լինի։

4․ Որոշ վերլուծաբաններ պնդում են, թե Ռուսաստանը «կորցնում է» Հայաստանին։ Համամի՞տ եք այդ թեզի հետ։ Ո՞վ է այդ իրավիճակի պատասխանատուն՝ Մոսկվան, Երևանը, թե՞ հավաքական Արևմուտքը։

Ռուսաստանը չի կարող «կորցնել» Հայաստանը, քանի որ այն երբեք «չի ունեցել» 1917 թվականից հետո։ Նույնիսկ ԽՍՀՄ կազմում։ Այս հարցում սակարկելու իմաստ չկա։ Հայաստանը վաղուց լքել է Ռուսաստանը և երբեք չի վերադառնա։ Նույնիսկ առանց Ռուսաստանի իրենց պետականությունը կորցնելու գնով։ Հետևաբար, Հայաստանի պետականության լիկվիդացման ռիսկի պատասխանատվությունը կրում է և կրելու է հենց ինքը՝ Հայաստանը։

5․ Ինչպե՞ս կբնութագրեք Փաշինյանի ներկայիս արտաքին քաղաքականությունը։ Դա ինքնիշխան վերաուղղո՞ւմ է, թե՞ դրսից կառավարվող նախագիծ։

Փաշինյանի՝ ԵՄ տեսքով Արևմուտքի հետ Հայաստանի առավելագույն ինտեգրման քաղաքականությունը Հայաստանի ժողովրդի ինքնիշխան ընտրությունն է։ Վատն այն է, որ Հայաստանի բնակիչների մեծ մասը երբեք գլոբուս չի տեսել կամ տեսել է վաղուց, ուստի չի կարող ցույց տալ, թե որտեղ է Հայաստանը սահմանակից ԵՄ-ին՝ Թուրքիայում, Վրաստանում, Իրանում, թե՞ Ադրբեջանում։

6․ Հնարավո՞ր եք համարում, որ Ռուսաստանը փոխի իր քաղաքականությունը Հայաստանի նկատմամբ, օրինակ՝ կրճատի տնտեսական կամ ռազմական համագործակցության մակարդակը։

Ռուսաստանի և Հայաստանի կապերի կրճատումը բնական և օրինական որոշում է։ Սակայն Ռուսաստանը դեռ ժամանակ չունի այս որոշումների համար։ Նրանք առաջ են։

7․ Ի՞նչ ռազմավարություն կառաջարկեիք Կրեմլին Հայաստանի նկատմամբ՝ երկխոսությո՞ւն, ճնշո՞ւմ, անտեսո՞ւմ, թե՞ պատժամիջոցներ։

Կրեմլը պետք է նվազագույնի հասցնի իր կապերը Հայաստանի հետ։

8․ Դուք երկար տարիներ զբաղվում եք պատմական և էթնո-քաղաքական հարցերով։ Ձեր կարծիքով՝ որքանո՞վ խորն է Հայաստանի հեռացումը Ռուսաստանից․ սա ժամանակավոր ճգնաժամ է, թե՞ քաղաքակրթական բաժանման սկիզբ։

Հայաստանի «ամուսնալուծությունը» Ռուսաստանից ընդմիշտ է։ Կներեք, բայց սա հավերժ է։

9․ Եթե Հայաստանը իսկապես դուրս գա ՀԱՊԿ-ից և ԵԱՏՄ-ից, ինչպե՞ս դա կազդի Ռուսաստանի հարավային սահմանների վրա և նրա քաղաքականության վրա Կովկասում։

ՀԱՊԿ-ից և ԵԱՏՄ-ից Հայաստանի դուրս գալը ոչ մի կերպ չի ազդի Ռուսաստանի դիրքորոշման վրա. մենք ընդհանուր սահման չունենք, Ռուսաստանի ռազմական բազաները վաղուց կրկնօրինակվել են Աբխազիայում և Հարավային Օսիայում, իսկ Շիրակի և Էրեբունու բազաները վաղուց կաթվածահար են եղել հայկական իշխանությունների կողմից։ Գնացքը մեկնել է։

Էմմա Միքայելյան