Ինչպես կազդի «եղանակը» իշխանության որոշման վրա. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. «Հայաստանի քաղաքական դաշտի օրակարգի հիմնական առանցքը սկսել է պտտվել արտահերթ ընտրությունների անցկացման հարցի շուրջ։ Խորհրդարանական ընդդիմության ներկայացուցիչների հետ ձեռք բերված պայմանավորվածության արդյունքում Փաշինյանն իր ֆեյսբուքյան էջում նշել էր ընտրությունների անցկացման կոնկրետ օր՝ հունիսի 20-ը։

Այս պայմանավորվածության արդյունքում Փաշինյանը, փաստորեն, հնարավորություն է ստանում մնալ իշխանության և ստանձնել ընտրությունների կազմակերպման գործը, քանի որ պարտությունից հետո մեծ վախեր ունի, թե իշխանությունից հեռացումը մեկընդմիշտ կարող է իրեն և իր թիմին քաղաքական լուսանցք նետել։

Մյուս կողմից՝ ընտրությունների օրվա հայտարարումը դեռևս չի նշանակում, թե այն անպայման տեղի է ունենալու։ Փորձը ցույց է տալիս, որ Նիկոլ Փաշինյանից ինչ ասես սպասելի է՝ նույնիսկ անկանխատեսելին։ Բացառված չէ, որ ինչ-որ պահի հասկանալով, որ իրենք տանուլ են տալու ընտրական գործընթացը, իշխանությունները հետ կանգնեն արտահերթ ընտրությունների պայմանավորվածությունից։ Չէ՞ որ ընթացիկ քաղաքական պրոցեսները ցույց են տալիս, որ քայլողները կաշկանդված չեն ո՛չ օրենքով, ո՛չ դատական որոշումներով, ո՛չ քաղաքական պայմանավորվածություններով, ո՛չ էլ բարոյական որևէ նորմով. նրանց համար կարևորը աթոռի պահպանման հարցը լուծվի։ Անկախ նրանից, թե ինչ կոնտեքստում է ասվել, միևնույնն է, շատ բնութագրական է, օրինակ՝ Փաշինյանի՝ խորհրդարանի ամբիոնից արված այն հայտարարությունը, թե քաղաքական պայմանավորվածությունները նրբություններ ունեն, երբեմն եղանակն էլ է ազդում դրանց վրա։

Ուստի և «քաղաքական եղանակի» կտրուկ փոփոխությունը երբեք պետք չէ բացառել։ Բայց, այնուամենայնիվ, ենթադրենք, որ ընտրությունները տեղի են ունենալու, այդ դեպքում ի՞նչ պատկեր ենք ունենալու։ Ստանձնելով ընտրությունների կազմակերպման գործը՝ Փաշինյանը հնարավորություն է ունենալու ողջ թափով գործի դնել վարչական ռեսուրսները։ Փաշինյանին օդի ու ջրի պես հարկավոր է մնալ իշխանության, ուստի կարելի է արդեն իսկ կանխատեսել, որ իրենց թիմը փորձելու է տարբեր ձևերով՝ շահագրգռելու, խոստումների կամ ճնշումների միջոցով, ստանալ պետական ապարատի աշխատողների ձայնը ու նրանց միջոցով՝ ցանկալի քանակի քվեներ։ Հարցն այն է, որ իշխանությունները ռեալ շանսեր չունեն, որովհետև գիտակից քաղաքացիների համար պարզ է, որ նրանք հիմնովին տապալել են երկրի կառավարումը, խայտառակ պարտություն են բերել մեր գլխին, դարձել են հազարավոր մարդկանց զոհվելու պատճառ, և ոչ մի տրամաբանություն չկա մեկ անգամ ևս «փորձելու»: Երկիրն այդքան ռեսուրս չունի։

Ու քանի որ «Իմ քայլն» արդեն քաղաքական իմաստով ո՛չ ասելիք, ո՛չ անելիք չունի, ապա Փաշինյանը փորձելու է բոլոր ուղղություններով մանիպուլ յատիվ հնարքներ կիրառել։ Առաջին տեղում են լինելու, բնականաբար, սուտը, կեղծիքը, սև PR-ը: Նախ՝ նրանց կողմից նոր թափով գեներացվելու են թշնամանքը և ատելությունը, սևերի ու սպիտակների բաժանման գծերը թարմացվելու են առավել վառ «ներկերով»։ Ու այդպես իշխանական թիմը փորձելու է առաջ տանել սեփական ձախողումները նախկինների վրա սրբագրելու հնարքը։ Սա հանգեցնելու է քաղաքական բևեռացման աճին ու փոխադարձ անհանդուրժողականության սրացմանը՝ մեծացնելով նաև բռնությունների ու բախումների հավանականությունը: Բացի այդ, իշխանությունները արդեն իսկ սկսել են աճեցնել կեղծ ընդդիմադիր ուժեր և, ապահովելով նրանց մասնակցությունն ընտրություններին, փորձելու են ոչ միայն պառակտում և հակասություններ մտցնել ընդդիմադիր ճամբարում, այլև հնարավորինս շատ ձայներ խլել իրական ընդդիմադիր ուժերից։

Մյուս գործոնը, որ իշխանությունները ձգտելու են իրենց օգտին ծառայեցնել, մինչև հունիսի կեսերն ընկած ժամանակամիջոցում որոշակի ծրագրեր իրականացնելն ու ցույց տալն է, թե իրենք աշխատում են։ Ու այդ ծրագրերը կարող են իրականացնել, օրինակ՝ պետական պարտքի, արտերկրից վերցված վարկերի ու «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հանգանակած միջոցների հաշվին։ Ավելի հանրամատչելի ասած՝ ժողովրդի հաշվին ժողովրդին լավություն անել և մարդկանց ուշադրությունը շեղել ծանր պարտությունից ու դրա հետևանքներից։ Հատուկ անդրադարձի առարկա է նաև Ընտրական օրենսգրքի փոփոխության թեման։ Ընտրությունների մասին հայտարարելուց հետո հանկարծ իշխանություններն արագ հիշեցին ԸՕ-ն փոփոխելու հարցի մասին։ Այդպես եղավ նաև 2018 թվականի դեկտեմբերի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններից առաջ, երբ նախընտրական շրջանում հրատապ կարգով օրակարգ բերվեց օրենսգիրքը փոխելու թեման, սակայն, ի վերջո, ընտրություններն անցկացվեցին գործող ռեյտինգային ընտրակարգի պայմաններում՝ դրանով լուծելով որոշ թեկնածուների անցկացնելու խնդիրը։

Այս անգամ ևս բացառված չէ, որ ամբողջությամբ համամասնական ընտրակարգին անցնելու թեման հերթական ֆարսը լինի։ Եթե իշխանությունները հանրային տրամադրությունները շոշափելով տեսնեն, որ ռեյտինգայինը թույլ է տալիս տեղերում կենտրոնացնել վարչական ու ֆինանսական ռեսուրսները, ապա նրանք ոչ մի դեպքում չեն խորշի դրանով ընտրությունների գնալու գաղափարից։ Իսկ եթե տեսնեն, որ մարզերում իրենց թեկնածուները վարկաբեկված են, ի վիճակի չեն կոնսոլիդացիա ապահովել, ապա միանշանակ կնախաձեռնեն ԸՕ-ի փոփոխությունները և կանցնեն մաքուր համամասնական ընտրակարգի։ Սակայն, այս ամենով հանդերձ, չպետք է բացառել նաև անկանխատեսելիության հանգամանքը, քանի որ արտաքին և ներքին գործոններով պայմանավորված՝ իրադարձություններն այնպիսի գլխապտույտ զարգացում կարող են ունենալ, որ այսօր նույնիսկ անհնար է կանխատեսել։ Երեկվա օրը՝ ձեզ վկա»:

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։