«Ընդդեմ ցեղասպանության կանխարգելման» երկօրյա ֆորումն ապացուցեց, որ Հայոց ցեղասպանության իրողոթյունը փաստ է: Armlur.am-ի հետ զրույցում նման տեսակետ արտահայտեց ԱԺ փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովը:
– Կարո՞ղ եք ամփոփել «Ընդդեմ ցեղասպանության կանխարգելման» երկօրյա ֆորումի աշխատանքները: Եղա՞ն այնպիսի ելույթներ, որոնք ձեզ համար անսպասելի էին:
– Դրական իմաստով կային, բայց ոչ թե անսպասելի էին, այլ ևս մեկ անգամ վերահաստատվեց այն միտքը, որ Հայոց ցեղասպանության իրողությունը փաստ է: Ողջ առաջադեմ միջազգային հանրությունը, նույնիսկ այն երկրները, որոնք դեռ չեն ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, ընդունում են, որ այն եղել է և ընդունման անհրաժեշտություն են գտնում` որպես ցեղասպանությունների կանխարգելման միջոց: Այստեղ կարևոր է, որ մենք շեշտը դրեցինք ընդհանրապես ցեղասպանություն երևույթի ճանաչման վրա: ՀՀ-ն դառնում է միջազգային հարթակում ցեղասպանությունների դատապարտման առաջնորդ երկիր: Մենք անելու ենք ամեն ինչ, որպեսզի աշխարհի բոլոր ցեղասպանությունները դատապարտվեն: Մենք ոչ միայն հասկանում ենք մեր ցավը, այլև պայքարելու ենք հանուն մարդու իրավունքների պաշտպանության:
– Թուրքիան շարունակում է իր ժխտողական քաղաքականությունը: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման դեպքում իրավական տեսանկյունից Հայաստանն ի՞նչ ձեռք կբերի:
– Թուրքիան չի ընդունում զուտ վախերից: Թուրքական այսօրվա իշխանությունն ապրում է հայկական բարդույթով: Վախենում է ճշմարտությունից, վախենում է առերեսվել սեփական պատմության հետ: Ընդունելը, ներողություն խնդրելը, զղջալը շատ-շատ կարևոր է և պատիվ կբերի: Եթե շատերը մտածում են, որ դա իրենց պատվից վեր է, դա սխալ է: Մենք ունենք Գերմանիայի օրինակը, և տեսանք, որ ազատվելով այդ բեռից, նրանք ավելի լավ զարգացան: Միակ պրոբլեմը ժխտողականությունն է և այն քաղաքականությունը, որը վարում են Դավութօղլուն և Էրդողանը: Ես ցավում եմ, որ Թուրքիայի իշխանությունները դեռևս գնում են այդ ճանապարհով և կեղծ գալիպոլիներ են կազմակերպում: Բայց մի բանում համոզված եմ, որ պատմության անիվը հնարավոր չէ ետ շրջել: Այո, միջազգային հանրությունը ճանաչում է Ցեղասպանությունը:
– Թուրքիայի համար վերջին օրերին մի քանի հարվածներ եղան: Վլադիմիր Պուտինը եկել է Հայաստան, իսկ Վատիկանն ու ԱՄՆ-ն էլ Թուրքիայում պատվիրակություններ չունեցան: Սակայն այս ամենը չի խանգարում, որ Էրդողանն ու Դավութօղլուն կրկին սուր ելույթներով հանդես գան:
– Ես կարծում եմ, որ իրենք դարձել են իրենց քաղաքականության գերին: Իրենք իրենց մտցրել են մի անկյուն, և այլևս միակ ճանապարհն առերեսվելն է: Երբ դու ճշմարտությանը ետևով ես կանգնած, դու չես տեսնում այդ լույսը, և ոչ թե պետք է ստվերի կողմը շրջվես, այլ ստվերից դուրս գաս և դեպի լույսը շրջվես: Ես կարծում եմ, որ մի օր` միջազգային հանրության ճնշման արդյունքում, Թուրքիայի ղեկավարությունը կշրջվի դեպի լույսը:
– Իսկ Հայաստանի Հանրապետությունն իրավական առումով այդ ամենից ի՞նչ կշահի:
– Հայ ժողովուրդը ձեռք կբերի բազմաթիվ իրավունքներ: Կա համահայկական հռչակագիր, որտեղ ամեն ինչ գրված է: Ես` որպես իրավաբան, չեմ կարող ասել, բայց հռկաչագրում այդ մասին գրված է:
– Ինչո՞վ կբացատրեք, որ ԱՄՆ-ն պատվիրակություն չունեցավ Թուրքիայում, սակայն Օբաման նաև չարտաբերեց «Ցեղասպանություն» բառը:
– Փաստն այն է, որ նույն Օբաման էլ ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը: Մեծ թվով ԱՄՆ նահանգներ են ընդունել, Օբաման էլ մինչ նախագահ դառնալն է ասել, հիմա կրկնում է «Մեծ եղեռն»: Բացի Թուրքիայից որևէ մեկը չի ասում, որ Ցեղասպանություն չի եղել, միգուցե ձևակերպումների մեջ տարբերություններ կան: Ես ափսոսում եմ, որ ԱՄՆ-ի պես երկիր դեռևս իր մեջ ուժ չի գտնում, որպեսզի արտասանի «Ցեղասպանություն» բառը:
– 100-ամյակից հետո պայքարն ինչպե՞ս է շարունակվելու: Ի՞նչ սպասել ապրիլի 25-ից հետո:
– Մենք պետք է պայքարենք, սա երկարատև պայքար է: Մի օրում չի ավարտվում, 100-ամյակով, այսօրվա միջոցառումներով չի ավարտվելու: Ապրիլի 25-ից նոր փուլ է սկսվելու: Մենք կոչ ենք արել այն պետություններին, որոնք չեն ճանաչել, ճանաչեն, իսկ այն պետություններին, որոնք ճանաչել են, ժխտողականությունը քրեականացնող օրինագծեր ընդունեն: Յոթ ամսվա ընթացքում Հունաստանն ու Կիպրոսը քրեականացրեցին ժխտողականությունը, կլինեն այլ երկրներ: Ժխտողականության դեմ լավագույն պայքարը ժխտողականությունը քրեականացնելն է:
Նաիրա Հովհաննիսյան
.gif)
