Եվրոպայի համար արժեքները չեն փոխվում. Լատվիայի վարչապետը` Ռիգայի գագաթաժողովի արդյունքների մասին (տեսանյութ)

«Ես շատ ուրախ եմ, որ Հայաստանը չվախեցավ համագործակցել ե՛ւ ԵՏՄ-ի հետ, ե՛ւ շարունակել փոխգործակցությունը Եվրամիության հետ: Դա լրացուցիչ առավելություն է` քաղաքական եւ հատկապես տնտեսական: Այս առումով ես միայն կարող եմ շնորհավորել Հայաստանին»,- «Ժողովուրդ» օրաթերթին տված բացառիկ հարցազրույցում ասաց Լատվիայի Հանրապետության վարչապետ Լայմդոտա Ստրաույուման:

-Տիկի՛ն վարչապետ, Ռիգայի գագաթնաժողովից առաջ տեսակետներ էին հնչում առ այն, որ Արեւելյան գործընկերության ծրագիրը, ըստ էության, ձախողվել է, եւ այս գագաթնաժողովը կրելու է առավելապես դեկլարատիվ բնույթ: Ինչպե՞ս եք գնահատում այսօր (երեկ, Ա. Ս) ավարտված գագաթնաժողովը եւ դրա արդյունքում ընդունված հռչակագիրը: Արդյո՞ք այն գործընկերության հետագա խորացման նոր` առարկայական նախադրյալներ ձեւավորեց:

-Նախեւառաջ ես ուզում եմ արտահայտել իմ մեծ ուրախությունը՝ կապված այն փաստի հետ, որ Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը այցելեց Ռիգա: Դա իրապես մեզ համար մեծ պատիվ է: Ինչ վերաբերում է գագաթնաժողովի արդյունքին, ապա 34 պետությունները կարողացան ընդհանուր հայտարարի գալ եւ ընդունել միասնական մի փաստաթուղթ` համատեղ հռչակագիր, որը սահմանում է նրանց ապագա առավել սերտ գործակցության սկզբունքները: Սա ոչ թե պարզապես մեկ քայլ առաջ էր, սա մեկ շատ մեծ քայլ առաջ էր: Իհարկե, սա միասնական պլատֆորմ է, բայց այստեղ հաշվի կառնվեն անդամներից յուրաքնաչյուրի անհատական շահերն ու մոտեցումները, քանի որ մեր վեց գործընկերները տարբեր են, եւ նրանցից յուրաքանչյուրն ունի իր առաջնահերթությունները:

-Ներկայումս ԵՄ-ն վերանայել է իր դիրքորոշումը Արեւելյան գործընկերության հարցում եւ որդեգրել է ԱլԳ անդամ յուրաքանչյուր երկրի հանդեպ անհատականացված մոտեցման քաղաքականություն: Ձեր գնահատմամբ` որքանո՞վ այն կարող է արդյունավետ լինել` հաշվի առնելով ԱլԳ անդամ որոշ երկրներում, մասնավորապես Ադրբեջանում, ԵՄ համար սկզբունքային հարցերում` մարդու իրավունքներ, ժողովրդավարության զարգացում եւ այլն, առկա բարդ իրավիճակը: Ինչպես իր խոսքում նշեց ԵԽ նախագահ Մարտին Շուլցը՝ մասնավորապես Ադրբեջանի եւ Բելառուսի անդամությունը ԱլԳ-ին սահմանափակում է ծրագրի ընթացքը, քանի որ այդ երկրների ներքին համակարգերը շատ հեռու են եվրոպական արժեհամակարգերից: Այս իմաստով որքանով է հեռանկարային համագործակցությունն այնպիսի պետությունների հետ, որտեղ եվրոպական արժեքները համակարգված ձեւով ոտնահարվում են:

-Եվրոպայի համար արժեքները երբեք չեն փոխվում. մարդու իրավունքները, ժողովրդավարությունը, սրանք են մեր հիմնասյուները, այստեղ քննարկման թեմա չի կարող լինել: Բայց, օրինակ, Բելառուսի հետ մենք մեր հարաբերություններն ավելի շատ կառուցում ենք տնտեսական համագործակցության խորացման ուղղությամբ: Այստեղ հարցը նաեւ այն է, թե ինչ է ուզում տվյալ երկիրը, օրինակ` Հայաստանը: Դա կարող է տարբերվել մյուսների, օրինակ՝ Վրաստանի ցանկություններից: Բայց, ինչպես նշեցի, Եվրոպայի համար կան արժեքներ, որոնք անփոփոխ են եւ առաջնային համագործակցության կառուցման համար: Եւ այս իմաստով ես վտանգ չեմ տեսնում անհատականացված մոտեցման մեջ: Ի վերջո, նման մասշտաբի համագործակցությունը՝ այսպիսի տարբերություններ ունեցող երկրների միավորմամբ, հեշտ բան չէ:

-Ինչպե՞ս եք գնահատում Ադրբեջանի վարքագիծը ԵՄ ԱլԳ ամփոփիչ հռչակագրի ընդունման ընթացքում: Բանն այնտեղ հասավ, որ Եվրոպայի խորհրդի նախագահ Դ. Տուսկը ստիպված եղավ 2 օրվա մեջ երկրորդ անգամ զանգահարել Իլհամ Ալիեւին` այս անգամ համոզելու համար, որ Ադրբեջանը ստորագրի հռչակագիրը: Եվ դա այն դեպքում, երբ հռչակագրում Ղարաբաղի հետ կապված չկար որեւէ բան, որն արդեն տարիներ ի վեր դրված չէ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ ընթացող բանակցությունների սեղանին: Փաստորեն, ստացվում է՝ ԵՄ ղեկավարությունը, ելնելով քաղաքական շահերից, կարեւորում է ԱլԳ-ում մի պետության ներկայությունը, որն իր վարած ներքին եւ արտաքին քաղաքականությամբ խախտում է նույն ԵՄ-ի ողջ արժեհամակարգը:

-Մենք գնահատում ենք մեր բոլոր գործընկերներին: Գիտեք, եվրամիությունը 28 երկրիր է, եւ յուրաքանչյուր խորհրդում մենք ունենում ենք երկարատեւ եւ բուռն քննարկումներ: Ու ես չեմ կարող ասել, որ բոլոր 28 երկրները միանման են մտածում, դա քննարկվում է, որը պետք է ընթանա, եւ պետք է գտնվեն փոխզիջումներ: Ու նաեւ Ձեր նշած հարցում, ես կարծում եմ՝ ավելի լավ է հասնել փոխզիջման, քան չհամագործակցել:

-Իսկ արդյո՞ք չի ստացվի այնպես, որ այդ փոխզիջումը ձեռք է բերվում եվրոպական հիմնարար արժեքների եւ սկզբունքների ստորադասման հաշվին:

-Ո՛չ, ո՛չ: Դա անհնար է: Եվրոպական արժեքները, անկախ ցանկացած քաղաքական շահից, չեն կարող քննարկման առարկա դառնալ:

-Ինչպես գիտեք` Հայաստանը հանդիսանում է ԵՏՄ անդամ, սակայն նաեւ հաստատակամ է շարունակել համագործակցությունը ԵՄ հետ: Ուստի ՀՀ-ն կարող է դառնալ կամուրջ ԵՏՄ-ի եւ ԵՄ-ի միջեւ: Ինչպիսի՞ հեռանկարներ եք տեսնում այս առումով:

-Տարբեր միությունների միջեւ համագործակցությունն անխուսափելի է եւ վաղ թե ուշ կայանալու է: Եւ ես շատ ուրախ եմ, որ Հայաստանը չվախեցավ համագործակցել ե՛ւ Եվրասիական տնտեսական միության հետ ե՛ւ շարունակել փոխգործակցությունը Եվրամիության հետ: Դա լրացուցիչ առավելություն է` քաղաքական եւ հատկապես տնտեսական: Ես կարծում եմ, որ նման բազմավեկտոր հարաբերությունները միայն հարստացնում են: Եւ այս առումով ես միայն կարող եմ շնորհավորել Հայաստանին, քանի որ նման ընթացքը շատ հեռանկարային է, եւ գուցե առաջիկայում կլինեն հենց այդպիսի` առավել սերտ հարաբերություններ:

-Անդրադառնանք հայ-լատվիական հարաբերություններին: Արդյո՞ք մեր երկու երկրների միջեւ փոխգործակցության ողջ ներուժն իրացվում է, եւ ի՞նչ պետք է անել` այն խորացնելու համար: Ժամանակը չէ՞, արդյոք, Հայաստանում բացել Լատվիայի դեսպանատուն, ինչպես եւ Ռիգայում ունենալ Հայաստանի դեսպանատուն:

-Իհարկե, դա շատ կարեւոր է, մենք ունենք շատ լավ հարաբերություններ, բայց դեսպանատունը ապագայի հարց է, որը պայմանավորված է ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ մի շարք այլ գործոններով: Իհարկե, չգիտեմ թե երբ, բայց ապագայում մենք կունենանք մեր դեսպանատունը Հայաստանում:

-Եվ վերջին հարցը. եթե տարիներ առաջ Հայաստանի առջեւ չդրվեր կամ-կամ-ի վերջնագիրը, եւ ԱլԳ մյուս անդամների հետ էլ հարաբերությունները կառուցվեին ներկայիս` տարբերակված սկզբունքով, ինչպիսի՞ իրավիճակ կլիներ այժմ:

-Ինձ դժվար է հիմա ասել: Բայց միանշանակ է, որ փոխզիջումը եւ փոխադարձ շահերը հաշվի առնելն ամենակարեւոր շարժիչ ուժն են:

Ա. Սահակյան

Թ. Թովմասյան

Առավել մանրամասն` տեսանյութում