Լյուքսեմբուրգյան այգու Մարիա Մեդիչիի շատրվանը համարվում է Փարիզի ամենառոմանտիկ վայրերից մեկը: Շատրվանի կենտրոնական կերպարները երիտասարդ սիրեկաններ Աքիդն ու Գալատեան են:
Ըստ լեգենդի ցիկլոպ Պոլիֆեմը սիրահարված է եղել հիասքանչ Գալատեային, բայց վերջինս մերժել է նրան, քանի որ սիրում էր ոչ պակաս հրաշագեղ Աքիդին: Այնժամ, կատաղած Պոլիֆեմը Աքիդի վրա ժայռաբեկոր գցեց, բայց Գալատեան հասցրեց իր սիրելիին թափանցիկ գետակի վերածել:
Շատրվանը պատկերում է սիրահարներին` սարսափելի դիպվածի պահին, երբ նրանց գլխավերևում կանգնած է ահասարսուռ Պոլիֆեմը, իսկ նրանք դեռ չեն նկատել Պոլիֆեմին և չեն զգում մոտալուտ վտանգը:
«Ամուրն ու Փսիխեան» Անտոնիո Կանովայի 18-րդ դարի ամենահայտնի քանդակներից է: Կանովան ոգևշնչվել էր Ապուլեի «Ոսկե իշուկում» գովերգվող սիրո պրեմով: Տարաբախտ սիրահարներին հետապնդում էր ամենահրաշագեղ աստվածուհու նախանձը:
Ըստ լեգենդի Վեներան հրամայեց Փսիխեային իջնել ստորգետնյա թագավորություն, գեղեցկության սրվակի հետևից, արգելելով նրան նայել դրա մեջ: Ամուրի սիրուհին խախտեց արգելանքը, բացեց սրվակի փականը և վարակվեց կախարդական քնով: Ամուրի համբույրը կյանք նվիրեց Փսիխեային:
Հենց այդ պահն է քանդակագործն անմահացրել մարմարի միջոցով: Ամուրը հենց նոր է իջել երկնքից և կանգնել հողի վրա: Թևերը կարծես պահում են աստծուն երկնքում, իսկ Փսիխեան, դեռ փոքր-ինչ քնատ, ձգվում է դեպի սիրելին: Կանովան այս քանդակով երկու շեդեվր է ստեղծել: Քանդակի առաջին օրինակը պահվում է Լուվրում, իսկ փոփոխությունների ենթարկված երկրորդ օրինակը` Էրմիտաժում:
Պակաս հիասքանչ չէ Կանովայի գործերից «Վեներան և Ադոնիսը» քանդակը: Աստվածուհին սիրահարվում է հրաշագեղ որսորդին, իսկ Վեներայի սիրեկան աստված Մարսը, կերպարանափոխվում է վայրի գազանի ու սպանում որսորդ Ադոնիսին: Վեներայի կորստի վիշտը ոչ ոք չի կարողանում մեղմել,և երկար վեճերից հետո որոշվում է, որ տարվա կեսը Ադոնիսը կանցկացնի մեռյալների թագավորությունում, իսկ տարվա կեսը` Վեներայի հետ:
Իտալացի քանդակագործ Ցինցինատուս Բառոցիի «Ամուրն ու Փսիխեան» քանդակն արտացոլում է վերոնշյալ լեգենդի մյուս մասը` գեղեցկուհի Փսիեխան, ով չէր կարողանում իր համար ամուսին գտնել մահկանացուների մեջ, անտեսանելի ու գաղտնիության քողով պատված արարածի կինն է դառնում: Առաջին անգամ նա կարողացավ տեսնել իր ամուսնուն քնած ժամանակ, երբ Փսիխեայի քույրերը համոզեցին վերջինիս մոմերի լույսի տակ զննել սեփական ամուսնուն: Բառոցիի քանդակում այն պահն է արտացոլվում, երբ Փսիխեան հիանում է իր ամուսնու գեղեցկությամբ:
«Պրոզերպինայի առևանգումը Պլուտոնի կողմից» մարմարե քանդակի վրա Ջովանի Լորենցո Բեռնինին սկսեց աշխատել 1961 թվականին, երբ նա դեռ 23 տարեկան էր: Մարմարի միջոցով նա անշարժացրեց այն պահը, երբ ստորգետնյա թագավորության աստվածն ընդամենը մի քանի րոպեով բարձրանում է հողի վրա, որպեսզի առևանգի Ցերերայի դեռատի դստերը: Քանդակը լի է զգայականությամբ:
«Ես հաղթեցի մարմարին և այն ճկուն դարձրի, և այդպիսով կարողացա քանդակագործությունն ու նկարչությունը միավորել մեկի մեջ»,- այս արձանի մասին գրում է Բեռնինին:
Օգյուստ Ռոդենի հայտնի «Համբույր» քանդակն ի սկզբանե կրում էր 13-րդ դարի իտալական ազնվական ծագմամբ հայտնի տիկնոջ` «Փրանչեսկա դի Րիմինիի» անունը, ով անմահացվել է նաև Դանտեի «Աստվածային կատակերգության» մեջ: Այս տիկինը սիրահարվում է սեփական ամուսնու կրտսեր եղբորը, Ջովաննի Մալատեստա Պաոլոյին: Երբ նրանք կարդում էին Լանսելոտի և Գվինեվերայի պատմությունը, նրանց միասին տեսնում և ապա սպանում է նրա ամուսինը: Քանդակում երևում է, թե ինչպես է Պաոլոն ձեռքին պահում գիրքը: Բայց սիրեկանները շուրթերով չին դիպում միմյանց, դրանով կարծես մատնանշելով, որ մահացել են առանց մեղք գործելու:
Օգյուստ Ռոդենի զգայական և դրամատիկ այս քանդակը Ռոդենի և իր երիտասարդ աշակերտուհի Կամիլլա Կլյուդելի անձնական հարաբերությունների մարմարյա արտացոլանքն է: Ռոդենն ու Կամիլլան ծանոթացել են 1883 թվականին, երբ Ռոդենը քանդակագործություն էր դասավանդում Կամիլլային և նրա ընկերներին: Մոտավորապես մեկ տարի հետո Կամիլլան սկսեց աշխատել Ռոդենի արվեստանոցում և դարձավ նրա որգեշնչման աղբյուրը, մոդելը, աշակերտուհին ու սիրուհին: Վարպետն իր աշխատանքի կեսը տվեց աշակերտուհուն, այնպես որ ստացվում է այս քանդակը երկուսի աշխատանքի արդյունքն է: Քանդակում Ռոդենի դեմքը չի փայլում երջանկությունից: Տղամարդը կնոջ առաջ ծնկի է եկել` չհամարձակվելով նայել նրա աչքերի մեջ: Դեռ վայրկյան առաջ նա գրկում էր նրան, իսկ այժ հեռացնում է ձեռքներն ու հայացքը լի է վշտով: Նրանց աչքերը փակ են` նրանք ապագան չեն տեսնում:
Այս քանդակը Միլանի գերեզմանոցներից մեկում է տեղադրված: Միլանում բնակիչները նախապես գերեզմանի համար տարածքներ էին գնում, և ճարտարապետներին ու քնդակագործերին պատվիրում էին գերզմանաքարեր ու հուշաքարեր ըստ իրենց նախասիրությունների ու ճաշակի: Անհայտ հեղինակի քանդակն իրենից ներկայացնում է մի զույգ, որին նույնիսկ մահը չի կարող բաժանել: Նրանց աչքերը փակ են, բայց գրկախառնություններն առաջվա պես նուրբ են: Թվում է, թե նրանք մի օր կզարթնեն նորից երիտասարդ ու սիրող, ինչպես առաջ էին:
Ամերիկացի քանդակագործ Լոռադո Տաֆտայի աշխատանքը (1914) սիրո մասին ամենահոգեցունց պատմությունն է` սիրո, որ ամփոփված է քարի մեջ: Կոմպոզիցիան ներկայացնում է սիրային քառանկյուն, որի մասնակիցները ձգվում են իրենց զույգին, բայց մրցակիցները չեն կարող տեսնել միմյանց, քանի որ միջնապատը դա թույլ չի տալիս: Ինքը Տաֆտն այսպես էր բացատրում քանդակի իմաստը` «Հիմքում այն միտքն է, որ որքան էլ իրավիճակը մեզ սերտ կապի որևէ մեկին, մենք երբեք չենք ճանաչի դիմացինին մինչև վերջ»:
«Ադամն ու Եվան» քանդակը գտնվում է Կալիֆորնիայի Վիլլա Մոնտալվո այգում: Հեղինակը ամերիկացի քանդակագործ Հեյլ Կոուլֆիլդն է: Դիմացից շատ դժվար է հասկանալ, թե ով է այդ զույգը, ում կերտել է քանդակագործը, հատկապես որ այգում արձանի վերաբերյալ որևէ տեղեկատվությամբ վահանակ տեղադրված չէ: Դա հասկանալու համար պետք է քանդակը հետևից նայել, այդ դեպքում կտեսնենք հետևից նրանց մոտեցող օձին, ով ատամների մեջ խնձոր է պահում:
Նյութը պատրաստեց Հայկանուշ Ալոյանը:
.gif)
