ԵՐՎԱՆԴ ՔՈՉԱՐԻ ՈՒ ՆՐԱ ԱՐՎԵՍՏԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ

Յուրաքանչյուր երկիր հայտնի է իր պատմական, մշակութային արժեքներով, որոնց թվում են նաեւ ճարտարապետական շինությունները, շենքերը, քանդակագործությունը։

Օրինակ՝ Փարիզը հայտնի է իր Էյֆելյան աշտարակով, Իտալիան՝ Պիզայի աշտարակով, Սանկտ Պետերբուրգը՝ իր «Էրմիտաժով» եւ այլն։

Հայաստանը շատ հուշարձաններով, քանդակագործության եզակի նմուշներով, հին եւ նոր փողոցներով եւ ընդհանրապես հյուրընկալ մթնոլորտով է հայտնի, սակայն հարկ է առանձնացնել ամենահայտնի կոթողներից մեկը՝ Սասունցի Դավթի արձանը։

Քանդակի հեղինակը նշանավոր, հայ մեծանուն նկարիչ-քանդակագործ Երվանդ Քոչարն է։

Շուրջ երեք օր է, ինչ Երվանդ Քոչարի անվան թանգարանի շուրջ սկանդալային պատմություններ են պտտվում։ Բանն այն է, որ նոյեմբերի 19-ին՝ վաղ առավոտյան, տարածվեց տեղեկություն, ըստ որի՝ Երվանդ Քոչարի անվան թանգարանից անհետացել են նկարչի 7 ստեղծագործությունները՝ մոտ 500.000 դոլար արժողության։ Այս ամենն այնպիսի աժիոտաժ առաջացրեց, որ Երվանդ Քոչարի թանգարանը հերքեց տեղեկատվությունը՝ հայտարարելով, որ տարածվող լուրերը ապատեղեկատվություն են եւ թանգարանն իր բնականոն աշխատանքն է կատարում։

Չնայած այս ամենին՝ երեկ էլ տեղի է ունեցել մամուլի ասուլիս, որի ժամանակ Երվանդ Քոչարի որդին՝ Ռուբեն Քոչարը ասել է, որ կասկածներ ունի Քոչարի թանգարանում  ցուցադրված գործերի օրիգինալ լինելու վերաբերյալ եւ պետությունից խնդրել է փորձաքննություն։

Այսպիսով՝ քանդակագործ-նկարչի շուրջ առաջացած հետաքրքրությունը ավելի է մեծացել հատկապես այս երկու օրերի ընթացքում։

«Ժողովուրդ» օրաթերթը այս համատեքստում ներկայացնում է Քոչարի կյանքից հետաքրքիր դեպքեր, պատմություններ։

Երվանդ Քոչարն ու մեծն վարդապետ Կոմիտասը մտերիմներ են եղել։ Նրանց միջեւ կապվածությունն առանձնանում էր ոչ միայն համատեղ հետաքրքրություններով, այլեւ իրար հանդեպ ունեցած ունեցած հարգանքի, եւ միմյանց ճանաչմանը նպաստելու հետ։

Երվանդ Քոչարը շատ երիտասարդ տարիքում ճանաչեց Կոմիտասին, երբ նա դեռ գտնվում էր արվեստի եւ մշակույթի ուսումնական ճանապարհի սկզբում։ Քոչարի համար Կոմիտասը դարձել էր այն մարդը, ով չնայած ծայրահեղ դժվարություններին ու ճնշումներին՝ կարողանում էր պահել հայկական մշակույթի ու երաժշտության արժանապատվությունը՝ միեւնույն ժամանակ բացահայտելով հայ ժողովրդի հոգին։

Կոմիտասի երաժշտությունը եւ ժողովրդական ստեղծագործությունները, մշակումները, որոնք հաճախ արտահայտում էին հայ ժողովրդի ցավը, սպասումները եւ արծարծումները, մեծապես ազդել են Քոչարի արվեստի վրա։ Քոչարը, լինելով նկարչական արվեստի եւ քանդակագործության մեջ ճանաչված անձ, միշտ ընդգծել է, որ Կոմիտասի արվեստը շատ մոտ է եղել իր պատկերացումներին՝ ուներ նույն ազգային խորությունը, նույն հոգեւոր ձգտումը։

Քոչարը հաճախ խոսում էր այն մասին, թե ինչպես Կոմիտասի երաժշտությունը կամ հարցը դարձավ այն տարրը, որ շոշափեց նրա արվեստի խորքային ու ազգային բնույթը։ Կոմիտասի երաժշտական ստեղծագործությունները ուղեկցում էին Քոչարին ինչպես ստեղծագործական ուղու, այնպես էլ իր համար՝ որպես արվեստագետի՝ հայկական ինքնագիտակցության  ձեւավորման գործընթացում։ Քոչարը, իսկապես, միշտ երախտապարտ էր Կոմիտասի ազդեցությանը, որը նրա մոտեցումներին ու արվեստին մի մեծ հիմնարար կողմ տվեց՝ հայրենասիրությունը, ազգային մշակույթի պահպանման եւ գեղեցկության սկզբունքները։

Ասում են, որ Քոչարը շատ լավ պատկերացնում էր Կոմիտասի ստեղծագործական պայքարը, որի մեջ նա որպես երաժիշտ ու ազգային մշակույթի պահապան հանդես էր գալիս։ Բացի այդ, Քոչարը հավանաբար հավատում էր, որ երաժշտության եւ նկարչության միջեւ կարող է լինել մեկ խորքային կապ՝ հայկական հոգեւոր արժեքների արտահայտման ու վերականգնման համար։

Նրանց ընկերությունը նաեւ որոշակի դրսեւորումներ ունեցավ մշակութային միջոցառումներում ու համերգներում, երբ Քոչարը հանդես էր գալիս որպես քանդակագործական, նկարչական արվեստի ներկայացուցիչ, իսկ Կոմիտասը՝ որպես երաժշտության հայ ժողովրդի ոգու արտահայտիչ։

Քոչարն իր քանդակագործական եւ գեղանկարչական աշխատանքներում շատ հաճախ հիշատակել է Կոմիտասին՝ օգտագործելով նրա երաժշտության հիման վրա ձեւավորված պատկերներ եւ խորհրդանշաններ։ Օրինակ՝ Քոչարի ստեղծագործություններից մեկում՝ «Կոմիտաս» քանդակում, նկարագրված է Կոմիտասի կերպարը որպես ազգային մշակույթի մեծագույն պահապան։ Քոչարն այս քանդակում ներկայացրել է Կոմիտասին այնպիսին, ինչպիսին նա եղել է՝ հոգեպես պայծառ եւ անձնական ազատության մեջ՝  ժողովրդի ցավը եւ պայքարը ամփոփած։

ԱՆՆԱ ՍՐԱՊԻՈՆՅԱՆ

ԻՆՉ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԻ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ

Ավստրիայի մայրաքաղաք Վիեննայում մեկնարկել է Շպիտելբերգի Սուրբ ծննդյան տոնավաճառը, որին առանձին տաղավարով մասնակցում է նաեւ Հայաստանի Հանրապետությունը:

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությունը ծրագիրն իրականացնում է Երեւանի քաղաքապետարան հետ՝ ՀՀ ԱԳՆ աջակցությամբ, Մշակույթի զարգացման հիմնադրամի եւ «Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարան» ՊՈԱԿ-ի հետ համագործակցությամբ:

Ծրագիրը նպատակ ունի խթանել Հայաստանի մշակութային ժառանգության միջազգային հանրահռչակումն եւ երկրի ճանաչելիության բարձրացումը:

Հայաստանի տաղավարում ներկայացված են 40 վարպետների ձեռագործ աշխատանքներ. մասնավորապես՝ ցուցադրվում են կարպետագործործության, խեցեգործության, տիկնիկագործության տարբեր նմուշներ եւ հուշանվերներ, որոնք ամբողջացնում են հայկական ձեռագործ արվեստի լավագույն ավանդույթները: Սուրբ ծննդյան տոնավաճառի շրջանակում Հայաստանի տաղավարում այցելուների համար կիրականացվեն նաեւ վարպետաց դասեր՝ նվիրված հայկական ժողովրդական արհեստագործության մեջ կիրառվող տեխնիկային եւ առանձնահատկություններին:

Վիեննայում Շպիտելբերգի Սուրբ ծննդյան տոնավաճառը կշարունակվի մինչեւ դեկտեմբերի 23-ը:

Շպիտելբերգի տոնավաճառը Վիեննայի ամենահայտնի Սուրբ ծննդյան տոնավաճառներից է, որն ամեն տարի գրավում է հազարավոր այցելուների ուշադրությունը։ Այն իրականացվում է 1970-ական թվականներից սկսած՝ Վիեննայի Շպիտելբերգ պատմական թաղամասի Շպիտելբերգգասե, Գուտենբերգգասե եւ Շրանկգասե հետիոտնային փողոցներում:

Նշենք նաեւ, որ 2023 թ. Հայաստանն առանձին տաղավարով մասնակցել է Ստրասբուրգի Սուրբ ծննդյան տոնավաճառին: