ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅԱՆ ԱԽՏԱՆԻՇՆԵՐԸ ՄԵԶ ՄՈՏ ԷԼ ԵՆ ԱՌԿԱ

Արաբական աշխարհը շարունակում է ցնցվել մեկը մյուսին հաջորդող հեղափոխություններից` առաջացնելով համաշխարհային հանրության  անհանգստությունն ու զարմանքը: Տասնամյակներ շարունակ այս չափազանց մեծ տարածաշրջանը դիտվում էր միայն նավթի  եւ Իսրայելի հետ հարաբերությունների համատեքստում: Արեւմուտքը արաբ բռնապետերին ներում էր ամեն ինչ, միայն թե նրանց խելքներին  չփչեր  բարձրացնել նավթի գները կամ պատերազմ սկսել Իսրայելի դեմ:  Առավելագույն փոփոխությունը, որն անհրաժեշտ էր Արեւմուտքին,  թավշյա հեղափոխությունն էր  Սիրիայում, ինչը, սակայն,  հակառակի պես,  առայժմ տեղի չի ունենում: Նախագահ Բաշեր Ասադը, արագ հասկանալով, որ սոցիալական բունտի ալիքը շուտով կհեղեղի նաեւ Սիրիան, շտապեց հայտարարել  երկրում քաղաքական եւ տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնելու մտադրության մասին: Եւ այժմ այդ բարեփոխումների իրականացման արագությունից է կախված` կհասնի՞ հեղափոխական ալիքը Սիրիա, թե՞ ոչ: Թունիսից եւ Եգիպտոսից հետո հեղափոխությունների քամին հասել է Եմեն, Բահրեյն եւ Լիբանան: Եմենում իրադրությունը գնալով սրվում է: Վերջին շաբաթվա ընթացքում նախագահ Սալեխի կողմնակիցների եւ հակառակորդների բախումների արդյունքում  տուժել է մի քանի հարյուր մարդ: 32  տարի պաշտոնավարող Սալեխը, կարծես թե, առայժմ հաջողությամբ կիրառում է երկակի քաղաքականություն. մի կողմից խոստանում  է չմասնակցել հաջորդ  նախագահական ընտրություններին, մյուս կողմից հրահրում է սեփական կողմնակիցների բախումները վարչակազմի հակառակորդների հետ: Եմենը  տարածաշրջանի ամենաաղքատ երկիրն է, բացի այդ`  այստեղ առկա է Հարավային Եմենի անջատողական շարժման գործոնը: Նաեւ հետաքրքիր է, որ  ծավալվող իրադարձություններին դեռեւս իր մասնակցությունը չի բերում «Ալ-Ղայիդա» ահաբեկչական խմբավորումը, որ Աֆղանստանից հետո, թերեւս, հենց այս երկրում ունի   ամենածանրակշիռ ներկայությունը:    Բահրեյնում ժողովրդական հուզումները սկսվեցին փետրվարի 14-ից: Պարսից ծոցում գտնվող այս կղզու բնակիչներին, որոնք մեծամասնությամբ շիա մահմեդական են, այլեւս  անտանելի է սուննի թագավորի եւ էլիտայի իշխանությունը: 1971  թվականից, երբ Բահրեյնը ստացավ անկախություն, երկիրը թագավորում է Համադ էլ Խալիֆը: Համաշխարհային մակարդակով վարչապետության երկարատեւության ռեկորդը նույնպես պատկանում է Բահրեյնին: Թագավորի զարմիկ Խալիֆ  Էլ Խալիֆը ղեկավարում է այս երկրի կառավարությունը նույնպես 1971 թվականից: Ժամանակները, երբ Բահրեյնը համարվում էր հումքային հարուստ տնտեսություն ունեցող երկիր, արդեն անցյալում են: Նավթի պաշարները վերջանալու վրա են: Պետք է նշել, որ քաղաքական իրավիճակից դժգոհողներ կան նաեւ իշխանության մեջ: 40 հոգանոց ստորին խորհրդարանի  18 անդամները հրաժարվել են   աշխատել` ի նշան բողոքի` ցուցարարների վրա կրակելու համար: Արդեն հրաժարական են տվել  նաեւ 4 նախարարներ: Բահրեյնի վրա մեծ ազդեցություն ունի Սաուդյան Արաբիան, որի թագավորը խիստ անհանգստացած է արաբական աշխարհում տեղի ունեցող գործընթացների պատճառով: Նա անգամ փորձեց  լուրջ ճնշում կիրառել ԱՄՆ-ի հանդեպ, որպեսզի վերջինս ամեն գնով աջակցի Մուբարաքին: Կարծում ենք, որ Սաուդյան Արաբիան անպայման կխառնվի Բահրեյնում զարգացող իրադարձություններին` փորձելով պահպանել սուննի փոքրամասնության քաղաքական դիրքերը:Եւ, վերջապես, Լիբանանը, որտեղ 1969 թվականից իշխում է գնդապետ Մուամար Կադաֆին, որը  վերջին տարիներին   ընկերություն էր անում Պուտինի, Չավեսի, Լուկաշենկոյի եւ այլ մեծ ու փոքր բռնապետերի հետ: Միջազգային հանրությունը երկար տարիներ Լիբանանի նկատմամբ  կիրառում էր պատժամիջոցներ, որոնք,սակայն,  անցած  3 տարում բավական մեղմացել են:  Երկրում ծայր առած խռովություների արդյունքում  երկու օրվա ընթացքում արդեն զոհվել է  20 ցուցարար: Այնուամենայնիվ, փորձագետները կարծում են, որ 40 տարի  իշխող բռնապետին կհաջողվի ճնշել ժողովրդական  հուզումները: Առաջիկայում  նմանատիպ գործընթացներ սպասվում են Հորդանանում, Մարրոկոյում եւ Հյուսիսային Սուդանում: Մագրիբի երկրները եւ Մերձավոր Արեւելքը ցնցող իրադարձությունների պատճառների մեծամասնությունը առկա է նաեւ Հայաստանում` առաջին անհրաժեշտության ապրանքների  բարձր գներ, գործազրկության մեծ տոկոս: Չկա 30 տարի իշխող նախագահ, սակայն վերջին 13 տարիների իշխանությունը,  միեւնույն  է,  ուզուրպացված է, ու եթե ժողովուրդը ոտքի չկանգնի, ապա այս իշխանությունը կարող է հավերժ վերարտադրվել:ԱՐԻՍ ՎԱՂԱՐՇԱԿՅԱՆ