Ինչու ԱԺ նախագահը ընդգրկված չէ ԱԱԽ կազմում. մեկնաբանում է Արփինե Հովհաննիսյանը

Ինչպես հայտնի է՝ ՀՀ արդարադատության նախարարությունը մշակել է «Անվտանգության խորհրդի կազմավորման եւ գործունեության մասին» օրենքի նախագիծ: Այս մարմինը փոխարինելու է ներկայիս ազգային անվտանգության խորհրդին: Հիշեցնենք` այսօր ազգային անվտանգության խորհրդի անդամ են հանդիսանում նախագահը, վարչապետը, ԱԺ նախագահը, Սահմանադրական դատարանի նախագահը, փոխվարչապետը, ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղարը, պաշտպանության նախարարը, արտաքին գործերի նախարարը, նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը, գլխավոր դատախազը, ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենը, ոստիկանապետը, զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետը: ԱԱԽ-ն նախագահում է երկրի նախագահը:

Առաջիկայում ստեղծվելիք անվտանգության խորհուրդը պետական մարմին է, որը գլխավորում է վարչապետը: Ի տարբերություն գործող ԱԱԽ-ի, նոր խորհրդի կազմում չկան շատ էական պաշտոններ զբաղեցնողները՝ ԱԺ նախագահը, դատախազը: Անվտանգության խորհրդի անդամներն են` վարչապետը, առաջին փոխվարչապետը, փոխվարչապետները, անվտանգության խորհրդի քարտուղարը, պաշտպանության նախարարը, արտաքին գործերի նախարարը, ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենը, ոստիկանության պետը, զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետը: Նախորդ կազմի համեմատ բացակայում են նախագահը, Ազգային Ժողովի նախագահը եւ գլխավոր դատախազը: Եթե պաշտպանական ոլորտի քաղաքականության հարցերը քննարկելիս գլխավոր դատախազի ներկայությունը այդքան էլ կարեւոր չէ, ապա Ազգային Ժողովի նախագահի եւ նախագահի բացակայությունը տարօրինակ է:
Եվ սա տարօրինակ է այն դեպքում, որ Հայաստանն անցում է կատարելու խորհրդարանական կառավարման համակարգի եւ պետք է բարձրանա խորհրդարանի դերն ու նշանակությունը: Այս առնչությամբ «Ժողովուրդ» օրաթերթը զրուցեց ՀՀ ԱԺ փոխնախագահ Արփինե Հովհաննիսյանի հետ:

-Տիկի՛ն Հովհաննիսյան, ազգային անվտանգության խորհրդում փոփոխությունների համաձայն` Ազգային ժողովի նախագահն այլեւս ընդգրկված չի լինելու կազմում: Նույն հատուկ պետական պաշտպանության ենթակա անձանց անվտանգության ապահովման մասին օրինագծում չափազանց մեծ լիազորություններ են տրված վարչապետին, նախագահին, սակայն ԱԺ նախագահը կրկին հետին պլան է մղված: Որքանո՞վ են այդ փոփոխությունները նպատակահարմար խորհրդարանական կառավարման համակարգի անցման պարագայում:

-Ազգային ժողովի նախագահը ՀՀ Սահմանադրությամբ ըստ էության որեւէ լիազորություն չունի անվտանգության եւ պաշտպանության բնագավառներում։ Իսկ ԱԽ-ն ինստիտուցիոնալ տեսանկյունից ուղղված է հենց այդ գործառույթների իրականացմանը, եւ եթե նախկին Սահմանադրությամբ ԱԺ նախագահը փոխարինում էր ՀՀ նախագահին որպես երկրի երկրորդ դեմք, եւ ըստ էության այդ տեսանկյունից կարելի էր մեկնաբանել ԱԱԽ-ում իր լինելը, ապա նոր Սահմանադրությամբ ԱԺ նախագահը վարչապետին փոխարինելու իրավազորություն չունի: Նույն կերպ՝ հատուկ պետական պաշտպանության ենթակա անձանց անվտանգության ապահովման ոլորտում վարչապետին, նախագահին լայն լիազորությունների վերապահումը բխում է վերջիններիս սահմանադրական լիազորություններից:

-Սակայն ընդգծենք, որ ԱԺ նախագահը դառնում է արդեն երրորդ դեմքը՝ նախկին երկրորդի փոխարեն։ Մինչդեռ խորհրդարանական կառավարումը ենթադրում էր նախ եւ առաջ խորհրդարանի ու դրա ղեկավարի դերի մեծացում եւ կարեւորում։ Սա խնդիր չե՞ք համարում:

-Օրենսդիր եւ գործադիր իշխանության ղեկավարների դերակատարումն արդեն իսկ նախանշված է վերջիններիս սահմանադրաիրավական կարգավիճակով: Համեմատության համար նաեւ նշեմ, որ խորհրդարանական կառավարման ձեւ ունեցող բազմաթիվ երկրներում անվտանգության խորհուրդը հանդես է գալիս որպես գործադիր իշխանության մարմին, ղեկավարվում է վարչապետի կողմից եւ դրանց կազմում օրենսդիր իշխանության ղեկավարը ընդգրված չէ (օրինակ՝ Մեծ Բրիտանիա, Շվեդիա, Իսրայել եւ այլն): Դեռ ավելին` ազգային անվտանգության խորհրդի նոր կազմում ընդգրկված են բացառապես գործադիր իշխանության ներկայացուցիչները` վարչապետի գլխավորությամբ:

Եվ որպես գործադիր իշխանության մարմին, որը պատասխանատու է անվտանգության ոլորտում պետական քաղաքականության իրականացման համար, այս մարմնի կազմում այլեւս ընդգրկված չեն իշխանության այլ թեւերի ներկայացուցիչներ, ինչպես նախկին օրենսդրական կարգավորման պարագայում էր: Խոսքը վերաբերում է ՀՀ գլխավոր դատախազին, ՀՀ սահմանադրական դատարանի նախագահին, ինչպես նաեւ Ազգային Ժողովի նախագահը: Այսինքն` կա որդեգրված միասնական մոտեցում: Ուստի այս պարագայում խորհրդարանի ղեկավարին այդ մարմնի կազմում ընդգրկելը դժվար թե կարող էր դիտարկվել որպես խորհրդարանի ու ղեկավարի դերի կարեւորում: Բացի այդ` ինքնին անվտանգության խորհրդի՝ որպես գործադիր իշխանության մարմնի գործունեությունը, խորհրդարանական վերահսկողության առարկա է:

զրուցեց Նաիրա Հովհաննիսյանը